Ενώ οι αγωγές για έκθεση σε PFAS αυξάνονται οι ασφαλιστές προσθέτουν εξαιρέσεις στα συμβόλαια για να περιορίσουν τον δικό τους ρίσκο.
Της Δέσποινας Χάρου
Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να αφαιρέσουν το PFAS από τον εφοδιασμό τροφίμων, καθώς και από το περιβάλλον. Ένα συνονθύλευμα νέων νομοθεσιών τα τελευταία χρόνια έχει απαγορεύσει τη συσκευασία προϊόντων με PFAS με αυξημένη πίεση στους κατασκευαστές να παρέχουν ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις. Στην Ευρώπη, η Δανία έγινε η πρώτη χώρα που απαγόρευσε το PFAS στις συσκευασίες τον Ιούλιο του 2020.
Το κίνημα για απαγόρευση των PFAS στις συσκευασίες τροφίμων έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και η αλυσίδα Fast food McDonalds όπως και ο διαδικτυακός λιανοπωλητής Amazon, έχουν ανακοινώσει τη δέσμευσή τους να καταργήσουν σταδιακά το PFAS στις συσκευασίες τροφίμων.
Όμως ήδη, οι δικαστικές διαμάχες για τα PFAS κερδίζουν συνεχώς έδαφος και, οι ασφαλιστικές εταιρίες εκφράζουν ανησυχίες όσον αφορά το φάσμα αξιώσεων για τις επιπτώσεις του PFAS στην υγεία και στο περιβάλλον, ενώ οι εταιρίες θεωρούν αδύνατο να καλυφθούν ασφαλιστικά, για πιθανές μολύνσεις. Οι αγωγές για μόλυνση από έκθεση σε προϊόντα που περιέχουν PFAS απευθύνονται σε επιχειρήσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού και σε κατασκευαστές. Υπενθυμίζεται ότι στις 7 Φεβρουαρίου 2023, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων ( ECHA ) δημοσίευσε δημόσια την πολυαναμενόμενη πρόταση περιορισμού PFAS .
Η διεθνής ασφαλιστική δικηγορική εταιρεία DAC Beachcroft προειδοποιεί ότι οι δικαστικές διαμάχες για τα PFAS θα συνεχίσουν να ενισχύονται φέτος με αυξημένη εστίαση στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα και οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου και οι ασφαλιστές τους έχουν προειδοποιηθεί ότι πρέπει να προετοιμαστούν για τους κινδύνους που θέτουν οι πιθανές δικαστικές διαφορές που σχετίζονται με υπερφθοροαλκυλ και πολυφθοροαλκυλικές ουσίες (PFAS), με νέους κανόνες και κανονισμούς που ενδέχεται να εφαρμοστούν σύντομα.
Οι ασφαλιστικές έχουν αποφύγει μέχρι στιγμής αρκετές δικαστικές διαμάχες ως προς αυτό, καθώς στο παρελθόν έχουν υποστηρίξει πως δεν καλύπτουν τους πελάτες τους, για ρύπους όπως οι επονομαζόμενες “για πάντα χημικές ουσίες”, αφού σε μεγάλο βαθμό ούτε καν υπήρχαν όταν είχαν δημιουργηθεί τα παλαιότερα συμβόλαια.
Ωστόσο αυτή τη στιγμή εκδικάζονται 10 υποθέσεις σε 8 πολιτείες των ΗΠΑ, όσον αφορά διαμάχες για το PFAS, σύμφωνα με το Bloomberg. Αν και οι περισσότεροι ασφαλιστές δεν ήθελαν να συμμετέχουν στη συζήτηση για τα PFAS, ο John Ellison, συνεργάτης της Reed Smith που εκπροσωπεί τους ασφαλισμένους, είπε πως “Θα υπάρξει μια τεράστια ποικιλία αντιδικιών σχετικά με την ασφάλιση που σχετίζεται με τη δικαστική διαμάχη PFAS”, και πως “Είμαστε στην κορυφή του παγόβουνου”.
Τα τελευταία 17 χρόνια, μέχρι το 2022, κατατέθηκαν περισσότερες από 6.400 αγωγές που σχετίζονται με το PFAS που στόχευαν τους κατασκευαστές ή τους χρήστες του υλικού. “Υπάρχουν πολλές αξιώσεις κάλυψης PFAS, αλλά όχι ακόμη τόσες πολλές αγωγές”, δήλωσε ο Scott Seaman, συνεργάτης της Hinshaw & Culbertson που εκπροσωπεί ασφαλιστικές εταιρείες. “Θα «πλημμυρίσουμε» με πολλές περισσότερες περιπτώσεις”.
Τα PFAS είναι ένα σύνολο περίπου 12.000 ενώσεων, συμπεριλαμβανομένου του PFOS (υπερφθοροοκτανοσουλφονικό οξύ) και του PFOA (υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ),που χρησιμοποιούνται σε καταναλωτικά προϊόντα σε όλο τον κόσμο από τη δεκαετία του 1950, σύμφωνα με το NIH. Εξυπηρετούν σε μεγάλο βαθμό τη βιομηχανία τροφίμων, καθώς τα συγκεκριμένα χημικά θωρακίζουν συσκευασίες από νερό, λεκέδες καθώς και θερμότητα. Η βασική ανησυχία με το PFAS στις συσκευασίες τροφίμων είναι ότι μπορεί να μεταναστεύσει στα τρόφιμα, και τελικά να καταλήξει στον οργανισμό των καταναλωτών. Είναι γνωστά με το προσωνύμιο “για πάντα χημικά” επειδή δεν διασπώνται με φυσικό τρόπο και έχει αποδειχθεί συσχέτιση της έκθεσης ανθρώπων σε αυτά με καρκίνο νεφρών και όρχεων, χαμηλό βάρος γέννησης, νόσο του θυρεοειδούς, μειωμένη ποιότητα σπέρματος, υπέρταση που προκαλείται από την εγκυμοσύνη και ανοσοτοξικότητα στα παιδιά.
Σε Ευρωπαϊκή έρευνα σχετικά με τις συσκευασίες Fast Food, βρέθηκαν υψηλά επίπεδα PFAS, σχεδόν στα μισά από τα 65 είδη συσκευασίας που ελέγχθηκαν. Από μελέτη εργαζομένων κοντά σε ένα εργοστάσιο βρέθηκε συσχέτιση της έκθεσης σε PFOA και δύο ειδών καρκίνου. Τα PFOS και PFOA έχουν ανιχνευθεί στο αίμα σχεδόν ολόκληρου του πληθυσμού των Η.Π.Α., και προκύπτει πως τέτοιου είδους χημικά παραμένουν στον οργανισμό, ενώ χρειάζονται 4 χρόνια για να μειωθούν στο μισό.
Αλλά η κρατικές ρυθμίσεις προχωρούν με ρυθμούς χελώνας και εκατοντάδες από τα χημικά παραμένουν σε παραγωγή και χρήση. Προς το παρόν μόνο τρία ομοσπονδιακά δικαστήρια στις ΗΠΑ, έχουν αποφασίσει πως πρέπει να αποζημιώνονται αξιώσεις σε αγωγές PFAS από ασφαλιστικές εταιρίες.
Ωστόσο από την πλευρά τους οι ασφαλιστικές εταιρείες εκφράζουν ανησυχίες πως θα μπορούσαν να καταλήξουν σε δικαστικές διαμάχες χρόνων, κάτι που θα οδηγούσε σε χρεοκοπία εταιριών όπως ακριβώς συνέβη και με τον αμίαντο τα τελευταία 40 χρόνια.
“Όλο και περισσότεροι ασφαλιστές δεν είναι καν διατεθειμένοι να ασχοληθούν με κάλυψη για το PFAS”, δήλωσε ο Jim Hamilton, αντιπρόεδρος του ασφαλιστικού CRC Group. “Γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να αποκτήσει κανείς κάλυψη”.
Είναι τα PFAS ο “διάδοχος” του αμίαντου;
Ομοίως με το PFAS και ο αμίαντος χρησίμευε ευρέως ως μονωτής νερού, θερμότητας και ηλεκτρισμού ωστόσο σε πολύ μεγαλύτερο εύρος, κυρίως σε υλικά δόμησης, όπως οι πλάκες αμιαντοτσιμέντου γνωστές ως ελενίτ, που καταργήθηκαν συλλήβδην από τις χώρες της ΕΕ το 2005. Σε όλο τον κόσμο, 67 χώρες έχουν απαγορεύσει τη χρήση αμιάντου λόγω των σοβαρών προβλημάτων υγείας που προκαλούσε. Το μεσοθηλίωμα που αποτελεί ένα σπανιότατο είδος καρκίνου που προσβάλει 1 στους 100.000 ανθρώπους, έχει αποδειχθεί πως προκαλείται αποκλειστικά από την έκθεση στον αμίαντο. Ωστόσο εμφανίζεται 20-50 χρόνια μετά την έκθεση αυτή, και οδηγεί σε θάνατο το 90% των περιπτώσεων 12 μήνες μετά τη διάγνωση. Γενικότερα, τραυματισμοί που αποδίδονται στον αμίαντο οδήγησαν τόσο σε αξιώσεις αποζημίωσης των εργαζομένων όσο και σε δικαστικές αγωγές τραυματισμών.
Μια πιθανή συσχέτιση μεταξύ του PFAS και του αμίαντου είναι αυτό που ανησυχεί τις ασφαλιστικές και δυσκολεύονται να αναλάβουν καλύψεις που προκύπτουν από αυτό. “Πολλοί ασφαλιστές θα έλεγαν ότι ποτέ δεν παρείχαν κάλυψη για αυτές τις απαιτήσεις”, είπε ο Seaman. Όμως οι ασφαλισμένοι απαιτούν κάποιου είδους ασφαλιστική προστασία. “Υπάρχει αυξημένη επίγνωση της ευθύνης PFAS και αύξηση των πελατών που αναζητούν κάλυψη, αλλά είναι δύσκολο να επιτευχθεί”, δήλωσε ο Hamilton. Οι ασφαλιστικές προκειμένου να εξασφαλισθούν, χρεώνουν υψηλότερο τίμημα σε βιομηχανίες που είναι πιο πιθανό να επηρεαστούν αργότερα από μόλυνση PFAS. “Ασφαλίζω αρκετά αεροδρόμια και είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να λάβω κάλυψη για το PFAS”, είπε ο Hamilton. Επίσης, οι ασφαλιστικές εταιρίες σε μεγάλο βαθμό επικαλούνται τις “εξαιρέσεις σκοπούμενης πράξης”, κάτι που ουσιαστικά σημαίνει πως δεν θα καλύψουν αποζημιώσεις εταιριών που εν γνώση τους χρησιμοποιούσαν επιβλαβείς χημικές ουσίες.
Ασφαλιστικές αποφάσεις που τάχθηκαν υπέρ των αγωγών PFAS ήταν το Michigan, η Βόρεια Καρολίνα και το Τέξας, ενώ η Νέα Υόρκη υποστηρίζει το αντίθετο. Τo Οχάιο από την άλλη αρνήθηκε να αποφασίσει ισχυριζόμενο πως χρειάζεται η επέμβαση ανώτατου δικαστηρίου. Όλες οι αποφάσεις επικεντρώνονται στη γενική κάλυψη ευθύνης με τους ασφαλιστές και τους ασφαλισμένους. “Το γεγονός ότι το δικαστήριο του Οχάιο αρνήθηκε τη δικαιοδοσία υπογραμμίζει πόσο δύσκολες είναι πραγματικά αυτές οι υποθέσεις κάλυψης PFAS”, είπε ο Green.
“Η γραμμή μάχης μεταξύ των ασφαλιστικών εταιρειών και των αντισυμβαλλομένων έγκειται επίσης στο εάν το PFAS είναι προϊόν ή ρύπος”, δήλωσε ο Ellison από τη Reed Smith.
“Μια εταιρεία που αντιμετωπίζει μια αγωγή με βάση το PFAS σε ένα καταναλωτικό προϊόν όπως κραγιόν ή σε αντικολλητικά σκεύη μπορεί να είναι σε καλύτερη θέση σε ορισμένες πολιτείες για να αποφύγει τους αποκλεισμούς ρύπανσης από μια εταιρεία που επιδιώκει κάλυψη για αξιώσεις που βασίζονται στην απελευθέρωση του PFAS από το εργοστάσιό της σε κοντινό ρέμα”, είπε η Summer Craig, δικηγόρος Simpson Thacher & Bartlett LLP. Στην περίπτωση που το PFAS περιλαμβάνεται σε προϊόντα όπως σκεύη και αφρούς πυρόσβεσης, αποτελούν αξιώσεις ευθύνης προϊόντος αντί για αξιώσεις ρύπανσης, σύμφωνα με τους αντισυμβαλλόμενους. “Την εποχή που κατασκευάζονταν τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα, το PFAS δεν θεωρούνταν καθόλου ρύπος”, είπε ο Ellison. “Ήταν απλώς μέρος των συστατικών που χρησιμοποιήθηκαν στη διαδικασία παραγωγής για τη δημιουργία μιας ολόκληρης ποικιλίας προϊόντων”.
Βρισκόμαστε ακόμη στην “κορυφή του παγόβουνου”…
Θα είναι αυτή κορυφή ενός παγόβουνου, παρόμοιου με του αμίαντου; Αυτό είναι που ταλανίζει και τις ασφαλιστικές εταιρίες και όχι άδικα αν σκεφτούμε πως η πρώτη αξίωση για τραυματισμό εργαζομένου από την έκθεση στον αμίαντο έγινε το 1927, ενώ σχεδόν 100 χρόνια μετά ο αμίαντος συνεχίζει να αποτελεί “πληγή” για τις ασφαλιστικές. Μόλις το 2022 ο ασφαλιστικός κλάδος είχε ζημίες 100 δισ. δολαρίων από υποθέσεις αμιάντου, σύμφωνα με τον οργανισμός αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας AM Best.
Σύμφωνα με το Bloomberg, κάποιες από τις αγωγές PFAS ακολουθούν ήδη τα χνάρια του αμίαντου, που οι αρχικές κατατέθηκαν σε βάρος κατασκευαστών και αργότερα σε εταιρίες και αλυσίδες εφοδιασμού. Σε αντίθεση όμως με το μεσοθηλίωμα, οι ενάγοντες για το PFAS δεν επικαλούνται μια συγκεκριμένη ασθένεια. Χωρίς αυτήν όμως, οι δικηγόροι θα δυσκολευτούν περισσότερο ως προς τη δικαστική διαδικασία. “Η αιτιώδης συνάφεια είναι ένα σημαντικό ζήτημα στη δικαστική αγωγή ευθύνης PFAS”, δήλωσε ο John Vales, δικηγόρος ευθύνης προϊόντων της Dentons που εκπροσωπεί τους κατασκευαστές. “Επιδημιολογικές μελέτες δεν έχουν αποδείξει ότι η έκθεση σε PFAS προκαλεί συγκεκριμένες ασθένειες”.
Αν σκεφτούμε όμως πως ο καρκίνος του μεσοθηλίου μπορεί να εμφανιστεί και σχεδόν μισό αιώνα μετά από την έκθεση στον αμίαντο, και θεωρήσουμε πως η περίπτωση του PFAS είναι παρόμοια, πιθανόν να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι να βρεθεί η “αιτιώδης συνάφεια”, κάτι που θα είναι παρήγορο για τους δικαστικούς αλλά όχι για τους καταναλωτές.
Ακολουθήστε το Cibum 
