Όλα κρύβονται στις βιταμίνες και τα μέταλλα που παίρνουμε μέσω των τροφών
Τα μικροθρεπτικά συστατικά όπως οι βιταμίνες και τα μέταλλα είναι απαραίτητα για την υγεία. Ωστόσο, ο ρόλος τους στην κατάθλιψη παραμένει ασαφής. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nutrients διερευνά την αιτιότητα των παρατηρούμενων συσχετισμών μεταξύ της πρόσληψης μικροθρεπτικών συστατικών, της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (MDD) και της υποτροπιάζουσας κατάθλιψης (rMDD) χρησιμοποιώντας την τυχαιοποίηση Mendelian (MR).
Μικροθρεπτικά συστατικά και κατάθλιψη
Τα παραδοσιακά τρόφιμα παρέχουν τα περισσότερα μικροθρεπτικά συστατικά σε επαρκή επίπεδα. Ωστόσο, καθώς οι πληθυσμοί παγκοσμίως καταναλώνουν περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα αυξανόμενα επίπεδα ανεπάρκειας μικροθρεπτικών συστατικών αναμένεται να αυξηθούν, γεγονός που έχει σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.
Για παράδειγμα, πολλά μικροθρεπτικά συστατικά έχουν εμπλακεί στην ανάπτυξη της MDD και στον αυξανόμενο επιπολασμό της. Αυτά τα θρεπτικά συστατικά είναι ζωτικής σημασίας σε πολυάριθμες νευρολογικές και ενδοκρινικές οδούς, γεγονός που υποδηλώνει ορισμένους μηχανισμούς που μπορεί να εμπλέκονται στον τρόπο με τον οποίο τα θρεπτικά συστατικά επηρεάζουν τον κίνδυνο κατάθλιψης. Ωστόσο, αυτή η υπόθεση στερείται εγκυρότητας λόγω της παρουσίας συγχυτικών παραγόντων, της πιθανότητας αντίστροφης αιτιότητας και της μεροληψίας δημοσίευσης.
Πώς η μέθοδος MR βοηθά στην αξιολόγηση της αιτιότητας
Οι τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές (RCT) για τη συμπλήρωση μικροθρεπτικών συστατικών είναι δαπανηρές και πρέπει να είναι αρκετά μεγάλες ώστε να εντοπίζουν πιθανώς μικρές επιπτώσεις. Αυτό μπορεί να εξηγήσει αντικρουόμενα αποτελέσματα από δύο μεγάλες προηγούμενες RCT, οι οποίες συνέκριναν τις επιδράσεις της βιταμίνης D ή ενός μικτού συμπληρώματος που περιλαμβάνει σελήνιο, φολικό οξύ, βιταμίνη D και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα σε άτομα με υπερβολικό σωματικό βάρος, αντίστοιχα.
Σε σύγκριση με τα RCT, η MR χρησιμοποιεί μονονουκλεοτιδικούς πολυμορφισμούς (SNPs) ως μεταβλητές που υποκαθιστούν δυνητικά τροποποιήσιμους παράγοντες κινδύνου. Τα δύο αλληλόμορφα σε κάθε ζεύγος χρωμοσωμάτων προέρχονται τυχαία από διαφορετικές πηγές, μειώνοντας τον κίνδυνο σύγχυσης και αντίστροφης αιτιότητας που συχνά υπάρχει σε παραδοσιακές επιδημιολογικές μελέτες.
Σε σύγκριση με την καλά τεκμηριωμένη σχέση μεταξύ της πρόσληψης υδατανθράκων και λίπους με τον κίνδυνο κατάθλιψης, προηγούμενες μελέτες απέτυχαν να αποδείξουν συσχετίσεις μεταξύ ανεπάρκειας μικροθρεπτικών συστατικών ή οποιασδήποτε μορφής κατάθλιψης. Η έλλειψη παρατηρούμενης συσχέτισης σε αυτές τις μελέτες μπορεί να οφείλεται σε διαφορετικές καταβολές στα δείγματα έκθεσης και έκβασης ή σε δείγματα ανεπαρκούς ισχύος.
Σχετικά με τη μελέτη
Ο στόχος της μελέτης ήταν να ανιχνεύσει αιτιολογικές συσχετίσεις μεταξύ δεκατεσσάρων μικροθρεπτικών συστατικών, MDD ή rMDD, δηλαδή της πιο σοβαρής και χρόνιας μορφής MDD.
Τα δεδομένα ελήφθησαν από τις μελέτες συσχέτισης σε όλο το γονιδίωμα (GWASs) της MDD που πραγματοποιήθηκαν από την Psychiatric Genomics Consortium (PGC). Η μελέτη περιελάμβανε 116.209 περιπτώσεις και 314.566 μάρτυρες για MDD, 17.451 περιπτώσεις και 62.482 μάρτυρες για rMDD.
Με τις συμβατικές τεχνικές MR, δεν παρατηρήθηκαν συσχετίσεις μεταξύ της έκθεσης σε μικροθρεπτικά συστατικά με MDD και rMDD. Όταν οι γενετικά συσχετισμένες παραλλαγές ενσωματώθηκαν στην ανάλυση, αυξάνοντας έτσι τη δύναμή της, εντοπίστηκαν αιτιώδη αποτελέσματα για πέντε συσχετίσεις μικροθρεπτικών συστατικών-κατάθλιψης.
Τα οφέλιμα και τα βλαπτικά
Τρία μικροθρεπτικά συστατικά βρέθηκαν να είναι προστατευτικά έναντι του rMDD, εκ των οποίων περιλαμβανόταν ο σίδηρος ορού, ο χαλκός των ερυθροκυττάρων και η βιταμίνη D. Πιο συγκεκριμένα, 10% μείωση του κινδύνου rMDD για κάθε αύξηση της τυπικής απόκλισης (SD) για τα επίπεδα σιδήρου ορού ήταν παρατηρήθηκε, σε σύγκριση με 3% και 20% μείωση του κινδύνου ανά μονάδα αύξησης της ΣΔ για τον χαλκό των ερυθροκυττάρων και τη βιταμίνη D, αντίστοιχα.
Οι μεταβολικές λειτουργίες των γενετικών παραλλαγών που χρησιμοποιήθηκαν ενίσχυσαν την αιτιολογική συσχέτιση του σιδήρου και της βιταμίνης D με την κατάθλιψη. Αντίθετα, τα υψηλότερα επίπεδα σεληνίου στον ορό αύξησαν τον κίνδυνο εμφάνισης MDD κατά 3% για κάθε αύξηση της μονάδας SD.
Ο κίνδυνος rMDD αυξήθηκε κατά 8% και 21% για κάθε αύξηση SD στα επίπεδα σεληνίου και μαγνησίου ορού, αντίστοιχα.
Συμπεράσματα
Οι παρατηρούμενες αντίστροφες συσχετίσεις μεταξύ σιδήρου, χαλκού και βιταμίνης D με τον κίνδυνο MDD και rMDD υποδηλώνουν ότι αυτά τα μέταλλα μπορεί να προστατεύουν από την κατάθλιψη, ενώ τα αυξημένα επίπεδα σεληνίου και μαγνησίου μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καταθλιπτικών εκβάσεων.
Τελικά πρέπει να τρώμε τροφές με σελήνιο και μαγνήσιο;
Το μαγνήσιο αποτελεί ένα απαραίτητο μέταλλο που χρησιμοποιούμε για να μετατρέψουμε την τροφή μας σε ενέργεια, καθώς και ένα ζωτικό συστατικό σε πολλές από τις βιοχημικές αντιδράσεις του σώματός μας, όπως η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Λειτουργεί, επίσης, παράλληλα με άλλα μέταλλα, όπως το ασβέστιο και ο φώσφορος, για την υποστήριξη υγιών οστών, ενώ ενισχύει και τη μελατονίνη που είναι υπεύθυνη για τον ύπνο. Άλλες λειτουργίες του μαγνησίου είναι η απελευθέρωση ενέργειας από το φαγητό και η ρύθμιση των επιπέδων άγχους και στρες, των οποίων η χρόνια ύπαρξη εξαντλεί τα αποθέματά στον οργανισμό.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, να έχουμε τις επαρκείς ποσότητες μαγνησίου για μια καλή και λειτουργική ποιότητα ζωής. Ευτυχώς, το μαγνήσιο υπάρχει σε μια μεγάλη ποικιλία τροφών. Στην κατηγορία των ξηρών καρπών, υπάρχει μαγνήσιο σε κάσιους, βούτυρο αμυγδάλου και φιστίκια αιγίνης, με το βούτυρο αμυγδάλου να προηγείται σε περιεκτικότητα με 270 mg ανά 100 γραμμάρια. Οι σπόροι chia περιέχουν το περισσότερο μαγνήσιο (335mg ανά 100γραμ. ), ενώ ακολουθούν στην ίδια κατηγορία το σουσάμι και οι ηλιόσποροι.
Αντίστοιχα μελέτη δείχνει ότι πλούσια σε σελήνιο συστατικά μπορούν να εμποδίσουν φλεγμονές και το οξειδωτικό στρες και προτείνει τη δυνατότητα μιας νέας διαιτητικής στρατηγικής για ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
Συστατικά πλούσια σε σελήνιο υπάρχουν σε πολλά φυτά και μικροοργανισμούς, όπως τα σταυρανθή λαχανικά, η μαγιά και τα μανιτάρια.
Ωστόσο, πρόσφατα η EFSA μείωσε αισθητά την ανώτερη ημερήσια πρόσληψη σεληνίου επειδή οι υπερβολική ποσότητα προκαλεί τριχόπτωση.
Στην ερώτηση αν τελικά πρέπει να τρώμε τρόφιμα με σελήνιο και μαγνήσιο η απάντηση είναι ξεκάθαρα ναι. Απλά, όπως το λέει και η μελέτη, η υπερβολή και η υπέρβαση της ημερήσιας ποσότητας αυτών τον στοιχείων μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα.
Ακολουθήστε το Cibum 
