Αναρρωτική άδεια: Τα “στραβά” και τα παράξενα σε χώρες της Ευρώπης

Μία από τις μεγάλες “φιλοσοφικές” απορίες που ταλανίζει τα συστήματα υγείας και τις επιχειρήσεις, είναι εάν ο ασθενής εργαζόμενος πρέπει να επιστρέψει στη εργασία αφού αναρρώσει πλήρως ή όχι.

Όταν ένας εργαζόμενος είναι άρρωστος στην Eλλάδα, καταθέτει χαρτί από κάποιο γιατρό και του καταβάλλεται επίδομα ασθένειας, αν φυσικά ο εργοδότης δεν τον αναγκάσει να δουλέψει, όπως κάνουν κάποιοι – ευτυχώς όχι πολλοί – στη χώρα μας.

Ωστόσο, εάν εργάζονταν στη Σουηδία, θα ήταν “ασφαλισμένο άτομο που έχει μειωμένη ικανότητα εργασίας” και στο Ηνωμένο Βασίλειο, μπορεί να αξιολογηθεί ως “μη ικανός για εργασία”.

Και οι 3 χώρες βρίσκονται στην Ευρώπη, ενώ η Σουηδία και η Ελλάδα ανήκουν αμφότερες στην ΕΕ. Οι διαφορές στη χρήση της νομικής γλώσσας καταδεικνύουν τη συνύπαρξη δύο πολύ διαφορετικών απόψεων στο ίδιο ερώτημα: εάν ένας άρρωστος εργαζόμενος είναι καλύτερα στο σπίτι ή στη δουλειά κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης. Τι συνιστά, όμως, αυτό για το λεγόμενο “κράτος πρόνοιας”;

Όλοι οι εργαζόμενοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν δικαίωμα σε αναρρωτική άδεια αν αρρωστήσουν. Το δικαίωμα αυτό συμπληρώνεται με το δικαίωμα λήψης επιδόματος ασθενείας που αντισταθμίζει την απώλεια μισθού κατά την απουσία τους.

Ωστόσο, αυτά κοστίζουν τόσο στις εταιρείες όσο και στο κράτος. Και επειδή τα λεφτά είναι που κινούν τον κόσμο, αμφότεροι ανησυχούν μήπως η ανάρρωση επιβαρύνει την “τσέπη” τους.

Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, ούτε οι άδειες ασθενείας ούτε οι αποδοχές ασθενείας έχουν εναρμονιστεί μεταξύ των κρατών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, επομένως οι εθνικοί κανονισμοί διαφέρουν πολύ όσον αφορά την κάλυψη, τη διάρκεια και το επίπεδο προστασίας. Αυτό συμβαίνει, επειδή υπάρχουν τόσο οικονομικές διαφορές στις χώρες, καθώς και στην κουλτούρα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας απέναντι στην αρρώστια, δηλαδή αν ο εργαζόμενος πρέπει να αναρρώσει προσεκτικά στο σπίτι ή αν μπορεί να δουλέψει κανονικά.

Αυτό συνιστά το επίκεντρο ορισμένων μεταρρυθμίσεων των προγραμμάτων αναρρωτικής άδειας που έχουν πραγματοποιηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις έγιναν με διττό στόχο να σταματήσει η αύξηση του κόστους των δημόσιων επιδοτήσεων για την ασθένεια και την αναπηρία και να προστατεύσει την υγεία και την ικανότητα εργασίας των εργαζομένων.

Σύμφωνα με τον ιστότοπο The Conversation, oρισμένα κράτη, όπως η Ισπανία, υιοθετούν την αντίληψη ότι οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να επιστρέψουν στην εργασία τους έως ότου αναρρώσουν πλήρως από την ασθένειά τους. Για το λόγο αυτό η αναρρωτική άδεια διαρκεί μέχρι να βεβαιώσει γιατρός ότι ο εργαζόμενος είναι ικανός για εργασία. Αλλά σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, η επιδότηση κατά την ασθένεια πάει ανάλογα με το τι μπορούν να κάνουν οι εργαζόμενοι ενώ είναι άρρωστοι, δηλαδή το πόσο σοβαρά άρρωστοι είναι.

Για παράδειγμα, ένας αποθηκάριος στην Ισπανία θα έλειπε από τη δουλειά μέχρι να αναρρώσει πλήρως, ενώ στο Ην. Βασίλειο πιθανότατα θα επέστρεφε στη δουλειά όταν περνούσαν τα “βαριά” συμπτώματα και να κάνει πιο ανάλαφρες εργασίες εώς ότου επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα δυνάμεων και ενέργειας.

Να σημειωθεί, επίσης, ότι στην Ισπανία, έχουν γίνει πολλές εργασιακές πρόοδοι- παρά τα σχετικά υψηλά ποσοστά ανεργίας. Χαρακτηριστικά, έχει αρχίσει να εφαρμόζεται το μοντέλο της 4ημερης εργασίας με απολαβές πενθήμερης οχτάωρης, καθώς και να δίνεται ειδική άδεια στις γυναίκες που υποφέρουν από πόνους περιόδου.

Το ερώτημα που δημιουργείται εδώ είναι το εξής: Μήπως η διαφορά στην κουλτούρα αφορά και το πόσο αναλώσιμος θεωρείται ο εργαζόμενος σε σχέση με το κέρδος; Πολύ πιθανόν, αν αναλογιστεί κανείς πως στην εστίαση, οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων συχνά έκρυβαν από τον ΕΟΔΥ κατά το τέλος της πρώτης καραντίνας ότι είχαν κρούσματα COVID-19 από φόβο να μην κλείσουν τις επιχειρήσεις τους, αδιαφορώντας για την εξάπλωση του ιού. Αυτό που δεν σκέφτηκαν είναι πως- εν τέλει- η μεγαλύτερη εξάπλωση κόστισε ακόμα περισσότερο στις επιχειρήσεις, καθώς η δεύτερη καραντίνα κράτησε ακόμα περισσότερο και πολλές επιχειρήσεις τελικά έβαλαν λουκέτο.

Μήπως, λοιπόν, είναι καλύτερο και πιο αποδοτικό να δίνεται στους εργαζόμενους χρόνος να αναρρώσουν κανονικά; Μόνο και μόνο από το γεγονός ότι με αυτόν τον τρόπο δεν θα μεταδοθεί η ασθένεια σε άλλους εργαζόμενους και συνεπώς δεν θα υπάρχει περαιτέρω απώλεια εργατικού δυναμικού, ίσως είναι και πιο κερδοφόρο από το να υπάρχουν άρρωστοι και λιγότερο αποδοτικοί εργαζόμενοι.