Αναλυτική παρουσίαση των προσθέτων που περιέχουν οι τσίχλες.
Η τσίχλα, αγαπημένη συνήθεια για εκατομμύρια ανθρώπους κυρίως για παιδιά και εφήβους, είναι μια μαλακή, συνεκτική ουσία που έχει σχεδιαστεί για να μασιέται χωρίς να καταπίνεται. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι τα συστατικά που περιέχει δεν απορροφώνται από τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς μπορούν να αφομοιωθούν από τα τοιχώματα του στόματος και μάλιστα χωρίς να έχει προηγηθεί η διαδικασία της πέψης.
Για κάποιους η τσίχλα είναι ίσως το πιο άχρηστο και τοξικό προϊόν που πωλείται ως τρόφιμο, λόγω των συστατικών της, η ανάγνωση των οποίων στη συσκευασία είναι εξαιρετικά δύσκολη, λόγω του μικρού μεγέθους των γραμμάτων. Οι σύγχρονες τσίχλες αποτελούνται από «βάση τσίχλας» , γλυκαντικά, μαλακτικά/ πλαστικοποιητές , γεύσεις, χρώματα και, τυπικά, μια σκληρή ή κονιοποιημένη επικάλυψη πολυόλης. Όλα τα επικίνδυνα συστατικά της όμως “κρύβονται” πίσω από τον όρο «βάση τσίχλας».
Εκτός από το ότι η τσίχλα ορίζεται ως τρόφιμο ελάχιστης θρεπτικής αξίας, πολλά από τα συστατικά της βάσης τσίχλας έχουν χρήση σε μη βρώσιμα προϊόντα, γεγονός που προκαλεί ανησυχία σε ορισμένους καταναλωτές.Αν και τα ακριβή συστατικά και οι αναλογίες που χρησιμοποιούνται στη βάση τσίχλας κάθε επωνυμίας αποτελούν εμπορικά μυστικά στη βιομηχανία τσίχλας, γενικά η βάση τσίχλας είναι κατασκευασμένη από πολυμερή, πλαστικοποιητές και ρητίνες.
Τσίχλες στην Ελλάδα
Αρκεί να αναφέρουμε τα συστατικά μιας δημοφιλούς και με το “φωτοστέφανο” της πιο υγιεινής σε σύγκριση με άλλες τσίχλες για τους Έλληνες καταναλωτές τσίχλας, που πωλείται από περίπτερα μέχρι μεγάλα σουπερμάρκετ. Η δήλωση συστατικών της όπως αναφέρεται στο site μεγάλου σουπερμάρκετ:
«Γλυκαντικές ύλες (ξυλιτόλη (28%), μαλιτόλη, μανιτόλη, σορβιτόλη, σιρόπι μαλιτόλης, ασπαρτάμη, ακετόσουλφσμικό κάλι, σουκραλόζη), κόμμι βάση, σταθεροποιητής (γλυκερίνη), διογκωτικοί παράγοντες (πυροσφωρικό νάτριο, τρισφωρικό νάτριο), αρωματικές ύλες, χρωστικές ουσίες (διοξείδιο του τιτανίου, κουρκουμίνη, λαμπρό κυανό FCF), πυκνωτικά μέσα (αραβικό κόμμι, καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη), γαλακτωματοποιητές (λεκιθίνη ΣΟΓΙΑΣ, εστέρες λιπαρών οξέων με σακχαρόζη), εκχύλισμα λευκού τσαγιού (0,1%), μέσο για γλασάρισμα (καρναουβικός κήρος), αντιοξειδωτικό (Ε320). Περιέχει πηγή φαινυλαλανίνης.»
Αξίζει να σημειωθεί πως στην ετικέτα της τσίχλας δεν αναφέρεται το διοξείδιο του τιτανίου, αλλά παραμένει στα συστατικά που αναφέρει το site του μεγάλου σούπερ μάρκετ.
Το διοξείδιο του τιτανίου, είναι μία από τις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες χρωστικές τροφίμων που όμως απαγορεύτηκε στα τρόφιμα από την ΕΕ το 2022 καθώς απορροφάται εύκολα από τον οργανισμό, καταστρέφει το DNA των κυττάρων και προκαλεί εμφάνιση προκαρκινικών κυττάρων στο παχύ έντερο, μεταξύ άλλων επιδράσεων στο σώμα. Είναι σημαντικό δε, πως μελέτη του 2023 έδειξε πως απορροφάται από την στοματική κοιλότητα. Στις ΗΠΑ έχουν κατατεθεί ομαδικές αγωγές για την παρουσία TiO 2 σε τσίχλες.
Το λαμπρό κυανό FCF (E133) είναι μια συνθετική οργανική ένωση τριαρυλομεθανίου που παράγεται από πετρέλαιο και χρησιμοποιείται κυρίως ως μπλε χρωστική για επεξεργασμένα τρόφιμα, φάρμακα, συμπληρώματα διατροφής και καλλυντικά. Το λαμπρό μπλε FCF, προστίθεται σε τρόφιμα και ποτά σε συγκεντρώσεις μέχρι ένα μέγιστο επιτρεπόμενο επίπεδο (MPL) όπως εγκρίθηκε από την Επιτροπή Codex Alimentarius. Όταν ακουμπάει τη γλώσσα το λαμπερό μπλε FCF γενικά θεωρείται μη τοξικό και ασφαλές αλλά μπορεί να απορροφηθεί απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος. Μελέτη που εξέτασε την απορρόφησή του από γλειφιτζούρι κατέληξε πως υπάρχει κίνδυνος από αυτήν την ουσία για τα παιδιά. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη (ασφαλές όριο) είναι στην ΕΕ τα 6 mg/kg σωματικού βάρους. Είναι δύσκολο όμως να εκτιμηθεί η διατροφική πρόσληψη και να προσδιοριστεί η έκθεση στον άνθρωπο, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει τον πολύ μικρό όγκο έρευνας και δημοσιεύσεων για το θέμα. Πολυάριθμες μελέτες έχουν αναφέρει τοξικές επιδράσεις σε ζώα ή ανθρώπους, όπως σπασμοί. Επίσης έχει βρεθεί ότι αναστέλλει την ανάπτυξη των νευρικών κυττάρων και η χρήση του έχει συσχετιστεί με ερεθισμούς του δέρματος και βρογχική συστολή μεταξύ άλλων παρενεργειών.
To αντιοξειδωτικό Ε320 (βουτυλιωμένη υδροξυανισόλη BHA) γενικά έχει χαρακτηριστεί ως ασφαλές από την EFSA ωστόσο παραμένει αμφιλεγόμενο για τις πιθανές παρενέργειές του, καθώς ταξινομείται στην «Ομάδα 2Β» που σημαίνει «πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο» από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC). H αποδεκτή ημερήσια πρόσληψη σύμφωνα με γνωμοδότηση της EFSA είναι 1,0 mg/kg σωματικού βάρους/ημέρα. Η πολιτεία της Καλιφόρνια, ωστόσο, έχει καταχωρίσει το BHA ως καρκινογόνο.
Το πυροφωσφορικό νάτριο έχει αποδειχθεί ότι βλάπτει το ανοσοποιητικό σύστημα εάν καταναλωθεί σε μεγάλες ποσότητες για παρατεταμένη χρονική περίοδο, σύμφωνα με μια μελέτη του 2018 στο Environmental Toxicology and Pharmacology.
Η χρήση καρβοξυμεθυλοκυτταρίνης στη βιομηχανία είναι πανταχού παρούσα. Αν και αναγνωρίζεται ως ασφαλές από την EFSA και τον FDA, νεότερες έρευνες έχουν εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ασφάλειά του, καθώς in vivo μελέτες έδειξαν ενδείξεις δυσβίωσης του εντέρου που σχετίζεται με την παρουσία του CMC.
Σε άτομα με φαινυλκετονουρία (PKU) , η φαινυλαλανίνη μπορεί να προκαλέσει διανοητική αναπηρία, εγκεφαλική βλάβη, επιληπτικές κρίσεις και δερματικά και άλλα προβλήματα. Η διανοητική αναπηρία είναι αργή μάθηση και ανάπτυξη δεξιοτήτων. Το τεχνητό γλυκαντικό ασπαρτάμη (Equal, NutraSweet) έχει φαινυλαλανίνη.
H ασφάλεια του Ε 321 (ΒΗΤ) το οποίο υπάρχει σε δημοφιλείς παιδικές τσίχλες για παιδιά, που πωλούνται στη χώρα μας έχει εγκριθεί από FDA, EFSA και JECFA. Ωστόσο, οι καταναλωτές φοβούνται ότι μπορεί να υπάρξουν πιθανές παρενέργειες σε υψηλές δόσεις και ίσως αυτός είναι ο λόγος που η General Mills αφαίρεσε το BHT σε πολλά από τα δημητριακά της το 2015. Η EFSA κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η BHT δεν ήταν γονοτοξικό, αλλά υπάρχει κίνδυνος καρκίνου εάν καταναλωθεί σε υψηλές δόσεις από ορισμένα ζώα. Μια ADI 0,25 mg/kg σωματικού βάρους/ημέρα καθορίστηκε το 2012.
Πολυαιθυλένιο και κερί παραφίνης
Το πολυαιθυλένιο, επίσης ένα από τα πιο δημοφιλή συστατικά της βάσης τσίχλας, ανήκει σε μια κοινή ομάδα πλαστικών και χρησιμοποιείται σε προϊόντα από πλαστικές σακούλες μέχρι χούλα χουπ. Το οξικό πολυβινύλιο είναι ένα κολλώδες πολυμερές που βρίσκεται στη λευκή κόλλα. Το βουτυλικό καουτσούκ χρησιμοποιείται συνήθως στο καλαφάτισμα και στην επένδυση των ελαστικών αυτοκινήτων, εκτός από το ρόλο του στη βάση των τσίχλων. Το κερί παραφίνης είναι ένα υποπροϊόν του εξευγενισμένου πετρελαίου. Ανησυχία έχει προκύψει για την πιθανή καρκινογένεση του οξικού βινυλεστέρα (αιθενυλεστέρας οξικού οξέος) που χρησιμοποιείται από ορισμένους κατασκευαστές στις βάσεις τσίχλας τους. Και αυτό το συστατικό μπορεί να κρύβεται στον όρο «βάση τσίχλας».
Συμπερασματικά και για τις τσίχλες όπως και για πολλά άλλα τρόφιμα η παρουσία πρόσθετων που τα διατηρούν φρέσκα ή ενισχύουν το χρώμα, τη γεύση ή την υφή τους, είναι κοινός τόπος για τη βιομηχανία τροφίμων ενώ και οι ρυθμιστικές αρχές έχουν έναν σημαντικό ρόλο για έγκριση ή μη έγκριση ενός πρόσθετου. Ακόμα και στα εγκεκριμένα πρόσθετα, παρέχεται σύσταση για μέγιστο όριο ημερήσιας πρόσληψης ή όριο για την ποσότητα που μπορούν να προσθέσουν οι παραγωγοί τροφίμων. Αυτό από μόνο του, σημαίνει πως όσες εγκρίσεις και να δοθούν υπάρχει θέμα. Πως άραγε μπορεί να κάνει μέτρηση ένας καταναλωτής για το πρόσθετο που κατανάλωσε μέσω ενός τροφίμου; Δικαίως λοιπόν κάποιοι βλέπουν τα πρόσθετα ως απειλή.
Η λύση είναι (και σε αυτή την περίπτωση) το μέτρο. Το μέτρο, η συνεχής ενημέρωση και η προσεκτική ανάγνωση των συστατικών όχι μόνο στις τσίχλες αλλά και σε όλα τα επεξεργασμένα τυποποιημένα τρόφιμα, είναι ο μοναδικός τρόπος προστασίας των καταναλωτών.
Ακολουθήστε το Cibum 
