Όσο και αν ακούγεται παράξενο το γέλιο είναι μία φυσική άμυνα του οργανισμού που μας βοηθά να επιβιώσουμε.
Της Δέσποινας Χάρου
Δεν υπάρχει γάμος χωρίς κλάμα και κηδεία χωρίς γέλιο λέει μια λαϊκή ρήση. Γιατί όμως γελάμε σε απρόβλεπτες καταστάσεις; Τι ακριβώς είναι το γέλιο; Με ποιο τρόπο κάνει καλό στην υγεία της καρδιάς; Γιατί μας έλκουν άτομα που μας κάνουν να γελάμε; Οι έρευνες σχετικά με τις θεωρίες του χιούμορ παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σε τρεις τομείς: τα φυσικά χαρακτηριστικά του γέλιου, τα εγκεφαλικά κέντρα που σχετίζονται με την παραγωγή γέλιου και τα οφέλη του γέλιου για την υγεία. Τα αποτελέσματα μια πληθώρας μελετών οδηγούν τελικά στο συμπέρασμα, πως το γέλιο ίσως είναι ένα φυσικό εργαλείο που μας βοηθά να επιβιώσουμε.
Ο ερευνητής του χιούμορ Peter Derks περιγράφει την απόκριση του γέλιου ως «ένα πραγματικά γρήγορο, αυτόματο είδος συμπεριφοράς». «Στην πραγματικότητα, το πόσο γρήγορα ο εγκέφαλός μας αναγνωρίζει την ασυμβατότητα που βρίσκεται στην καρδιά του χιούμορ και του αποδίδει ένα αφηρημένο νόημα, καθορίζει αν γελάμε», λέει. Μέχρι τώρα, αρκετές θεωρίες προσπάθησαν να εξηγήσουν τι κάνει κάτι αρκετά αστείο ώστε να μας κάνει να γελάμε. Αυτά περιλαμβάνουν την παράβαση (κάτι που απαγορεύεται), τη διάτρηση μιας αίσθησης αλαζονείας ή ανωτερότητας (κοροϊδία) και την ασυμβατότητα, την παρουσία δύο ασυμβίβαστων εννοιών στην ίδια κατάσταση.
Κάτω από ορισμένες συνθήκες, το σώμα μας εκτελεί αυτό που η Εγκυκλοπαίδεια Britannica περιγράφει ως «ρυθμικές, φωνητικές, εκπνευστικές και ακούσιες ενέργειες», πιο γνωστές ως γέλιο. Τη στιγμή που γελάμε συστέλλονται δεκαπέντε μύες του προσώπου και πραγματοποιείται διέγερση του κύριου ζυγωματικού μυός (ο κύριος μηχανισμός ανύψωσης του άνω χείλους σας). Εν τω μεταξύ, το αναπνευστικό σύστημα επηρεάζεται από την επιγλωττίδα που μισοκλείνει τον λάρυγγα, με αποτέλεσμα η εισαγωγή αέρα να γίνεται ακανόνιστα, με αποτέλεσμα να λαχανιάζετε. Σε ακραίες περιπτώσεις, οι δακρυϊκοί πόροι ενεργοποιούνται, έτσι ώστε ενώ το στόμα ανοίγει και κλείνει και ο αγώνας για πρόσληψη οξυγόνου συνεχίζεται, το πρόσωπο γίνεται υγρό και συχνά κόκκινο.
Το γέλιο είναι μια φυσιολογική απάντηση στο χιούμορ, το οποίο αποτελείται από δύο μέρη, ένα σύνολο χειρονομιών και την παραγωγή ενός ήχου. Όταν γελάμε, ο εγκέφαλος μας πιέζει να διεξάγουμε και τις δύο αυτές δραστηριότητες ταυτόχρονα. Όταν γελάμε εγκάρδια, αλλαγές συμβαίνουν σε πολλά μέρη του σώματος, ακόμη και στους μύες των χεριών, των ποδιών και του κορμού. “Όπως το κλάμα και το μάσημα, η αναπνοή ή το περπάτημα, το γέλιο είναι μια ρυθμική συμπεριφορά που είναι ένας μηχανισμός απελευθέρωσης για το σώμα”, λέει ο Carlo Valerio Bellieni, Καθηγητής Παιδιατρικής στο πανεπιστήμιο της Siena, στο TheConversation.
Ο νευροβιολόγος συμπεριφοράς και ο πρωτοπόρος ερευνητής του γέλιου Robert Provine αστειεύεται ότι αντιμετώπισε ένα σημαντικό πρόβλημα στη μελέτη του για το γέλιο. Το πρόβλημα είναι ότι το γέλιο εξαφανίζεται ακριβώς όταν είναι έτοιμος να το παρατηρήσει, ειδικά στο εργαστήριο. Μια από τις μελέτες του εξέτασε την ηχητική δομή του γέλιου. Ανακάλυψε ότι το ανθρώπινο γέλιο αποτελείται από παραλλαγές σε μια βασική μορφή που αποτελείται από σύντομες νότες που μοιάζουν με φωνήεντα που επαναλαμβάνονται κάθε 210 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Το γέλιο μπορεί να είναι της ποικιλίας “χα-χα-χα” ή του τύπου “χο-χο-χο”, αλλά όχι ένα μείγμα και των δύο, λέει. Ο Provine προτείνει επίσης ότι οι άνθρωποι έχουν έναν «ανιχνευτή» που ανταποκρίνεται στο γέλιο ενεργοποιώντας άλλα νευρωνικά κυκλώματα στον εγκέφαλο, τα οποία, με τη σειρά τους, προκαλούν περισσότερο γέλιο. Αυτό εξηγεί γιατί το γέλιο είναι μεταδοτικό.
Σύμφωνα με τον Bellieni, η ανασκόπηση των δεδομένων για το γέλιο επιτρέπει επίσης μια υπόθεση για το γιατί οι άνθρωποι ερωτεύονται κάποιον επειδή τους κάνει να γελούν. Το θέμα δεν είναι μόνο να είναι κάποιος αστείος αλλά και η δυνατότητα μετάδοσης τους γέλιου. Εάν το γέλιο κάποιου άλλου προκαλεί το δικό μας, τότε αυτό το άτομο σηματοδοτεί ότι μπορούμε να χαλαρώσουμε, είμαστε ασφαλείς και αυτό δημιουργεί εμπιστοσύνη. “Αν το γέλιο μας προκαλείται από τα αστεία τους, έχει ως αποτέλεσμα να ξεπερνάμε τους φόβους που προκαλούνται από μια περίεργη ή άγνωστη κατάσταση. Και αν η ικανότητα κάποιου να είναι αστείος μας εμπνέει να υπερνικήσουμε τους φόβους μας, μας ελκύει περισσότερο. Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί λατρεύουμε αυτούς που μας κάνουν να γελάμε”, λέει ο Bellieni.
Το γέλιο κάνει καλό στην καρδιά.
Είναι γνωστο πως το σώμα μας επηρεάζεται από όλα τα συναισθήματά μας, τα καλά και τα άσχημα. Ο Karthikeyan Ananth, M.D., καρδιολόγος στο Henry Ford Health, λέει ότι συναισθήματα όπως το άγχος, η κατάθλιψη και η μοναξιά έχουν τόσο άμεσες όσο και συνεχείς αρνητικές επιπτώσεις στην καρδιά σας. «Όταν είστε θυμωμένοι, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες του στρες που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή και μυϊκούς σπασμούς που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακές προσβολές», λέει ο Δρ Ananth. «Ομοίως, όταν είστε ανήσυχοι, αυτές οι ορμόνες του στρες απελευθερώνουν χημικές ουσίες στο σώμα που προάγουν την αγγειακή δυσλειτουργία και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής νόσου».
Το γέλιο εξαλείφει πολλά από τα αρνητικά συμπτώματα που σχετίζονται με το στρες. Όταν γελάτε, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες που ονομάζονται ενδορφίνες. Αυτές οι ορμόνες σας κάνουν να νιώθετε καλά και αποκλείουν αυτά τα αρνητικά συναισθήματα με τους εξής τρόπους:
- Ενισχύει το ανοσοποιητικό σας σύστημα. Το γέλιο αυξάνει τα κύτταρα που καταπολεμούν τις ασθένειες στο σώμα σας, που σημαίνει ότι είναι λιγότερο πιθανό να αρρωστήσετε ή να αναπτύξετε μόλυνση. Εάν αρρωστήσετε, το σώμα σας είναι πιο εξοπλισμένο να ανταποκριθεί.
- Μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών προσβολών. Όταν γελάτε, ο καρδιακός σας ρυθμός αυξάνεται και παίρνετε πολλές βαθιές αναπνοές. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερο οξυγονωμένο αίμα κυκλοφορεί μέσω του σώματός σας, βελτιώνοντας την αγγειακή σας λειτουργία.
- Προλαμβάνει τις καρδιακές παθήσεις. Η βελτιωμένη αγγειακή λειτουργία και η κυκλοφορία μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου διάγνωσης καρδιακής νόσου. Η σωστή ροή αίματος διατηρεί την καρδιά σας να λειτουργεί με σταθερό ρυθμό.
- Σας βοηθά να χάσετε βάρος. Εάν αγχώνεστε πολύ, τα επίπεδα της κορτιζόλης, μιας ορμόνης του στρες, μπορεί να αυξηθούν και να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στο σώμα σας. Η υπερβολική κορτιζόλη στο σώμα σας μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη αύξηση βάρους. Το γέλιο όχι μόνο μειώνει αυτά τα επίπεδα στρες, αλλά καίει και θερμίδες. Και όταν συνδυάζεται με μια υγιεινή για την καρδιά διατροφή και τακτική άσκηση, θα αυξήσετε ακόμη περισσότερο τις πιθανότητές σας να αποφύγετε μελλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με την καρδιά!
- Μειώνει την αρτηριακή πίεση. Όταν απελευθερώνονται ενδορφίνες για να εξουδετερώσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των ορμονών του στρες, το σώμα σας χαλαρώνει – μειώνοντας την αρτηριακή σας πίεση. Ο συνδυασμός αυτών των ορμονών της «καλής αίσθησης» με τη μειωμένη αρτηριακή πίεση βελτιώνει τη διάθεσή σας, μειώνει το άγχος και απομακρύνει την ένταση από την καρδιά σας.
Από σαρώσεις εγκεφάλου και άλλα τεστ, οι νευροεπιστήμονες συγκεντρώνουν στοιχεία ότι το γέλιο πυροδοτεί χημικές αποκρίσεις στον εγκέφαλο που οδηγούν σε συναισθήματα ευχαρίστησης και ευεξίας. Το γέλιο φαίνεται επίσης να υπερβαίνει την κοιλιά και τον εγκέφαλο, καθώς οι αρτηρίες ανταποκρίνονται σε αυτό με υγιείς τρόπους που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη ροή του αίματος και τη μακροπρόθεσμη υγεία. Ερευνητές του πανεπιστημίου του Austin στο Τέξας, ζήτησαν από 17 υγιείς ενήλικες να παρακολουθήσουν ένα χιουμοριστικό βίντεο διάρκειας 30 λεπτών της επιλογής τους ή ένα ντοκιμαντέρ, με τεστ πριν και μετά τη ροή του αίματος. Οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων ήταν στις μετρήσεις της αρτηριακής λειτουργίας. Αυτά βελτιώθηκαν αμέσως στους εθελοντές που παρακολούθησαν μια κωμωδία και παρέμειναν έτσι για σχεδόν 24 ώρες. Σε όσους παρακολούθησαν ένα ντοκιμαντέρ, όμως, η λειτουργία των αρτηριών μειώθηκε λίγο.
Αυτή η μελέτη βασίζεται στην εργασία που έγινε από τον καρδιολόγο Michael Miller και τους συναδέλφους του στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Maryland που έχουν δείξει παρόμοιες βελτιώσεις στη λειτουργία των αρτηριών μετά από γέλιο σε μια κωμωδία.
Ο Μίλερ και ο Γουίλιαμ Φράι, ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ που άρχισαν να μελετούν τις επιπτώσεις του γέλιου στο καρδιαγγειακό σύστημα τη δεκαετία του 1970, υποθέτουν ότι οι χημικές ουσίες του εγκεφάλου που ονομάζονται ενδορφίνες, οι οποίες απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια του χαρούμενου γέλιου, κολλάνε σε υποδοχείς οπιούχων στην επένδυση των αιμοφόρων αγγείων. Αυτή η αλληλεπίδραση διεγείρει τα αιμοφόρα αγγεία να απελευθερώσουν μονοξείδιο του αζώτου, ένα μόριο που είναι γνωστό ότι χαλαρώνει τις αρτηρίες. Οι χαλαρές αρτηρίες είναι πιο εύκαμπτες και ευρύτερες, επιτρέποντας την ευκολότερη ροή του αίματος.
Τα αποτελέσματα μιας ακόμη έρευνας προ ολίγων μηνών, που παρουσιάστηκαν στην ετήσια συνάντηση της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας στο Άμστερνταμ, το μεγαλύτερο συνέδριο για την καρδιά στον κόσμο, δείχνουν ότι το γέλιο προκαλεί διαστολή του ιστού μέσα στην καρδιά – και αυξάνει τη ροή οξυγόνου γύρω από το σώμα.
Οι ασθενείς με στεφανιαία νόσο που συμμετείχαν σε θεραπεία γέλιου είχαν μειωμένη φλεγμονή και καλύτερη υγεία, διαπίστωσε η έρευνα. «Η μελέτη μας διαπίστωσε ότι η θεραπεία γέλιου αύξησε τη λειτουργική ικανότητα του καρδιαγγειακού συστήματος», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας, καθηγητής Marco Saffi, του Hospital de Clínicas de Porto Alegre στη Βραζιλία. «Αυτή η μελέτη διαπίστωσε ότι η θεραπεία γέλιου είναι μια καλή παρέμβαση που θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση αυτής της φλεγμονής και στη μείωση του κινδύνου καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού. Στο μέλλον, πρότεινε ο Saffi, η θεραπεία γέλιου θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση της εξάρτησης από τη φαρμακευτική αγωγή.
Ενώ οι επιστήμονες εξακολουθούν να προχωρούν την έρευνα για το γιατί ένα καλό γέλιο μπορεί να είναι καλό για την καρδιά, έχουν τώρα μια σταθερή κατανόηση. “Το γέλιο βοηθά την καρδιά γιατί απελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες μειώνουν τη φλεγμονή και βοηθούν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώσουν”, είπε ο Saffi. “Μειώνει επίσης τα επίπεδα των ορμονών του στρες, οι οποίες καταπονούν την καρδιά”.
https://www.sciencedaily.com/releases/2000/11/001116080726.htm
https://science.howstuffworks.com/life/inside-the-mind/emotions/laughter1.htm
https://www.healthline.com/health/mental-health/nervous-laughter
https://www.health.harvard.edu/blog/laugh-and-be-thankful-its-good-for-the-heart-20101124839
Ακολουθήστε το Cibum 
