Πως η υπερθέρμανση του πλανήτη αναδιαμορφώνει τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις και επηρεάζει την επισιτιστική ασφάλεια.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει ήδη δραματικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, με καταιγίδες, πλημμύρες, πυρκαγιές και ξηρασίες να αναμορφώνουν το παγκόσμιο τοπίο.
Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Food, προσφέρει μια ακριβέστερη εικόνα για το πώς η άνοδος της θερμοκρασίας απειλεί την ικανότητα παραγωγής τροφίμων σε παγκόσμιο επίπεδο, με τις περιοχές χαμηλού γεωγραφικού πλάτους να βρίσκονται αντιμέτωπες με τις μεγαλύτερες προκλήσεις.
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Aalto εξέτασαν την επίδραση της κλιματικής αλλαγής σε 30 βασικά είδη καλλιεργειών, λαμβάνοντας υπόψη μεταβολές στη θερμοκρασία, τις βροχοπτώσεις και τις περιόδους ξηρασίας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, έως και το 50% της παραγωγής καλλιεργειών σε περιοχές με χαμηλό γεωγραφικό πλάτος κινδυνεύει λόγω της ακαταλληλότητας των νέων κλιματικών συνθηκών. Παράλληλα, αναμένεται σημαντική μείωση της ποικιλομορφίας των καλλιεργειών, γεγονός που θα επηρεάσει αρνητικά την επισιτιστική ασφάλεια και τη διαθεσιμότητα βασικών θρεπτικών στοιχείων.
Οι περιοχές υψηλού κινδύνου και οι ευάλωτες καλλιέργειες
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι καλλιέργειες που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό θα είναι οι πιο ευάλωτες στην άνοδο της θερμοκρασίας. Στην υποσαχάρια Αφρική, η περιοχή που αναμένεται να υποστεί τις μεγαλύτερες συνέπειες, έως και το 75% της σημερινής αγροτικής παραγωγής κινδυνεύει αν η υπερθέρμανση του πλανήτη ξεπεράσει τους 3°C. Οι τροπικές ριζώδεις καλλιέργειες, όπως η γλυκοπατάτα, καθώς και τα δημητριακά και τα όσπρια, βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση.
Παράλληλα, η παγκόσμια μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων θα έχει σοβαρές επιπτώσεις σε βασικές καλλιέργειες όπως το ρύζι, το σιτάρι, ο αραβόσιτος, οι πατάτες και η σόγια, οι οποίες αποτελούν τη βάση της διατροφής για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Ειδικότερα, η μείωση της ποικιλίας των καλλιεργειών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μονοκαλλιέργειες, αυξάνοντας την εξάρτηση από λίγα είδη τροφίμων και καθιστώντας τα αγροτικά συστήματα λιγότερο ανθεκτικά σε μελλοντικές κλιματικές διακυμάνσεις.
Αντίθετα, οι περιοχές μεσαίου και υψηλού γεωγραφικού πλάτους αναμένεται να διατηρήσουν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις τους, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ενδέχεται να επωφεληθούν από τις νέες κλιματικές συνθήκες. Καλλιέργειες που σήμερα ευδοκιμούν σε πιο εύκρατα κλίματα, όπως τα αχλάδια, ενδέχεται να γίνουν πιο διαδεδομένες σε βορειότερες περιοχές.
Ωστόσο, η θετική αυτή προοπτική είναι σχετικά αβέβαιη, καθώς οι ερευνητές τονίζουν ότι η άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να οδηγήσει στην εξάπλωση νέων παρασίτων και ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως καταιγίδες και παρατεταμένες ξηρασίες, τα οποία το μοντέλο τους δεν λαμβάνει υπόψη. Αυτό υποδηλώνει ότι, ακόμη και σε περιοχές όπου η γεωργία φαίνεται να ωφελείται, οι προκλήσεις θα παραμείνουν σημαντικές.
Οι περιοχές χαμηλού γεωγραφικού πλάτους, οι οποίες πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, είναι ήδη οικονομικά ευάλωτες και αντιμετωπίζουν προβλήματα επισιτιστικής ασφάλειας. Παρότι υπάρχουν στρατηγικές για τη βελτίωση της αγροτικής παραγωγής, όπως η χρήση λιπασμάτων, η βελτίωση της άρδευσης και η μείωση των απωλειών τροφίμων στην εφοδιαστική αλυσίδα, η κλιματική αβεβαιότητα περιπλέκει τις δυνατότητες εφαρμογής αυτών των λύσεων.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια κρίσιμη στρατηγική προσαρμογής είναι η επιλογή νέων ποικιλιών καλλιεργειών που μπορούν να αντέξουν υψηλότερες θερμοκρασίες και ακραίες κλιματικές συνθήκες. Παράλληλα, απαιτούνται πολιτικές στήριξης για την ενίσχυση της γεωργικής παραγωγής στις ευάλωτες περιοχές, με στόχο τη διατήρηση της παραγωγικότητας και τη σταθερότητα των επισιτιστικών συστημάτων.
Στις χώρες με μεσαίο και υψηλό γεωγραφικό πλάτος, η πρόκληση δεν είναι τόσο η απώλεια παραγωγικότητας, αλλά η ανάγκη ευελιξίας απέναντι στις νέες κλιματικές συνθήκες. Η προσαρμογή των αγροτικών πρακτικών και η ανάπτυξη εναλλακτικών στρατηγικών καλλιέργειας θα είναι καθοριστικές για τη διατήρηση της αγροτικής οικονομίας σε αυτές τις περιοχές.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν επηρεάζει μόνο τις χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στον Ισημερινό, αλλά και το σύνολο του παγκόσμιου συστήματος τροφίμων. Καθώς η παραγωγή τροφίμων μειώνεται σε κάποιες περιοχές και αυξάνεται σε άλλες, η διανομή και η διαθεσιμότητα των αγαθών θα αλλάξει, με πιθανές επιπτώσεις στις τιμές των τροφίμων και στην πρόσβαση των πληθυσμών σε βασικά διατροφικά προϊόντα.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί μια συντονισμένη διεθνή προσπάθεια τόσο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου όσο και για την προσαρμογή των γεωργικών πρακτικών στις νέες συνθήκες. Η διατήρηση της επισιτιστικής ασφάλειας δεν είναι μόνο ένα τοπικό ή εθνικό ζήτημα, αλλά μια παγκόσμια ευθύνη, καθώς οι αλλαγές σε ένα μέρος του κόσμου μπορούν να επηρεάσουν την τροφική αλυσίδα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ακολουθήστε το Cibum 
