Με μια ματιά στα ράφια των σούπερ μάρκετ θα εντοπίσουμε μια ποικιλία από ετικέτες πάνω σε προϊόντα, όπως “χωρίς ζάχαρη”, “λάιτ”, “χαμηλό σε θερμίδες”, “φυσικό”, “βιολογικό” και πλήθος άλλων ελκυστικών και φαινομενικά ευεργετικών ιδιοτήτων. Σημαίνουν κάτι, όμως, στην πραγματικότητα όλοι αυτοί οι προσδιορισμοί; Και αν ναι, τι ακριβώς; Που τελειώνει η αλήθεια και που αρχίζει η πλάνη;
Ο στόχος της επισήμανσης των τροφίμων είναι διπλός. Το πρώτο σκέλος αφορά την επιθυμία των εταιρειών τα προϊόντα τους να πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα που αφορούν τη συσκευασία και το περιεχόμενό τους, ενώ ακόμα πιο σημαντικό για αυτές είναι οι καταναλωτές να πάρουν το προϊόν από το ράφι στα χέρια τους και τελικά, να το αγοράσουν. Το δεύτερο σκέλος αφορά τα δισεκατομμύρια δολάρια που ξοδεύουν κάθε χρόνο οι εταιρείες τροφίμων, ποτών (και τα εστιατόρια) για ενέργειες μάρκετινγκ. Αποσκοπώντας στην πώληση περισσότερων προϊόντων γίνεται χρήση παραπλανητικών ετικετών με τις εταιρείες να προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν λέξεις που περιγράφουν γεύσεις, συστατικά και πηγές προέλευσης προκειμένου να δελεάσουν τους καταναλωτές να ρίξουν μια ματιά και να αγοράσουν εν τέλει τα προϊόντα τους.
Μπορούν οι ετικέτες τροφίμων να είναι παραπλανητικές;
Δυστυχώς, αποτελεί τακτική πώλησης των εταιρειών να είναι πολύ μελετημένη η γλώσσα που χρησιμοποιούν στις ετικέτες τους, ώστε να προσελκύουν και να παραπλανήσουν τους καταναλωτές.
Σε όλη τη μακρά διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, το ενδιαφέρον των καταναλωτών για την υγιεινή διατροφή έχει αυξηθεί και έχει διαπιστωθεί αυξανόμενο ενδιαφέρον για τροφές που ευνοούν την καλή υγεία του εντέρου, καθώς επίσης την ψυχική υγεία με τους καταναλωτές να επιλέγουν περισσότερα τρόφιμα φυτικής προέλευσης.
Οι εταιρείες εμπορίας τροφίμων και οι παραγωγοί τροφίμων λαμβάνουν υπόψη αυτές τις τάσεις και προτιμήσεις όταν σχεδιάζουν τις ετικέτες των τροφίμων τους, ώστε να διασφαλίσουν ότι τα προϊόντα τους θα προσελκύσουν περισσότερους καταναλωτές από τον ανταγωνισμό.
Γιατί οι ετικέτες τροφίμων είναι παραπλανητικές
Τονίζοντας τα πλεονεκτήματα ενός προϊόντος διατροφής στην ετικέτα αυξάνονται οι πιθανότητες οι καταναλωτές να σηκώσουν το προϊόν από το ράφι. Μόλις γίνει αυτό μπορεί να νιώσουν ότι τους ανήκει και τελικά, να καταλήξουν να το αγοράσουν. Άρα, έτσι αυξάνονται οι πωλήσεις.
Οι έμποροι τροφίμων αναγνωρίζουν τη σημασία της ελκυστικής συσκευασίας και ακολουθούν τις τάσεις, ώστε να ξέρουν τι είναι αυτό που ζητούν οι καταναλωτές και να τους το δίνουν. Όσον αφορά, όμως, τις ετικέτες υπάρχουν πολλά περιθώρια για… παρανόηση.
Για παράδειγμα, όταν διαβάζουμε “χωρίς ζάχαρη” μπορεί – στην πραγματικότητα – το προϊόν να έχει έως και 0,5 γραμμάρια ζάχαρης σε μία μόνο μερίδα, ενώ στο σύνολό τους, όλα αυτά τα προϊόντα μπορεί να έχουν περισσότερο ποσοστό λίπους για να εξακολουθήσουν να είναι νόστιμα παρά την έλλειψη ζάχαρης. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τις ταμπέλες “μηδέν γραμμάρια τρανς λιπαρών” ανά μερίδα. Η αληθινή περιεκτικότητα μπορεί να είναι 0.5 γραμμάρια ανά μερίδα.
Εάν η ετικέτα γράφει “με γεύση φρούτων” υποδηλώνει ότι το προϊόν είναι αρωματισμένο με αληθινά φρούτα αν και κάτι τέτοιο δεν ισχύει απαραίτητα στην πραγματικότητα. Αντίθετα, αυτά τα τρόφιμα είναι συνήθως αρωματισμένα με χημικές ουσίες, οι οποίες προσδίδουν μια φρουτώδη γεύση.
Για να χρησιμοποιηθεί η ετικέτα “χωρίς γλουτένη” σε ένα προϊόν, τουλάχιστον στις ΗΠΑ και βάσει της νομοθεσίας της FDA, αυτό θα πρέπει να περιέχει το πολύ 20mg/kg. Η ετικέτα είναι προαιρετική, επομένως, οι κατασκευαστές που παράγουν τρόφιμα χωρίς γλουτένη δεν υποχρεούνται να τη χρησιμοποιούν.
Τα τρόφιμα που επισημαίνονται ως ”light” δε χρειάζεται να πληρούν κάποιο συγκεκριμένο πρότυπο, απλώς πρέπει να είναι ελαφρύτερα από την αντίστοιχη μέση εκδοχή του αντίστοιχου προϊόντος της ίδιας εταιρείας.
Για παράδειγμα εάν ένα τρόφιμο στις Ηνωμένες Πολιτείες γράφει ότι είναι “χαμηλό σε θερμίδες”, βάσει FDA σημαίνει ότι περιέχει 40 θερμίδες ή λιγότερες ανά ποσότητα αναφοράς που καταναλώνεται συνήθως, ενώ για γεύματα και κύρια πιάτα η αντίστοιχη τιμή είναι 120 θερμίδες ή λιγότερες ανά 100 γραμμάρια τροφής.
Παρόμοιας φιλοσοφίας είναι και η ετικέτα “χαμηλά λιπαρά”, η οποία επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί σε τρόφιμα που περιέχουν λιγότερα από 3 γραμμάρια λίπους ανά 50 γραμμάρια. Για γεύματα και κύρια πιάτα, η αντίστοιχη τιμή είναι όχι περισσότερα από 3 γραμμάρια λίπους ανά 100 γραμμάρια ή περισσότερο από το 30% των θερμίδων να προέρχεται από λίπος.
Για την ετικέτα “χαμηλό σε υδατάνθρακες”, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες οπότε η εν λόγω ετικέτα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σχεδόν σε οποιοδήποτε προϊόν, ενώ ακόμα και αν σε ένα προϊόν αναγράφεται ότι είναι “φτιαγμένο με δημητριακά ολικής άλεσης”, αυτά μπορεί να αποτελούν ένα μικρό μέρος της συνολικής περιεκτικότητάς του και αυτή να συνίσταται κυρίως από εξευγενισμένα δημητριακά.
Η ίδια παρανόηση μπορεί να συμβεί και με το “πολύσπορο”, το οποίο εκ πρώτης μας παραπέμπει σε ένα πολύ υγιεινό μείγμα δημητριακών ολικής άλεσης, αλλά πολλές φορές έχουν απλά χρησιμοποιηθεί κάποιες ποικιλίες δημητριακών, περισσότερα εκ των οποίων είναι εξευγενισμένα. “Χωρίς χοληστερόλη”, σημαίνει ότι το εν λόγω τρόφιμο περιέχει λιγότερα από 2 χιλιοστόγραμμα χοληστερόλης ανά μέγεθος μερίδας είτε πρόκειται για σνακ είτε για γεύμα.
Προκειμένου να θεωρηθεί ένα προϊόν “βιολογικό”, θα πρέπει να πληρεί αρκετά αυστηρές προϋποθέσεις, όπως η χρήση μόνο ορισμένων εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων. Ωστόσο, ο όρος συχνά παρερμηνεύεται από τους καταναλωτές, οι οποίοι υποθέτουν αυτόματα ότι ένα “βιολογικό” τρόφιμο είναι υψηλότερης ποιότητας ή πιο υγιεινό από τα αντίστοιχα μη-βιολογικά τρόφιμα.
Και τελευταίο και ‘καλύτερο’… “φυσικό προϊόν”: Ίσως η πιο παραπλανητική ετικέτα όλων αφού πρακτικά, δε σημαίνει κάτι συγκεκριμένο, αλλά χρησιμοποιείται για να δίνει την εντύπωση σε καλοπροαίρετους καταναλωτές ότι έχουν να κάνουν με ένα προϊόν χωρίς τεχνητά συστατικά αν και κάτι τέτοιο δεν ισχύει πολλές φορές.
Βέβαια, υπάρχουν και μερικά κολπάκια που μπορούν να εφαρμόζουν οι καταναλωτές, ώστε να μην την πατάνε και να ξέρουν τι βάζουν τελικά στο καλάθι των αγορών τους και κατ’ επέκταση στο πιάτο τους.
Πρώτα πρώτα να αγνοούν την μπροστινή πλευρά της συσκευασίας, αφού το πιθανότερο είναι η… γυμνή αλήθεια να κρύβεται σε όλες τις άλλες πλευρές και στα ψιλά γράμματα. Μια ματιά στη λίστα συστατικών είναι αρκετή για να δουν από τι αποτελείται ένα τρόφιμο, αφού όλα τα συστατικά αναφέρονται με φθίνουσα σειρά. Τα προϊόντα που αναφέρουν ολόκληρα τρόφιμα ως πρώτα συστατικά είναι πιθανώς πιο υγιεινά από εκείνα που αναφέρουν πρώτα τα επεξεργασμένα δημητριακά ή τα σάκχαρα.
Επίσης, χρειάζεται να είναι προσεκτικοί στις μερίδες. Μπορεί κάποιο τρόφιμο – με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, τα μπισκότα – να έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή νάτριο όταν μιλάμε για μια μικρή μερίδα, αλλά σίγουρα κάτι τέτοιο δεν ισχύει εάν φάει κανείς ολόκληρο το κουτί απνευστί.
Εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζει κάποιος τις πολλές μορφές που μπορεί να πάρει η ζάχαρη στα τρόφιμα αφού πολλά διαφορετικά συστατικά θεωρούνται ζάχαρη. Μην ξεχνάμε πως υπάρχουν 56 διαφορετικά ονόματα για τη ζάχαρη και όλα φτιάχνονται από γλυκόζη ή φρουκτόζη. Η βασική διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι η πρώτη μεταβολίζεται σχεδόν από κάθε κύτταρο του ανθρώπινου σώματος, ενώ η δεύτερη αποκλειστικά από το ήπαρ.
Ίσως το πιο επιβαρυντικό είδος σιροπιού που βρίσκεται στα επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη, η οποία συνήθως αγγίζει περίπου το 50% και προέρχεται από διασπασμένο άμυλο καλαμποκιού.
Η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση βάρους, καρδιακές παθήσεις, διαβήτη και πολλά άλλα προβλήματα υγείας. Η προσθήκη ζάχαρης είναι ο πιο ανθυγιεινός τρόπος κατανάλωσης ζάχαρης, καθώς η ζάχαρη που υπάρχει φυσικά σε φρούτα και φυτά περιέχει φυτικές ίνες, οι οποίες επιβραδύνουν την απορρόφησή της στον οργανισμό.
Συνοψίζοντας και βάσει όλων των παραπάνω, το να επιλέξει ένας καταναλωτής πραγματικά υγιεινά τρόφιμα από τα ράφια των καταστημάτων δεν είναι τόσο εύκολη υπόθεση, αλλά δεν είναι και κάτι το ακατόρθωτο εάν αποφύγει τελείως τα επεξεργασμένα τρόφιμα και αντ’ αυτού αναζητά προϊόντα με ολόκληρα τρόφιμα και τρόφιμα φυτικής προέλευσης, όπως προϊόντα που παρασκευάζονται με 100% δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα και λαχανικά.
Πηγή: sentientmedia
Ακολουθήστε το Cibum 
