Ο αδύναμος κρίκος των πιστοποιήσεων στην Ελλάδα

Γιατί τίθεται εν αμφιβόλω η αξιοπιστία όλου του μηχανισμού της ελληνικής πιστοποίησης

Πιστοποιούμαι άρα… υπάρχω…!

Πριν από ένα μήνα χιλιάδες νέα παιδιά, απόφοιτοι Λυκείου, έμαθαν τις βάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ και σε λίγες μέρες θα περάσουν το κατώφλι ενός ΑΕΙ ξεκινώντας το ταξίδι τους προς την Γνώση.

Ας κρατήσει αυτό το ταξίδι χρόνια όπως προτρέπει και ο Αλεξανδρινός ποιητής στο ποίημά του «Ιθάκη»

Ας θυμηθούμε όχι μόνο αυτά τα παιδιά, αλλά και εκείνα που κάθε χρόνο εγγράφονται σε ΑΕΙ και ΤΕΙ της αλλοδαπής. Το συνάλλαγμα που χρειάζεται κάθε σπουδαστής στο εξωτερικό είναι περίπου 25.000 ευρώ κάθε χρόνο και οι (προπτυχιακοί) Έλληνες φοιτητές υπολογίζονται συντηρητικά στους 30.000. Άρα, κάθε χρόνο «φεύγουν» από την Ελλάδα 750 εκατ. ευρώ! Πώς μπορούμε να σταματήσουμε αυτή την οικονομική αφαίμαξή μας; Η απάντηση είναι μία και απλή: αναβαθμίζοντας την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση της χώρας μας, ώστε τα πτυχία που δίνουν τα ΑΕΙ να είναι επιστημονικώς σύγχρονα και πλήρως συνδεδεμένα με την αγορά εργασίας! Πώς; Η απάντηση είναι απλή, μόνο δύο λέξεις: αξιολόγηση και διαπίστευση. Όλες οι προηγμένες εκπαιδευτικά χώρες έχουν μια ενιαία διαδικασία αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων τους από μια ανεξάρτητη επιτροπή διαπίστευσης. Στην Ελλάδα, όμως, οι λέξεις αξιολόγηση (evaluation) και διαπίστευση (accreditation) είναι κόκκινο πανί για πολλούς συναδέλφους μου στο πανεπιστήμιο, αλλά μόνο μέσα από αυτές μπορεί να γίνει πιο ανταγωνιστική και εν τέλει κοινωνικά χρήσιμη η Ανώτατη Εκπαίδευση.

Και δεν είναι μόνο η Ανώτατη Εκπαίδευση που πρέπει να αξιολογηθεί για να πιστοποιηθεί η χρησιμότητά της. Από ανάλογη διαδικασία πιστοποίησης περνάμε καθημερινά: το πιστοποιητικό γνώσεων υπολογιστών ή ένα πιστοποιητικό γλωσσομάθειας είναι αναγκαία προσόντα σήμερα. Το δίπλωμα οδήγησης τι είναι, παρά ακόμα ένα πιστοποιητικό; Οποιοδήποτε χαρτί αποδεικνύει γνώσεις ή ικανότητες είναι κατ΄ ουσία ένα πιστοποιητικό!

Τι είναι, όμως, η πιστοποίηση; Η πιστοποίηση είναι μια επιθεώρηση από έναν ανεξάρτητο φορέα πιστοποίησης, που επιθεωρεί την επιχείρηση βάσει ενός προτύπου (π.χ. ΙSΟ9001 για την ποιότητα), ώστε να πιστοποιηθεί η εταιρεία ως προς αυτό το πρότυπο. Η εταιρεία αυτή μπορεί να είναι ένα φροντιστήριο ξένων γλωσσών, ένα πανεπιστήμιο ή μια εταιρεία παραγωγής αεροπλάνων! Ουσιαστικά μιλάμε για μια πυραμίδα, όπου στη βάση της πυραμίδας είναι η παραγωγός εταιρεία. Πάνω από αυτή την εταιρεία βρίσκονται οι φορείς πιστοποίησης και ως υψηλή επιβλέπουσα αρχή καλής λειτουργίας των φορέων πιστοποίησης είναι το Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ). Ο ρόλος του ΕΣΥΔ είναι να επιβλέπει τους φορείς πιστοποίησης, ώστε τα πιστοποιητικά που χορηγούν οι δεύτεροι να είναι αξιόπιστα και όχι ύστερα από επιθεώρηση εκ του μακρόθεν. Όταν άρχισα να βλέπω εκ των έσω τον μηχανισμό της πιστοποίησης, συνειδητοποίησα ότι η αξιοπιστία της πιστοποίησης εξαρτάται από το ηθικό ανάστημα του ιδιοκτήτη του φορέα πιστοποίησης και το σθένος «να πατήσει πόδι» ο επιθεωρητής στα κακώς κείμενα της προς πιστοποίηση εταιρείας. Δυστυχώς, ο αδύναμος κρίκος της αλυσιδωτής αντίδρασης που λέγεται «πιστοποίηση» είναι το ΕΣΥΔ Α.Ε.

Και ιδού το παράδοξο όπως το έζησα στα χρόνια που ασχολιόμουν με την ρύπανση του ποταμού Ασωπού και του υπόγειου υδροφορέα στη Βοιωτία: εταιρείες που διέθεταν περιβαλλοντική πιστοποίηση κατά ΙSΟ14001 (με την υψηλή εποπτεία του ΕΣΥΔ) ρύπαιναν! Το ΙSΟ14001 ορίζει όμως ρητώς ότι η εταιρεία πρέπει να έχει περιβαλλοντική πολιτική που περιλαμβάνει δέσμευση για συμμόρφωση με τις εφαρμοστέες νομικές απαιτήσεις. Συνεπώς, πώς γίνεται αυτές οι εταιρείες να είναι πιστοποιημένες κατά ΙSΟ14001 αλλά να ρυπαίνουν ή να έχουν ελλιπή διαχείριση αποβλήτων, ειδικά χημικών αποβλήτων; Το ερώτημα δεν είναι απλά ακαδημαϊκό! Είναι ένα ερώτημα που θέτει εν αμφιβόλω την αξιοπιστία όλου του μηχανισμού της πιστοποίησης εν Ελλάδι. Μια πιστοποίηση που καλύπτει τα πάντα: από τα πτυχία των παιδιών μας μέχρι την ασφάλεια των τροφίμων. Σήμερα, δεν είναι υπερβολή να πούμε: πιστοποιούμαι, άρα υπάρχω. Αλλά φευ… Δεν είναι όλοι οι φορείς πιστοποίησης το ίδιο άξιοι! Όπως δεν μπορεί να είναι και όλα τα πτυχία ισότιμα…