H Σύγχυση στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία σχετικά με ονομασίες, προδιαγραφές και, επισήμανση.

Της Αφεντίας Ευδοκίας Χωραφά, LL.M EU Law

Από την 1^η Μαΐου 2024 θα τεθεί σε ισχύ στη Γαλλία νομοθεσία που απαγορεύει τη χρήση ορισμένων ονομασιών για τον προσδιορισμό τροφίμων που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες, περιορίζοντας τη χρήση τους αποκλειστικά για προϊόντα ζωικής προέλευσης. Αντίστοιχη νομοθεσία έχει υιοθετήσει και η Ιταλία (μάλιστα επιπλέον απαγορεύει την παρασκευή και εμπορία τροφίμων και ζωοτροφών κυτταροκαλλιέργειας), η οποία δεν έχει τεθεί ακόμα σε ισχύ.

Η ευρεία και ταχεία εξάπλωση διάθεσης στην αγορά επεξεργασμένων τροφίμων που προσδιορίζονται ως χορτοφαγικά «υποκατάστατα» / «εναλλακτικά» προϊόντων ζωικής προέλευσης, χαρακτηρίζεται προς το παρόν από νομοθετικό κενό ως προς τη ρύθμιση ειδικών ζητημάτων.

Κενό εν προκειμένω συνιστά η έλλειψη ειδικής ρύθμισης, σε αντίθεση με το λεπτομερές πλαίσιο για άλλες κατηγορίες τροφίμων, όπως για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης (ορισμοί, ονομασίες και προδιαγραφές που πρέπει να πληρούν για τον προσδιορισμό, την εμπορία και προώθησή τους στην αγορά και τον καταναλωτή).

Ratio της νομοθετικής ρύθμισης είναι η προστασία του καταναλωτή, καθώς και η διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Επιπλέον, η ειδική ρύθμιση και για τη νέα κατηγορία τροφίμων θα ήταν σκόπιμη για λόγους σαφήνειας και ασφάλειας δικαίου για τους παραγωγούς των εν λόγω προϊόντων.

Η απουσία ενιαίων κανόνων σε επίπεδο ΕΕ έχει οδηγήσει σε αποκλίνουσες ερμηνείες της -γενικής για τα τρόφιμα- ενωσιακής νομοθεσίας και πρακτικές, όπως καταδεικνύεται και από τις διαφορετικές νομολογιακές προσεγγίσεις των εθνικών δικαστηρίων των κρατών μελών ΕΕ. Επιπρόσθετα, ελλείψει εναρμονισμένης νομοθετικής παρέμβασης σε ενωσιακό επίπεδο, ορισμένα κράτη μέλη υιοθετούν εθνική νομοθεσία.

Ελλείψει ειδικών κανόνων, και η κατηγορία αυτή προϊόντων υπόκειται βεβαίως στο γενικό νομοκανονιστικό πλαίσιο για τα τρόφιμα.

Σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία για την παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές (Κανονισμός (ΕΕ) 1169/2011), η ονομασία του τροφίμου είναι μεταξύ των υποχρεωτικών ενδείξεων που αναγράφονται στη συσκευασία (νόμιμη ονομασία, όπως προβλέπεται στην ενωσιακή νομοθεσία ή ελλείψει αυτής στην εθνική, ή αν δεν προβλέπεται τέτοια, η συνήθης ονομασία του ή, αν δεν υπάρχει συνήθης ονομασία, παρέχεται περιγραφική ονομασία).

Ως «παραπλανητικές» μπορεί να θεωρηθούν και οι πληροφορίες «με το να προτείνουν, μέσω της εμφάνισης, της περιγραφής ή των εικονογραφημένων παραστάσεων, την ύπαρξη συγκεκριμένου τροφίμου ή συστατικού, ενώ στην πραγματικότητα ένα φυσικώς ενεχόμενο συστατικό ή ένα συστατικό που χρησιμοποιείται συνήθως στο εν λόγω τρόφιμο έχει υποκατασταθεί από διαφορετικό συστατικό».

Οι κανόνες για τις θεμιτές πρακτικές σχετικά με τις παρεχόμενες στον καταναλωτή πληροφορίες εφαρμόζονται επίσης στη διαφήμιση, καθώς και «στην παρουσίαση των τροφίμων, ιδίως στο σχήμα, τη μορφή που τους έχει δοθεί ή τη συσκευασία τους, το χρησιμοποιούμενο υλικό συσκευασίας, τον τρόπο με τον οποίο είναι τακτοποιημένα, καθώς και τον χώρο στον οποίο εκτίθενται (άρθρο 7 Κανονισμού ΕΕ 1169/2011)».

Παρά την πρόνοια (άρθρο 36 Κανονισμού ΕΕ 1169/2011) για έκδοση εκτελεστικών πράξεων της Επιτροπής όσον αφορά τις προαιρετικές «πληροφορίες σχετικά με την καταλληλότητα του τροφίμου για χορτοφάγους ή αυστηρά χορτοφάγους», δεν έχουν ακόμα υιοθετηθεί νομικά δεσμευτικοί ορισμοί για τον προσδιορισμό και την επισήμανση των όρων vegan / vegetarian / plant-based. Η αναγκαιότητα ρύθμισης της αξιοπιστίας επισήμανσης για την προστασία του καταναλωτή και της ασφάλειας δικαίου για τους παραγωγούς τροφίμων αναγνωρίζονται από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.²

Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σύμφωνα με έρευνες καταναλωτή σχετικά με τη συμπεριφορά και στάση απέναντι σε “plant-based” τρόφιμα, η επιλογή των προϊόντων αυτών καθορίζεται από ανησυχίες περιβαλλοντικές, ηθικές, αλλά και χάρη στα προσδοκώμενα οφέλη για την υγεία. Ένας από τους πιο συχνά αναφερθέντες λόγους στην ερώτηση -που τέθηκε στους συμμετέχοντες πολίτες σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες- γιατί αγοράζουν φυτικά υποκατάστατα γαλακτοκομικών, προϊόντων κρέατος και αλιείας, ήταν ότι «δείχνουν υγιεινά και θρεπτικά».³

Πέραν του προσδιορισμού / ονομασίας των τροφίμων αυτών και της επισήμανσής τους, ζητήματα εγείρει και ο χαρακτηρισμός τους ως υποκατάστατα / εναλλακτικά άλλων τροφίμων με όρους θρεπτικής αξίας, ανεξαρτήτως του βαθμού ομοιότητας σε επίπεδο φυσικών ή οργανοληπτικών χαρακτηριστικών.⁴

Γαλακτοκομικά προϊόντα

ΕΕ

Στον Κανονισμό (ΕΕ) 1308/2013 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων σημειώνεται ότι για ορισμένους τομείς και προϊόντα, οι ορισμοί, οι ονομασίες και οι ονομασίες πώλησης αποτελούν σημαντικά στοιχεία για τον προσδιορισμό των όρων ανταγωνισμού. Επομένως, είναι σκόπιμο να θεσπιστούν ορισμοί, ονομασίες και ονομασίες πώλησης που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στην ΕΕ μόνο για την εμπορία προϊόντων που πληρούν τις αντίστοιχες προϋποθέσεις.

Ορίζεται επακριβώς ποια προϊόντα νοούνται ως «γαλακτοκομικά», καθώς και οι αποκλειστικές ονομασίες προς χρήση (βούτυρο, γιαούρτι, τυρί, κρέμα γάλακτος κ.α.)

Ορισμένες εξαιρέσεις προβλέπονται στην Απόφαση 2010/791/ΕΕ της Επιτροπής ως προς την «ονομασία των προϊόντων των οποίων η ακριβής φύση είναι γνωστή λόγω παραδοσιακών χρήσεων ή/και όταν οι ονομασίες χρησιμοποιούνται μόνον για να καταστεί δυνατή η περιγραφή μιας χαρακτηριστικής ιδιότητας του προϊόντος».⁵

Στην Υπόθεση TofuTown⁶, το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «αποκλείεται η ονομασία «γάλα» και οι ονομασίες τις οποίες προβλέπει ο Κανονισμός αποκλειστικώς για γαλακτοκομικά προϊόντα για τον προσδιορισμό, κατά την εμπορία ή στη διαφήμιση, ενός αμιγώς φυτικού προϊόντος, τούτο δε ακόμη και αν οι ονομασίες αυτές συμπληρώνονται από διευκρινιστικές ή περιγραφικές ενδείξεις που αναφέρουν τη φυτική προέλευση του επίμαχου προϊόντος, εκτός αν το προϊόν αυτό περιλαμβάνεται στο παράρτημα I της αποφάσεως 2010/791/ΕΕ της Επιτροπής».

Οι εφαρμοστέες διατάξεις της ενωσιακής νομοθεσίας αποσκοπούν, κυρίως, «στη βελτίωση των οικονομικών συνθηκών παραγωγής και εμπορίας και της ποιότητας των προϊόντων, προς το συμφέρον των παραγωγών, των εμπόρων και των καταναλωτών, στην προστασία των καταναλωτών και στη διασφάλιση των όρων του ανταγωνισμού».

Η παροχή συμπληρωματικών διευκρινίσεων δεν αποκλείει, σύμφωνα με το Δικαστήριο, την πιθανότητα σύγχυσης του καταναλωτή. Ως εκ τούτου, η απαγόρευση χρήσης των ονομασιών γαλακτοκομικών προϊόντων για αμιγώς φυτικά προϊόντα δεν παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας.

Ελλάδα

Το Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας⁷ τα τελευταία έτη έχει εξετάσει ορισμένες αιτήσεις ελέγχου που έχουν υποβληθεί σχετικά με τη διαφημιστική επικοινωνία για επεξεργασμένα προϊόντα φυτικής προέλευσης, προκειμένου να κριθεί εάν η επικοινωνία είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του Ελληνικού Κώδικα Διαφήμισης – Επικοινωνίας. Οι εξετασθείσες περιπτώσεις αφορούν προϊόντα που προωθούνται ως υποκατάστατα γαλακτοκομικών προϊόντων. Έχει κριθεί μη σύννομη, βάσει διατάξεων στον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών, και ως εκ τούτου σε αντίθεση με τον Ελληνικό Κώδικα Διαφήμισης – Επικοινωνίας, η χρήση όρων που προβλέπονται αποκλειστικά για προϊόντα ζωικής προέλευσης.

Προϊόντα κρέατος

ΕΕ

Στην ενωσιακή νομοθεσία (Παράρτημα Ι Κανονισμού (ΕΚ) 853/2004 για τον καθορισμό ειδικών κανόνων υγιεινής για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης// Μέρος Β΄ του Παραρτήματος VII του Κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 ως προς την επισήμανση του κρέατος) ορίζονται το κρέας, ο κιμάς, τα παρασκευάσματα κρέατος κ.α.

Ελλάδα

Σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας, στον Κώδικα Τροφίμων και Ποτών, ρυθμίζεται -όσον αφορά τα προϊόντα που παράγονται στην Ελλάδα- πλαίσιο για τα προϊόντα με βάση το κρέας και τα παρασκευάσματα κρέατος (διατάξεις άρθρων 88-91). Πέραν της παραπομπής στους ορισμούς που προβλέπονται στην ενωσιακή νομοθεσία, ρυθμίζονται λεπτομερώς (άρθρο 91) ζητήματα που αφορούν σε «Ταξινόμηση, προδιαγραφές και ορισμοί των προϊόντων με βάση το κρέας και παρασκευασμάτων κρέατος» (περιγραφή, ενδεικτικά προϊόντα, προδιαγραφές, ειδικές απαιτήσεις, φυσικοχημικά χαρακτηριστικά).

Γαλλία

Την 1^η Μαΐου 2024 στη Γαλλία θα τεθεί σε ισχύ νομοθεσία, η οποία απαγορεύει τη χρήση για φυτικά προϊόντα ορισμένων όρων/ονομασιών που παραπέμπουν σε προϊόντα κρέατος.

Το σχετικό Διάταγμα που δημοσιεύθηκε στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου, αλλά και προηγούμενη απόπειρα νομοθετικής παρέμβασης για το εν λόγω ζήτημα έχουν προκαλέσει αντιπαραθέσεις, καθώς και δικαστικές διαμάχες.

Το Συμβούλιο Επικρατείας στη Γαλλία ανέστειλε την εφαρμογή συναφούς Διατάγματος, που είχε δημοσιευθεί τον Ιούνιο του 2022, στο πλαίσιο εκδίκασης αίτησης ακυρώσεως. Έκρινε ότι οι λόγοι ακυρώσεως που έχουν προβάλει οι αιτούσες ενώσεις / εταιρείες εγείρουν ζητήματα ερμηνείας ενωσιακής νομοθεσίας (Κανονισμός 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές) και ως εκ τούτου υπέβαλε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).⁸

Συνοπτικά, τα επίμαχα ερωτήματα είναι εάν υφίσταται ειδική εναρμόνιση σε επίπεδο ΕΕ και εάν απαγορεύεται σε κράτος μέλος να παρέμβει διά της θέσπισης εθνικών μέτρων που ρυθμίζουν ή απαγορεύουν χρήση ονομασιών ζωικής προέλευσης για φυτικά τρόφιμα.

Ωστόσο, ενώ εκκρεμεί ακόμα και σήμερα η Υπόθεση ενώπιον του ΔΕΕ και συνακόλουθα η αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Conseil d’État, ήδη η γαλλική κυβέρνηση πρότεινε νέα -τροποποιημένη- νομοθεσία και κοινοποίησε (23.08.23) το σχέδιο Διατάγματος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της διαδικασίας 2015/1535 «αποτροπή τεχνικών εμποδίων στο εμπόριο»⁹.

Κατά τη διάρκεια της τρίμηνης περιόδου status quo¹⁰, υποβλήθηκαν παρατηρήσεις επί του σχεδίου Διατάγματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τη Δανία, τη Σουηδία, την Ουγγαρία, καθώς και αίτημα πρόσθετων πληροφοριών από την Ισπανία (όπως επίσης και συνεισφορές από ενδιαφερόμενους φορείς). Δεδομένου ότι υποβλήθηκαν μόνο παρατηρήσεις από την Επιτροπή και ορισμένα κράτη μέλη, και όχι «αποκλεισμός» ή «εμπεριστατωμένη γνώμη», με το πέρας της τρίμηνης περιόδου η Γαλλία είχε τη δυνατότητα να προχωρήσει τη διαδικασία σε εθνικό επίπεδο.¹¹

Αξίζει να σημειωθεί ότι αμέσως μετά τη δημοσίευση του νέου (αντικαθιστά εκείνο του 2022) Διατάγματος στην Επίσημη Εφημερίδα (27.02.24) ήδη τρεις εταιρείες που παρασκευάζουν φυτικά υποκατάστατα στη Γαλλία έχουν ασκήσει αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας.¹²

Συνοπτικά, το Διάταγμα¹³ προβλέπει τα ακόλουθα:

Απαγορεύσεις: απαγορεύεται η χρήση, για τους σκοπούς της περιγραφής, της εμπορίας ή της προώθησης μεταποιημένου προϊόντος που περιέχει φυτικές πρωτεΐνες, των εξής:

1. Νομική ονομασία για την οποία δεν προβλέπεται προσθήκη φυτικής πρωτεΐνης από τους κανόνες που καθορίζουν τη σύνθεση του συγκεκριμένου τροφίμου·
2. Ονομασία που αναφέρεται στις ονομασίες ζωικών ειδών ή ομάδων ειδών ή στη μορφολογία ή ανατομία των ζώων·
3. Ονομασία που περιέχει τους όρους που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι ¹⁴.

Εξαιρέσεις:

Α) Μπορεί να χρησιμοποιείται η ονομασία τροφίμου ζωικής προέλευσης:

1. Για τρόφιμα ζωικής προέλευσης που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες σε καθορισμένη αναλογία, εφόσον η παρουσία αυτή προβλέπεται από τη νομοθεσία, ή στον κατάλογο που παρατίθεται στο παράρτημα ΙΙ του διατάγματος·

• Για τον προσδιορισμό αρωματικών υλών ή συστατικών τροφίμων με αρωματικές ιδιότητες που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα.

Β) Οι ονομασίες μπορούν να χρησιμοποιούνται στις περιγραφικές ονομασίες των συνδυασμών τροφίμων ζωικής προέλευσης με άλλους τύπους τροφίμων που δεν αντικαθιστούν τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, αλλά προστίθενται επιπλέον αυτών στο πλαίσιο των εν λόγω συνδυασμών.

Διοικητικές κυρώσεις: διοικητικό πρόστιμο έως 1.500 EUR για φυσικό πρόσωπο και 7.500 EUR για νομικό πρόσωπο.

Εδαφικό πεδίο εφαρμογής: Τα προϊόντα που νομίμως παρασκευάζονται ή διατίθενται στο εμπόριο σε άλλο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή σε τρίτη χώρα δεν υπόκεινται στις απαιτήσεις του διατάγματος.

Έναρξη ισχύος: η ισχύς των διατάξεων του διατάγματος αρχίζει την πρώτη ημέρα του τρίτου μήνα από τη δημοσίευσή του.

Ιταλία

Η Ιταλία υιοθέτησε νομοθεσία με τίτλο «Διατάξεις σχετικά με την απαγόρευση της παραγωγής και εμπορίας τροφίμων και ζωοτροφών που αποτελούνται απομονώνονται ή παράγονται από κυτταροκαλλιέργειες ή ιστούς που προέρχονται από σπονδυλωτά ζώα, καθώς και την απαγόρευση του χαρακτηρισμού των μεταποιημένων προϊόντων που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες ως κρέατος».¹⁵

Κοινοποίησε το νομοσχέδιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της διαδικασίας 2015/1535  «αποτροπή  τεχνικών  εμποδίων  στο  εμπόριο».¹⁶  Η  υποβολή

«εμπεριστατωμένης γνώμης» από τη Λιθουανία θα επέφερε παράταση περιόδου status quo ως και τις 04.06.24. Ως προς την απαγόρευση χρήσης ονομασιών για μεταποιημένα προϊόντα που περιέχουν αποκλειστικά φυτικές πρωτεΐνες, μεταξύ άλλων η Λιθουανία θεωρεί ότι όπως προβλέπεται στο νομοσχέδιο, η απαγόρευση συνιστά περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών, δεδομένου ότι δεν προβλέπει εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης για προϊόντα που παρασκευάζονται ή διατίθενται νομίμως σε άλλο κράτος μέλος ΕΕ (ή ορισμένες τρίτες χώρες).

Ωστόσο, η Επιτροπή στις 29.01.24 προέβη σε «πρόωρη περάτωση της διαδικασίας κοινοποίησης» με το ακόλουθο αιτιολογικό: «Το κείμενο εγκρίθηκε από το κράτος μέλος πριν από τη λήξη της περιόδου status quo που ορίζεται στο άρθρο 6 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/1535. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή καλεί το εν λόγω κράτος μέλος να την ενημερώσει σχετικά με τη συνέχεια που δόθηκε, επίσης υπό το πρίσμα της σχετικής νομολογίας του Δικαστηρίου».

Ως προς το περιεχόμενο της απαγόρευσης, στην ιταλική νομοθεσία απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται τα ακόλουθα:

1. νόμιμες, συνήθεις και περιγραφικές ονομασίες που αναφέρονται στο κρέας, την παραγωγή κρέατος ή τα προϊόντα που προέρχονται κυρίως από κρέας
2. αναφορές σε ζωικά είδη ή ομάδες ζωικών ειδών ή σε ζωική μορφολογία ή ζωική ανατομία
3. ειδικές ορολογίες κρεοπωλών ή των κλάδων της αλλαντοποιίας ή της αλιείας
4. ονομασίες τροφίμων ζωικής προέλευσης αντιπροσωπευτικών .εμπορικών χρήσεων

Ο κατάλογος των ονομασιών (που ενδέχεται να παραπλανήσουν τον πολίτη – καταναλωτή) θα καθορισθεί με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας.

Η Ιταλική κυβέρνηση (Υπουργός Γεωργίας) φέρεται να είναι σε συζητήσεις με τη βιομηχανία μεταποιημένων τροφίμων φυτικής προέλευσης ενόψει της επικείμενης εφαρμογής της άνω απαγόρευσης.¹⁷

Νομολογία

Με ενδιαφέρον αναμένεται η προδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ στην προαναφερθείσα υπόθεση (C-438/23) σχετικά με τη χρήση / απαγόρευση «ονομασιών που προσδιορίζουν τρόφιμα ζωικής προέλευσης για τρόφιμα που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες». Σημειώνεται ότι οι προδικαστικές αποφάσεις έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα τόσο για το αιτούν δικαστήριο όσο και για το σύνολο των δικαστηρίων των κρατών μελών.

Η χρήση τέτοιων ονομασιών έχει αποτελέσει αντικείμενο διαφοράς ενώπιον εθνικών δικαστηρίων σε διάφορα κράτη μέλη ΕΕ.¹⁸

Προϊόντα αλιείας

Στην ενωσιακή νομοθεσία (Κανονισμός ΕΕ 1379/2013 για την κοινή οργάνωση των αγορών των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας), περιλαμβάνονται διατάξεις που αποσκοπούν στη σωστή ενημέρωση του καταναλωτή και επιβάλλουν υποχρεώσεις ως προς την επισήμανσή τους προκειμένου να διατεθούν τα προϊόντα προς πώληση είτε απευθείας στον τελικό καταναλωτή είτε σε μονάδες μαζικής εστίασης (άρθρα 35-39).

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Επιτροπή Αλιείας) πραγματοποιήθηκε στις 29.11.23 δημόσια ακρόαση με θέμα: «Βελτίωση της νομοθεσίας για την επισήμανση των απομιμήσεων προϊόντων αλιείας για χορτοφάγους και αμιγώς χορτοφάγους».¹⁹

Παραπομπές

² Βλ. μεταξύ άλλων, European Vegetarian Union, Vegan and Vegetarian definitions / Safe Food Advocacy Europe, Vegan definitions and standards, Κοινή θέση των FoodDrinkEurope, EuroCommerce, και European Vegetarian Union

³ Βλ. μεταξύ άλλων, Proveg International, European Consumer Survey on Plant-based Foods, και τις παραπομπές σε άλλες έρευνες.

⁴ Σε άλλο νομοθετικό πλαίσιο, αυτό που διέπει τα «νέα τρόφιμα» (Κανονισμός (ΕΕ) 2015/2283) μεταξύ των προϋποθέσεων για την έγκριση νέων τροφίμων είναι και οι ακόλουθες: (…) β) η προβλεπόμενη χρήση των τροφίμων δεν παραπλανά τον καταναλωτή, ειδικά όταν ένα τρόφιμο προορίζεται να αντικαταστήσει άλλο τρόφιμο και υπάρχει σημαντική αλλαγή στη διατροφική αξία· γ) όταν τα τρόφιμα, σε περίπτωση που προορίζονται να αντικαταστήσουν άλλα τρόφιμα, δεν διαφέρουν από αυτά κατά τρόπον ώστε η συνήθης κατανάλωσή τους να έχει υποβαθμισμένη διατροφική αξία για τους καταναλωτές.

⁵ Στις εξαιρέσεις περιλαμβάνονται ονομασίες όπως (EL) βούτυρο κακάου, φρουτόκρεμα, κρέμα αραβοσίτου, κρέμα κάστανου, (EN) coconut milk, Cream crackers, Nut butters (e.g peanut butter), (FR) Lait d’amende κ.α.

⁶ Υπόθεση C-422/16. Γερμανική εταιρεία που παράγει και εμπορεύεται χορτοφαγικά και vegan τρόφιμα έκανε χρήση ονομασιών όπως ‘Tofu butter’, ‘Plant cheese’, ‘Veggie Cheese’, ‘Cream’.

⁷ «Σκοπός του ΣΕΕ είναι ο έλεγχος του περιεχομένου όλων των μορφών της εμπορικής επικοινωνίας, με βάση την αρχή της αυτοδέσμευσης, προκειμένου να διαπιστώνεται συμβουλευτικά, προληπτικά ή κατασταλτικά η συμμόρφωση προς τις διατάξεις του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ – ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΕΚΔ-Ε), σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία».

⁸ Ενώπιον του Conseil d’État (Συμβουλίου της Επικρατείας, Γαλλία) ασκήθηκαν τρεις αιτήσεις ακυρώσεως από i) την ένωση Protéines France, ii) την Ευρωπαϊκή Ένωση Χορτοφάγων και την Ένωση Χορτοφάγων Γαλλίας, καθώς και iii) την εταιρία Beyond Meat. Πλείονες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στην αγορά των τροφίμων φυτικής προέλευσης άσκησαν παρέμβαση προς στήριξη της αιτήσεως ακυρώσεως της ένωσης Protéines France. Η αίτηση προδικαστικής απόφασης κατατέθηκε από το Conseil d’État στο ΔΕΕ στις 13.07.2023: βλ. Υπόθεση C-438/23

⁹ Ministère de l’Agriculture et de la Souveraineté alimentaire, Le Ministre réaffirme l’interdiction d’utiliser pour les denrées alimentaires végétales des dénominations évoquant des denrées alimentaires d’origine animale

¹⁰ Ως περίοδος status quo νοείται η περίοδος κατά την οποία δεν είναι δυνατή η έγκριση του κοινοποιημένου σχεδίου τεχνικού κανόνα από το οικείο κράτος μέλος. Η γνωστοποίηση ενός σχεδίου τεχνικού κανόνα έχει ως αποτέλεσμα την έναρξη της τρίμηνης περιόδου status quo η οποία μπορεί να παραταθεί αναλόγως με τον τύπο αντίδρασης που εκδίδεται από την Επιτροπή ή άλλα κράτη μέλη (https://technical-regulation-information-system.ec.europa.eu/el/faq).

¹¹ https://technical-regulation-information-system.ec.europa.eu/en/notification/24524

¹² La France Agricole, 18.03.24 Trois fabricants mènent en justice le décret sur les « steaks végétaux »

¹³ Διάταγμα αριθ. 2024-144 της 26 Φεβρουαρίου 2024 σχετικά με τη χρήση ορισμένων ονομασιών που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό τροφίμων που περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες – Décret n° 2024- 144 du 26 février 2024 relatif à l’utilisation de certaines dénominations employées pour désigner des denrées comportant des protéines végétales

¹⁴ Προβλέπονται 21 όροι των οποίων η χρήση απαγορεύεται όπως φιλέτο, ζαμπόν κ.α.

¹⁵ Εγκρίθηκε από την Ιταλική Γερουσία τον Ιούλιο 2023 και ψηφίστηκε από το Κοινοβούλιο τον Δεκέμβριο 2023: Disposizioni in materia di divieto di produzione e di immissione sul mercato di alimenti e mangimi costituiti, isolat i o prodot t i a partire da colture cellulari o di tessut i derivant i da animali vertebrat i nonché di divieto della denominazione di carne per prodotti trasformati contenenti proteine vegetali

¹⁶ https://technical-regulation-information-system.ec.europa.eu/en/notification/25152

¹⁷ Food manufacture, Italian Government could alter ban on ‘meaty’ descriptors for plant-based food if it harms business

¹⁸ Βλ. ενδεικτικά σχετικά με την απόφαση του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Φινλανδίας εδώ

¹⁹ Βλ. παρουσιάσεις εισηγητών : Improving the labelling legislation of vegetarian & vegan imitations of fish products