Υπάρχει κίνδυνος από την αναθέρμανση τροφίμων μέσα σε κεραμικά σκεύη, στα μικροκύματα;
Οι φούρνοι μικροκυμάτων αποτελούν πλέον μέρος της καθημερινής ζωής στα περισσότερα νοικοκυριά, όπου συνήθως χρησιμοποιούνται για ζέσταμα γευμάτων. Αν και τα κεραμικά σκεύη (μπολ πρωινού, κούπες, πήλινα σκεύη), επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται στους φούρνους μικροκυμάτων βάση των προδιαγραφών των συσκευών, δεν έχει μελετηθεί επαρκώς σε αυτές τις συνθήκες χρήσης ο δυνητικός κίνδυνος για τους καταναλωτές που σχετίζεται με τη μετανάστευση τοξικών μετάλλων στα τρόφιμα, προερχόμενων κυρίως από το υάλωμα των κεραμικών.
Τα κεραμικά υλικά είναι ανόργανα -μη μεταλλικά-υλικά, υψηλής συνήθως περιεκτικότητας σε άργιλο ή πυριτικό ασβέστιο, τα οποία έχουν υποστεί θερμική κατεργασία (πυροσυσσωμάτωση) σε θερμοκρασίες από 800 έως 1600 OC. Τα τρία βασικά συστατικά για τη παραγωγή παραδοσιακών κεραμικών: άργιλος /καολίνης, άστριος (feldspar) και χαλαζίας (quarz) είναι τα ίδια από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τα κεραμικά προϊόντα, τα οποία προορίζονται για επαφή με τρόφιμα, υποβάλλονται σε εφυάλωση για να καταστεί αδιαπέραστη από υγρά, καθώς και πιο ανθεκτική σε μηχανικές καταπονήσεις. Το υάλωμα χρησιμεύει επίσης για να χρωματίσει και να διακοσμήσει το κεραμικό αντικείμενο.
Η ελληνική νομοθεσία σε εναρμόνιση με την ευρωπαϊκή, θέτει όρια για τη μετανάστευση Μολύβδου (Pb) και καδμίου (Cd) από κεραμικά αντικείμενα που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα. Η δοκιμή για τον έλεγχο συμμόρφωσης των δειγμάτων κεραμικών με τα όρια μετανάστευσης διενεργείται σε θερμοκρασία 22 °C επί 24 h, μετά από πλήρωση των αντικειμένων με διάλυμα οξικού οξέος 4 % v/v. Σε αυτό το πλαίσιο, η Χημική Υπηρεσία της Γενικής Διεύθυνσης του Γενικού Χημείου του Κράτους διενήργησε συγκριτική μελέτη για τα επίπεδα μετανάστευσης των μετάλλων: αργίλιο (Al), βόριο (Β), βάριο (Ba), βισμούθιο (Bi), ασβέστιο (Ca), κάδμιο (Cd), κοβάλτιο (Co), χρώμιο (Cr), χαλκό (Cu), κάλιο (K), λίθιο (Li), μαγνήσιο (Mg), μαγγάνιο (Mn), νάτριο (Na), νικέλιο (Ni), μόλυβδος (Pb), στρόντιο (Sr) και ψευδάργυρο (Zn) σε 18 συνολικά δείγματα κεραμικών που υποβλήθηκαν σε δοκιμές, αφενός, σε φούρνο μικροκυμάτων μέχρι βρασμού του προσομοιωτή και, αφετέρου, σε εργαστηριακό φούρνο στις συνθήκες δοκιμής που ορίζονται από τη νομοθεσία. Οι μετρήσεις έγιναν με την τεχνική της φασματομετρίας οπτικής εκπομπής επαγωγικά συζευγμένου πλάσματος (ICP-OES).
Από τα αποτελέσματα των συγκριτικών δοκιμών προκύπτει ότι η μετανάστευση των μετάλλων Na, K, Mg και Zn, καθώς και του Β, ήταν σημαντικά υψηλότερη κατά τη συμβατική δοκιμή σε φούρνο από ό,τι σε φούρνο μικροκυμάτων για το 78% (Na) , 47% (K), 42% (Mg), 54% (Zn) και 80% (Β) των δειγμάτων, ενώ στα υπόλοιπα δείγματα τα επίπεδα μετανάστευσης ήταν συγκρίσιμα, λαμβάνοντας υπόψη την αβεβαιότητα της μεθόδου και τη διακύμανση των τιμών λόγω ανομοιογένειας των δειγμάτων. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε για το Ca, Al και Ba στα δείγματα με υψηλά επίπεδα μετανάστευσης. Τα επίπεδα μετανάστευσης των Cd, Bi, Cr, Cu, Ni στα δείγματα που εξετάστηκαν ήταν χαμηλότερα ή κοντά στο όριο ανίχνευσης της μεθόδου και για τις δύο τεχνικές. Τέλος, για τα μέταλλα Pb, Co, Li, Mn, Sr, βρέθηκε τουλάχιστον ένα δείγμα με μετρήσιμη τιμή μετανάστευσης, η οποία ήταν σημαντικά υψηλότερη κατά τη συμβατική δοκιμή σε φούρνο σε σύγκριση με τη δοκιμή σε φούρνο μικροκυμάτων.
Με βάση τα δεδομένα αυτά, τα επίπεδα μετανάστευσης μετάλλων από κεραμικά αντικείμενα, σε συνθήκες αντιπροσωπευτικές της χρήσης τους σε φούρνους μικροκυμάτων για τη θέρμανση τροφίμων προς κατανάλωση, είναι χαμηλότερα από τα επίπεδα της μετανάστευσης που παρατηρούνται κατά τη συμβατική δοκιμή σε φούρνο στους 22 ˚C επί 24 h. Συνεπώς, επιβεβαιώνεται ότι η δοκιμή που προβλέπεται από τη νομοθεσία για τον έλεγχο συμμόρφωσης με τα όρια μετανάστευσης των κεραμικών αντικειμένων που προορίζονται να έλθουν σε επαφή με τρόφιμα, καλύπτει και τη χρήση τους σε φούρνο μικροκυμάτων. Φαίνεται, επίσης, ότι η χρήση κεραμικών σε φούρνο μικροκυμάτων δεν συνδέεται με υψηλότερη έκθεση των καταναλωτών σε τοξικά μέταλλα, σε σύγκριση με άλλες οικιακές χρήσεις.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Φαίνεται ότι η χρήση κεραμικών σε φούρνο μικροκυμάτων δεν συνδέεται με υψηλότερη έκθεση των καταναλωτών σε τοξικά μέταλλα, σε σύγκριση με άλλες οικιακές χρήσεις. Σε κανένα δείγμα δεν σημειώθηκε υπέρβαση των υφιστάμενων ορίων μετανάστευσης των ιδιαίτερα επικίνδυνων μετάλλων μολύβδου και καδμίου. Ωστόσο, σε ένα δείγμα η μετανάστευση Pb, ήταν 36 φορές περίπου υψηλότερη από το όριο που προβλέπεται για τον Pb και σε ένα άλλο δείγμα σημειώθηκε υπέρβαση ως προς το όριο του Co. Τέλος, σημειώνουμε ότι ορισμένα δείγματα, εμφανίζουν πολύ χαμηλά επίπεδα μετανάστευσης όσον αφορά τα 18 συνολικά μέταλλα που εξετάστηκαν, τόσο κατά την εφαρμογή της επίσημης μεθόδου όσο και κατά την δοκιμή σε φούρνο μικροκυμάτων. Αυτό δείχνει ότι η μετανάστευση μετάλλων από κεραμικά προϊόντα καλής ποιότητας, παρασκευασμένα σύμφωνα με τους κανόνες ορθής πρακτικής, είναι αμελητέα.
Ακολουθήστε το Cibum 
