Τι συμβαίνει με τα αντιμυκητιακά που βάζουν στα πορτοκάλια για να μην μουχλιάζουν.
Τα εσπεριδοειδή είναι μια από τις πιο σημαντικότερες καλλιέργειες στον κόσμο με την παγκόσμια παραγωγή τους να ανέρχεται πάνω από 140 εκατομμύρια τόνους σύμφωνα με τον FAO. Μετά τη συγκομιδή τους αποθηκεύονται και διακινούνται μέσω συσκευαστηρίων προκειμένου να διατηρηθεί η ζωή στο ράφι, η ποιότητα καθώς και να μειωθούν οι μετασυλλεκτικές απώλειες λόγω παθογόνων προσβολών. Μεταξύ των εσπεριδοειδών, τα πορτοκάλια έχουν καθιερωθεί στην συνείδηση των καταναλωτών ως ένα κορυφαία θρεπτικό φρούτο, πλούσιο σε βιταμίνη C. Η ευκολία της χυμοποίησής του πορτοκαλιού και η υπέροχη γεύση του το έχουν κάνει παγκόσμια δημοφιλές.
Όμως οι παλαιότεροι θα έχουν παρατηρήσει πως τις τελευταίες δύο δεκαετίες η αλλοίωσή τους καθυστερεί και ο χρόνος που χρειάζεται για να μουχλιάσουν στην φρουτιέρα ή το ψυγείο έχει αυξηθεί. Αυτό οφείλεται στην εφαρμογή μυκητοκτόνων φαρμάκων μετά την συγκομιδή (μετασυλλεκτική αντιμυκητιακή εφαρμογή). Έτσι σε κάποιους που αρέσκονται να καταναλώνουν τις φλούδες ή να τις προσθέτουν σε γλυκά ως ξύσμα κλπ θα πρέπει να είναι γνωστή αυτή η παράμετρος και να γίνεται εντατικό και προσεκτικό πλύσιμο της φλούδας πριν την κατανάλωση ή τη χρήση. Ήδη οι ερευνητές δουλεύουν στην κατεύθυνση να αντικατασταθούν οι χημικές ουσίες με αιθέρια έλαια, ακτινοβολία, και άλλες φυσικές μεθόδους προστασίας, όπως η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Εσπεριδοειδών, Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου, στα Χανιά*.
Τα πενικίλλια Penicillium digitatum Sacc. (πράσινη μούχλα) και P. italicum Wehmer (μπλέ μούχλα) είναι παθογόνα που προκαλούν μεγάλη οικονομική ζημία στην εμπορία των εσπεριδοειδών καθώς προκαλούν μετασυλλεκτικές απώλειες (μέχρι 30 και 80%, αντίστοιχα). Τόσο το P. digitatum όσο και το P. italicum είναι παθογόνα που εισέρχονται στον καρπό μέσω πληγών και παράγουν μεγάλη ποσότητα αερομεταδιδόμενων κονιδίων του μύκητα.
Στα εσπεριδοειδή ο έλεγχος της σήψης των καρπών από πενικίλλια επιτυγχάνεται κυρίως με τη μετασυλλεκτική εφαρμογή χημικών μυκητοκτόνων, όπως το imazalil, thiabendazole, pyrimethanil και fludioxonil. Ωστόσο, υπάρχουν πρόσφατες αναφορές που καταδεικνύουν ότι η εκτεταμένη χρήση μετασυλλεκτικά των χημικών μυκητοκτόνων προκαλεί την ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών των μυκήτων με άμεσο αποτέλεσμα τη μειωμένη αποτελεσματικότητά τους. Επιπρόσθετα, στις μέρες μας οι καταναλωτές ανησυχούν όλο και περισσότερο για τη χρήση μυκητοκτόνων στην επιφάνεια των καρπών καθώς η χρήση τους έχει συσχετιστεί με διάφορα θέματα υγείας και περιβαλλοντικής ρύπανσης. Επιπλέον, οι εταιρείες εξαγωγών εσπεριδοειδών υιοθετούν αυστηρά πρωτόκολλα ελέγχου όσον αφορά την υπολειμματικότητα των φυτοφαρμάκων, η οποία ευθυγραμμίζεται με την απαίτηση του καταναλωτικού κοινού για ασφαλέστερα γεωργικά προϊόντα. Όμως, ο προσδιορισμός των «ασφαλών» επιπέδων μόνο για μια χημική φυτοπροστατευτική ένωση, υποτιμά τον πραγματικό κίνδυνο που ελλοχεύει για την υγεία του καταναλωτή από τη χρόνια κατανάλωση διαφορετικών χημικών ενώσεων.
Συνεπώς, αποτελεί επιτακτική ανάγκη η εύρεση εναλλακτικών μεθόδων ελέγχου της μετασυλλεκτικής σήψης από πενικίλλια στα εσπεριδοειδή, ως αυτόνομες διαδικασίες ή σε συνδυασμό με άλλα μέσα. Τα τελευταία χρόνια διεξήχθησαν αρκετές μελέτες που διερευνούν την επίδραση μη χημικών μεθόδων, όπως οι ιονίζουσες και μη ιονίζουσες ακτινοβολίες, τα φυτικά εκχυλίσματα, διάφοροι παράγοντες βιολογικού ελέγχου, η χρήση ζεστού νερού και η χρήση χημικών αλάτων, ως αποτελεσματικοί μέθοδοι ελέγχου των πενικιλλίων στα εσπεριδοειδή.
Μη χημικές μέθοδοι αντιμετώπισης της σήψης καρπών από πενικίλλια Χρήση φυτικών εκχυλισμάτων
Η μητέρα φύση αποτελούσε πάντα για τον άνθρωπο πολύτιμη πηγή αναζήτησης χρήσιμων ενώσεων για τη διατήρηση της μετασυλλεκτικής ζωής των τροφών του.
Πρόσφατες μελέτες επισημαίνουν τη χρήση φυτικών εκχυλισμάτων ως πιθανή και ταυτόχρονα εναλλακτική μέθοδο για την αποτελεσματική διαχείριση παθογόνων οργανισμών που εκδηλώνουν τη δράση τους μετά τη συγκομιδή των εσπεριδοειδών. Αρκετά εργαστήρια εστιάζουν την έρευνά τους στον έλεγχο της αποτελεσματικής χρήσης φυτικών εκχυλισμάτων, ως συστατικά καινοτόμων αντιμυκητιακών ενώσεων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο των μετασυλλεκτικών ασθενειών στα εσπεριδοειδή. Τα φυτικά εκχυλίσματα που προέρχονται κυρίως από αρωματικά φυτά έχουν δείξει ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην πρόληψη και αντιμετώπιση μυκητολογικών προσβολών στα εσπεριδοειδή σε εργαστηριακό επίπεδο (in vitro και in vivo).
Η πιθανή εφαρμογή φυτικών εκχυλισμάτων ως αυτούσιων μυκητοκτόνων ή ο συνδυασμός τους με άλλα προληπτικά μέτρα αποτελεί θετικό βήμα στην αντιμετώπιση της σήψης από πενικίλλια, λόγω της καλά τεκμηριωμένης αντιμυκητιακής δράσης, της χαμηλής φυτοτοξικότητας, του ειδικευμένου τρόπου δράσης, της βιοαποικοδόμησης των σκευασμάτων και της περιορισμένης περιβαλλοντικής τοξικότητας που χαρακτηρίζει τα δεδομένα σκευάσματα. Οι τελευταίες αυτές ιδιότητες καθιστούν τα φυτικά εκχυλίσματα πολύτιμα εργαλεία στο οπλοστάσιο της αειφόρου γεωργίας, επειδή αξιοποιούν φυσικούς πόρους που χαρακτηρίζονται από μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
- Αναφορά: Δρ Βασίλειος Ζιώγας, Ερευνητής Βαθμίδας Δ’ Δρ Ματθαίος Μαθιουδάκης, Ερευνητής Βαθμίδας Δ’ Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου Δρ Κωσταντίνος Παπουτσής, UCD School of Agriculture and Food Science, Ireland Δρ Jouaquin H. Hasperue, Centro de Investigacion y Desarrolo en Criotecnologia de Alimentos (CIDCA), Agrentina
ΠΗΓΗ: http://www.nagref.gr/images/ioanna/periodiko/Teyxos_28/22-25_XHMIKOI_TYPOI.PDF
Ακολουθήστε το Cibum 
