Αλουμίνιο στα τρόφιμα: Πηγές, ασφάλεια και κανονισμοί

Πως μπορεί το αλουμίνιο να εισέλθει στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της διατροφής και πόσο επικίνδυνο είναι για την υγεία

Τι είναι το αλουμίνιο;

Το αλουμίνιο είναι ένα μέταλλο, όπως ο σίδηρος, ο κασσίτερος και ο χαλκός. Είναι το πιο άφθονο μέταλλο στον φλοιό της γης και αποτελεί περίπου το 8% του βάρους της επιφάνειας της γης.

Πού μπορεί να βρεθεί το αλουμίνιο;

Το αλουμίνιο υπάρχει φυσικά σε όλα σχεδόν τα πετρώματα και τα εδάφη. Μπορεί επίσης να βρεθεί στο νερό, στον αέρα και στο ανθρώπινο σώμα. Το αλουμίνιο που βρίσκεται φυσικά στο έδαφος και το νερό μπορεί να απορροφηθεί από τη βλάστηση.

Ποιες είναι οι πηγές αλουμινίου στη διατροφή;

Το αλουμίνιο στη διατροφή μπορεί να προέρχεται από διάφορες φυσικές και συνθετικές πηγές. Προσλαμβάνεται φυσικά από ορισμένα φυτά και τρόφιμα καθώς μεγαλώνουν, όπως φύλλα τσαγιού, κακάο, μπαχαρικά και ορισμένα βότανα, δημητριακά και τρόφιμα με βάση τα δημητριακά (π.χ. ψωμί, ρύζι, κέικ, μπισκότα και αρτοσκευάσματα), ορισμένα λαχανικά (π.χ. μανιτάρια, σπανάκι , ραπανάκι και μαρούλι), και γαλακτοκομικά προϊόντα και προϊόντα σόγιας (συμπεριλαμβανομένου του παρασκευάσματος για βρέφη). Το πόσιμο νερό είναι μια μικρή πηγή έκθεσης.

Τα πρόσθετα τροφίμων και τα χρώματα τροφίμων είναι ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλουν στη διατροφική πρόσληψη αλουμινίου. Τα πρόσθετα τροφίμων που περιέχουν αλουμίνιο προστίθενται στα τρόφιμα για να βελτιώσουν την υφή και τη γεύση τους (π.χ. σε εξωτερικές επικαλύψεις εκλεκτών ειδών αρτοποιίας, ως αντιπηκτικά σε αποξηραμένα τρόφιμα και ποτά σε σκόνη). Τα υδατοδιαλυτά χρώματα τροφίμων κατακρημνίζονται με ένα άλας αλουμινίου για να σχηματιστούν αδιάλυτες στο νερό χρωστικές που ονομάζονται λίμνες αλουμινίου. Αυτά τα αδιάλυτα στο νερό χρώματα έχουν πλεονεκτήματα για χρήση σε προϊόντα διατροφής που περιέχουν λίπη και λάδια. Για παράδειγμα, παρέχουν καλύτερη διασπορά, ευρύτερα φάσματα και πιο λαμπερό χρώμα και υψηλότερη σταθερότητα στο φως και τη θερμότητα από άλλους τύπους χρωμάτων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπως όλα τα πρόσθετα τροφίμων, τα πρόσθετα τροφίμων που περιέχουν αλουμίνιο πρέπει να έχουν αποδεδειγμένο χρήσιμο σκοπό και ως μέρος της έγκρισής τους πρέπει να υποβάλλονται σε αυστηρή επιστημονική αξιολόγηση ασφάλειας. Τα εγκεκριμένα πρόσθετα μπορούν να προστεθούν σε συγκεκριμένα τρόφιμα μόνο μετά από έγκρισή τους και σε επιτρεπόμενο επίπεδο χρήσης.

Η χρήση μαγειρικών σκευών και υλικών συσκευασίας που περιέχουν αλουμίνιο (π.χ. αλουμινόχαρτο και χαρτοκιβώτια) μπορεί επίσης να οδηγήσει στη μεταφορά μικρών ποσοτήτων αλουμινίου σε προϊόντα διατροφής.

Είναι ασφαλές να τρώμε τρόφιμα που περιέχουν αλουμίνιο;

Πολλές μελέτες έχουν διεξαχθεί για τον εντοπισμό της επίδρασης του αλουμινίου στην ανθρώπινη υγεία. Τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν ανησυχίες ότι η χρόνια έκθεση σε αλουμίνιο μπορεί να σχετίζεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Η EFSA πραγματοποίησε αξιολόγηση ασφάλειας το 2008 και, με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, δεν θεώρησε ότι η έκθεση στο αλουμίνιο μέσω των τροφίμων συνιστά κίνδυνο για την ανάπτυξη της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Το αλουμίνιο υπάρχει σε μια σειρά από καθημερινά τρόφιμα και ποτά, πολλά από τα οποία αποτελούν σημαντικά συστατικά μιας υγιεινής διατροφής (π.χ. λαχανικά, δημητριακά και γαλακτοκομικά προϊόντα). Θεωρείται ότι τα επίπεδα αλουμινίου που υπάρχουν στο σώμα παραμένουν χαμηλά, ελέγχονται από τη χαμηλή απορρόφηση από τον εντερικό σωλήνα και την αποτελεσματική απομάκρυνση στα ούρα μέσω των νεφρών. Επομένως, το διαιτητικό αλουμίνιο δεν προκαλεί ανησυχία σε άτομα με φυσιολογική νεφρική λειτουργία.

Υπάρχουν κανονισμοί σχετικά με τα επίπεδα αλουμινίου στα τρόφιμα;

Με βάση τα συνδυασμένα στοιχεία από διάφορες μελέτες, η EFSA έχει συστήσει μια ανεκτή εβδομαδιαία πρόσληψη (TWI) 1 mg αλουμινίου/kg σωματικού βάρους/εβδομάδα. Το 2011, η Μικτή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων FAO/WHO για τα πρόσθετα τροφίμων (JECFA) εξέτασε νέα επιστημονικά στοιχεία που αύξησαν την εμπιστοσύνη τους στην αξιολόγηση κινδύνου . Αυτό επέτρεψε στην ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ να καθορίσει μια αυξημένη Προσωρινή Αποδεκτή Εβδομαδιαία Πρόσληψη (PTWI) 2 mg/kg σωματικού βάρους, πράγμα που σημαίνει ότι θεώρησαν τα στοιχεία που δείχνουν ότι είναι ασφαλές για τους ανθρώπους να καταναλώνουν μέχρι αυτό το επίπεδο χωρίς σημαντικό κίνδυνο.

Υπάρχουν κανονισμοί σχετικά με τη χρήση αλουμινίου κατά την επεξεργασία τροφίμων;

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός Πλαίσιο (ΕΚ) αριθ. 1935/2004 για τα υλικά και τα είδη που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα περιγράφει τη γενική ασφαλή χρήση των μετάλλων όταν χρησιμοποιούνται με προϊόντα διατροφής. Διευκρινίζει ότι τυχόν υλικά και αντικείμενα πρέπει να κατασκευάζονται σύμφωνα με την ορθή πρακτική κατασκευής, ώστε να μην μεταφέρουν τα συστατικά τους (όπως το αλουμίνιο) σε τρόφιμα σε ποσότητες που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία.

Από το 2012, έχουν θεσπιστεί κανονισμοί για την προσαρμογή των συνθηκών χρήσης και τη μείωση των εγκεκριμένων επιπέδων χρήσης για τα πρόσθετα τροφίμων που περιέχουν αλουμίνιο, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι ευρωπαίοι καταναλωτές δεν υπερβαίνουν το TWI της EFSA.

Για περισσότερες πληροφορίες:

1. European Food Safety Authority (2008)  Ασφάλεια αλουμινίου από διαιτητική πρόσληψη – Επιστημονική γνώμη της ομάδας για τα πρόσθετα τροφίμων, τις αρωματικές ύλες, τα βοηθήματα επεξεργασίας και τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα (AFC). EFSA Journal 6(7):754.
2. European Food Safety Authority (2013)  Διαιτητική έκθεση σε πρόσθετα τροφίμων που περιέχουν αλουμίνιο. Εφημερίδα της EFSA. 10(4):411Ε.
3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2014) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 923/2014 της Επιτροπής, της 25ης Αυγούστου 2014, για την τροποποίηση του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 231/2012 όσον αφορά τις προδιαγραφές για τις ριβοφλαβίνες (Ε 101).
4. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2012) Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 380/2012 της Επιτροπής, της 3ης Μαΐου 2012, για την τροποποίηση του παραρτήματος II του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1333/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τις συνθήκες χρήσης και τα επίπεδα χρήσης για το αλουμίνιο – που περιέχει πρόσθετα τροφίμων
5. Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (2004) Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1935/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2004, για υλικά και αντικείμενα που προορίζονται να έρθουν σε επαφή με τρόφιμα και για την κατάργηση των οδηγιών 80/590/ΕΟΚ και 89/109/ΕΟΚ

Πηγή: Eufic