Πως η ντομάτα, απέκτησε την φήμη του δολοφόνου της υψηλής κοινωνίας, αντιμετωπίστηκε ως θανατηφόρο νυχτολούλουδο και χρησίμευε μόνο για διακόσμηση…
Η ντομάτα σήμερα, είναι η βάση για πολλές πεντανόστιμες σάλτσες, συστατικό για μερικές από τις πιο νόστιμες σαλάτες και φαγητά στον κόσμο. Θα σας πέρναγε ποτέ από το μυαλό ότι κάποτε η ντομάτα έσπερνε τον φόβο και τον τρόμο μεταξύ των ανθρώπων; Κι όμως, είναι αλήθεια. Σε αυτό το κείμενο, θα αναλύσουμε μερικές από τις πιο γνωστές δεισιδαιμονίες γύρω από τη ντομάτα, αλλά και τις εξηγήσεις τους.
Η ντομάτα ως δολοφόνος των αριστοκρατών τον 18ο αιώνα
Στα τέλη του 1700, ένα μεγάλο ποσοστό των Ευρωπαίων φοβόταν την ντομάτα, τόσο πολύ που την αποκαλούσε «δηλητηριώδες μήλο». Πίστευαν ότι οι αριστοκράτες αρρώστησαν και πέθαιναν αφού τα έτρωγαν. Ενώ πράγματι οι πλούσιοι Ευρωπαίοι πέθαιναν όταν κατανάλωναν ντομάτα, στην πραγματικότητα δεν έφταιγε η ντομάτα, αλλά τα σκεύη σερβιρίσματος που χρησιμοποιούσαν, τα οποία ήταν από κασσίτερο και είχαν υψηλή περιεκτικότητα σε μόλυβδο. Όταν, λοιπόν, ένα τέτοιο σκεύος ερχόταν σε επαφή με την ντομάτα, ο μόλυβδος “μετανάστευε” σε αυτήν, με συνέπεια να καταναλωθεί από τους αριστοκράτες της εποχής πολλοί από τους οποίους πέθαιναν από δηλητηρίαση από μόλυβδο.
Το θανατηφόρο νυχτολούλουδο
Ένας άλλος λόγος που η ντομάτα ήταν τόσο αντιδημοφιλής σε Αγγλία και Αμερική, όπως περιγράφει ο Andrew F. Smith στο The Tomato in America: Early History, Culture, and Cooker, ήταν η ταξινόμησή της ως θανατηφόρο νυχτολούλουδο, το οποίο είναι δηλητηριώδες. Έτσι αναφέρεται και από τον Ιταλό βοτανολόγο, Pietro Andrae Matthioli , ο οποίος αναφέρει τη ντομάτα ως νυχτολούλουδο και ως μανδραγόρα (θεωρείται αφροδισιακός). Σύμφωνα με την έρευνα του Smith, μια δημοσίευση από τον John Gerard το 1597 ήταν καθοριστική για μια βασισμένη σε λανθασμένες εικασίες την άποψη για τη ντομάτα περίπου 200ων ετών: χαρακτήρισε όλο το φυτό δυσώδες, τα φύλλα και το μίσχο τοξικά, αλλά όχι τον καρπό. Ενώ τα φύλλα και ο μίσχος της ντομάτας είναι τοξικά, ο καρπός δεν είναι είχε υποστηρίξει.
Διακοσμητική αλλά όχι βρώσιμη
Εκείνη την εποχή πιστευόταν επίσης ότι οι ντομάτες καταναλώνονταν καλύτερα σε πιο ζεστές χώρες, όπως ο τόπος προέλευσης του φρούτου στη Μέση Αμερική. Η ντομάτα καταναλώθηκε από τους Αζτέκους ήδη από το 700 μ.Χ. και δεν καλλιεργήθηκε στη Βρετανία μέχρι τη δεκαετία του 1590. Στις αρχές του 16ου αιώνα, Ισπανοί κατακτητές που επέστρεφαν από αποστολές στο Μεξικό και σε άλλα μέρη της Μεσοαμερικής πιστεύεται ότι εισήγαγαν για πρώτη φορά τους σπόρους στη νότια Ευρώπη. Μερικοί ερευνητές πιστώνουν στον Cortez ότι έφερε τους σπόρους στην Ευρώπη το 1519 για διακοσμητικούς σκοπούς. Μέχρι τα τέλη του 1800 σε ψυχρότερα κλίματα, οι ντομάτες καλλιεργούνταν αποκλειστικά για διακοσμητικούς σκοπούς σε κήπους και όχι για κατανάλωση.
Η εξάπλωση της ντομάτας στις ΗΠΑ
Η πρώτη γνωστή αναφορά στην ντομάτα στις βρετανικές αποικίες της Βόρειας Αμερικής, σύμφωνα με τον ιστότοπο Smithsonian Magazine, δημοσιεύτηκε από τον βοτανολόγο William Salmon’s Botanologia στις αρχές του 18ου αιώνα. Η ντομάτα έγινε ένα αποδεκτό βρώσιμο φρούτο σε πολλές περιοχές, αλλά επειδή τότε οι ΗΠΑ ήταν ακόμα ένα λιγότερο «ενωμένο» κράτος, η είδηση της ντομάτας εξαπλώθηκε αργά. Σύντομα, εκτός από την καλλιέργεια, ως το 1822, εκατοντάδες συνταγές ντομάτας εμφανίστηκαν σε τοπικά περιοδικά και εφημερίδες. Κι όμως, οι φόβοι και οι φήμες για το πιθανό δηλητήριο του φυτού παρέμειναν.
Το τρομερό θανατηφόρο σκουλήκι
Μέχρι τη δεκαετία του 1830 που η ντομάτα έφτασε και στη Νέα Υόρκη, εμφανίστηκε μια νέα ανησυχία, με ένα παράσιτο ονόματι Green Tomato Worm να μολύνει τις ντομάτες των ΗΠΑ, το οποίο και θεωρήθηκε θανατηφόρο. Πέρα από τον τρόμο που έσπειρε, επανέφερε στο προσκήνιο την πεποίθηση ότι η ντομάτα ήταν ένα δηλητηριώδες τρόφιμο.
Όπως κάθε παραφιλολογία και δεισιδαιμονία που βασίζεται στην άγνοια, η γνώση εξαφάνισε τους φόβους. Πλέον, για παράδειγμα, ξέρουμε πως το Green Tomato Worm είναι απλώς ένα άσχημο σκουλήκι που τρώει μερικά από τα φύλλα της ντομάτας. Επιπλέον, η εφεύρεση της πίτσας στη Νάπολη περίπου το 1880 έδωσε αρκετούς πόντους δημοτικότητας στη ντομάτα. Η εξέλιξη της γεωργίας έχει οδηγήσει και στην εμφάνιση νέων ποικιλιών. Σήμερα, πάντως όπως ήδη γνωρίζετε μπορείτε να απολαύσετε τις ντομάτες σας… άφοβα!
Ακίνδυνη τελικά… αλλά είναι φρούτο ή λαχανικό;
Το 1886, ο εισαγωγέας John Nix και οι συνεργάτες του αποβίβασαν ένα φορτίο με ντομάτες δυτικής Ινδίας στο λιμάνι της Νέας Υόρκης, όπου ο τελωνειακός υπάλληλος Edward Hedden απαίτησε την πληρωμή ενός φόρου δέκα τοις εκατό σύμφωνα με τον νόμο περί δασμών του 1883, ο οποίος επέβαλε εισαγωγικούς δασμούς στα «ξένα λαχανικά». Ο Νιξ, που γνώριζε τη βοτανική του, αντιτάχθηκε, με το σκεπτικό ότι η ντομάτα είναι φρούτο θα έπρεπε να απαλλάσσεται του φόρου. Η υπόθεση τελικά έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο όπου, το 1893, ο δικαστής Horace Gray αποφάνθηκε υπέρ των λαχανικών.
«Βοτανικά μιλώντας», είπε ο Justice Gray, «οι ντομάτες είναι ο καρπός του αμπελιού, όπως και τα αγγούρια, οι κολοκύθες, τα φασόλια και τα μπιζέλια. Αλλά στην κοινή γλώσσα του λαού… όλα αυτά τα λαχανικά… συνήθως σερβίρονται στο δείπνο μέσα, με ή μετά τη σούπα, το ψάρι ή το κρέας, που αποτελούν το κύριο μέρος του φαγητού, και όχι, όπως τα φρούτα, γενικά ως επιδόρπιο .»
Το 2001, η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε ότι τα καρότα, οι γλυκοπατάτες και οι ντομάτες ήταν όλα φρούτα, τουλάχιστον για τον σκοπό της παρασκευής μαρμελάδας.
Στην πραγματικότητα πάντως η απάντηση – είναι και τα δύο! Οι ντομάτες είναι φρούτα που θεωρούνται λαχανικά από τους μάγειρες και διατροφολόγους. Βοτανικά, ένας καρπός είναι μια ώριμη ωοθήκη λουλουδιών και περιέχει σπόρους. Άρα οι ντομάτες, τα δαμάσκηνα, τα κολοκυθάκια και τα πεπόνια είναι όλα βρώσιμα φρούτα. Αντίθετα, οι μάγειρες ταξινομούν συνήθως τις ντομάτες στα λαχανικά, επειδή έχουν δυνατή νοστιμιά παρά γλυκιά γεύση.
Το σίγουρο όμως είναι πως η ντομάτα είναι μια εξαιρετική τροφή που πρέπει να συμπεριλάβετε στη διατροφή μας, καθώς περιέχει απαραίτητες φυτικές ίνες, βιταμίνες, θρεπτικά συστατικά και αντιοξειδωτικά.
Ακολουθήστε το Cibum 
