Η άγνωστη αιτία πίσω από το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου που ταλαιπωρεί πολύ κόσμο μπορεί να αναπτυχθεί μετά από τροφική δηλητηρίαση όπως η σαλμονέλωση.

Του Νίκου Γδοντέλη*

Πολλοί Έλληνες υποφέρουν από επώδυνα στομαχικά προβλήματα, όπως φούσκωμα, αέρια, δυσκοιλιότητα και διάρροια. Αυτά τα συμπτώματα είναι κλασικά σημάδια του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) ) ή IBS. Δυστυχώς, μόνο τα μισά περίπου άτομα με IBS έχουν διαγνωστεί.

Αυτό που παραμένει σχετικά άγνωστο είναι πως το IBS μπορεί να αναπτυχθεί μετά από μια βακτηριακή λοίμωξη όπως η σαλμονέλωση. Η λοίμωξη από Salmonella συχνά περνά, αλλά τα συμπτώματά σας, όπως η διάρροια, μπορεί να μετατραπούν σε μια μορφή IBS που ονομάζεται IBS-PI (μεταμολυσματικό σύνδρομο εντέρου).

Το μεταμολυσματικό σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (PI-IBS) είναι μια κοινή διαταραχή όπου τα συμπτώματα του IBS ξεκινούν μετά από ένα επεισόδιο οξείας γαστρεντερίτιδας. Δημοσιευμένες μελέτες έχουν αναφέρει ότι η επίπτωση του PI-IBS κυμαίνεται μεταξύ 5% και 32%. Οι μηχανισμοί που διέπουν την ανάπτυξη του PI-IBS δεν είναι πλήρως κατανοητοί, αλλά πιστεύεται ότι περιλαμβάνουν επίμονη υποκλινική φλεγμονή, αλλαγές στην εντερική διαπερατότητα και αλλοίωση της χλωρίδας του εντέρου. Μεμονωμένες μελέτες έχουν προτείνει ότι οι παράγοντες κινδύνου για PI-IBS περιλαμβάνουν τα δημογραφικά στοιχεία των ασθενών, τις ψυχολογικές διαταραχές και τη σοβαρότητα της εντερικής νόσου. Ωστόσο, το PI-IBS παραμένει μια διάγνωση αποκλεισμού χωρίς συγκεκριμένους δείκτες νόσου και, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει οριστική θεραπεία. Η πρόγνωση του PI-IBS φαίνεται ευνοϊκή με αυθόρμητη και σταδιακή υποχώρηση των συμπτωμάτων στους περισσότερους ασθενείς.

Οι επιστήμονες καταλήγουν πως μια προσεκτική διατροφή μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του IBS. Θα πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP. Τα FODMAP είναι δύσκολοι στην πέψη υδατάνθρακες που βρίσκονται σε μια ποικιλία τροφών από τα μήλα μέχρι το γάλα και το κουνουπίδι.

Τι είναι τα FODMAPs;

FODMAP είναι ακρωνύμιο των όρων: Fermentable Oligosaccharides Disaccharides Monosaccharides and Polyols και σημαίνει «ζυμώσιμoi ολιγο-, δι-, μονο-σακχαρίτες και πολυόλες». Ως FODMAPs έχει οριστεί η ομάδα σακχάρων που δεν μπορούν να απορροφηθούν πλήρως ή και καθόλου στο έντερο μας. Όταν τα FODMAP φτάνουν στο λεπτό έντερο, κινούνται αργά, συγκρατώντας νερό. Όταν περνούν στο παχύ έντερο, τα FODMAP ζυμώνονται από βακτήρια του εντέρου, παράγοντας έτσι αέριο. Το επιπλέον αέριο και το νερό προκαλούν το εντερικό τοίχωμα να διαταθεί και το έντερο να διογκωθεί. Έτσι στα άτομα με Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (IBS) η κατανάλωση σημαντικών ποσοτήτων FODMAP προκαλεί δυσφορία (αέρια, φούσκωμα), μεταβολή της συνήθειας του εντέρου (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή και τα δύο) και πόνο λόγω του ‘’τεντώματος’’ του εντερικού τοιχώματος.

Τα FODMAP βρίσκονται σε ένα ευρύ φάσμα τροφίμων. Τα πιο συχνά απαντώμενα FODMAPs είναι:

Ολιγοσακχαρίτες: Φρουκάνες (fructans) και Γαλαξάνες (GOS).

Φρουκάνες: Βρίσκονται σε πολλά τρόφιμα, όπως σπόροι όπως σιτάρι, όλυρα, σίκαλη και κριθάρι. Γαλαξάνες: Βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες σε όσπρια.Δισακχαρίτες: Λακτόζη (lactose).

Λακτόζη: Ένας υδατάνθρακας που βρίσκεται σε γαλακτοκομικά προϊόντα όπως το γάλα μαλακά τυριά και γιαούρτια.Μονοσακχαρίτες: Φρουκτόζη (fructose)

Φρουκτόζη: βρίσκεται στο μέλι, τα μήλα, τα σιρόπια καλαμποκιού με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη κλπ.Πολυόλες (polyols): Σορβιτόλη (sorbitol), μαννιτόλη (mannitol), κλπ

Ξυλιτόλη, σορβιτόλη, μαλτιτόλη και μαννιτόλη: βρίσκονται σε ορισμένα φρούτα και λαχανικά και συχνά χρησιμοποιούνται ως γλυκαντικά.

Πού βρίσκονται τα FODMAP;

Τα FODMAP βρίσκονται όπως αναφέραμε σε μια ευρεία γκάμα τροφίμων, όπως φρούτα, λαχανικά, ψωμί, δημητριακά, ξηροί καρποί, όσπρια και ζαχαροπλαστική. Είναι αδύνατο να μαντέψει ο καταναλωτής το περιεχόμενο FODMAP ενός τροφίμου. Αντ ‘αυτού, απαιτείται προσεκτική εργαστηριακή ανάλυση για την κατανόηση του περιεχομένου των τροφίμων FODMAP. Ακολουθεί πίνακας εξειδικευμένης επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστήμιου Monash με τρόφιμα χωρισμένα σε 2 κατηγορίες βάση της περιεκτικότητάς τους σε FODMAP.

	Υψηλή συγκέντρωση σε FODMAP	Χαμηλή συγκέντρωση σε FODMAP
Λαχανικά	Αγκινάρα, σπαράγγια, κουνουπίδι, σκόρδο, αρακά, μανιτάρια, κρεμμύδι, ζάχαρη, αρακάς	Μελιτζάνα, φασολάκια, πιπεριές, καρότο, αγγούρι, μαρούλι, πατάτα, ντομάτα, κολοκυθάκια
Φρούτα	Μήλα, κεράσια, αποξηραμένα φρούτα, μάνγκο, νεκταρίνια, ροδάκινα, αχλάδια, δαμάσκηνα, καρπούζι	Πεπόνι, σταφύλια, ακτινίδια, μανταρίνια, πορτοκάλια, ανανάς, φράουλες
Γαλακτοκομικά / υποκατάστατα	Αγελαδινό γάλα, κρέμα γάλακτος, γάλα εβαπορέ, παγωτό, γάλα σόγιας (από καρπό σόγιας), ζαχαρούχο γάλα, γιαούρτι	Γάλα αμυγδάλου, φέτα, σκληρά τυριά, γαλλικά τυριά brie / camembert, γάλα χωρίς λακτόζη, γάλα σόγιας (από πρωτεΐνη σόγιας)
Πηγές πρωτεΐνης	Τα περισσότερα όσπρια, μερικά μαριναρισμένα κρέατα / πουλερικά / θαλασσινά, επεξεργασμένα κρέατα, κρεατοσκευάσματα	Αυγά, απλά μαγειρεμένα κρέατα / πουλερικά / θαλασσινά
Άρτος και δημητριακά	Ψωμί με βάση το σιτάρι / σίκαλη / κριθάρι, δημητριακά πρωινού, μπισκότα, σνακ από δημητριακά	Νιφάδες καλαμποκιού, βρώμη, νιφάδες quinoa, ζυμαρικά quinoa / ρυζιού / αραβοσίτου, ρυζογκοφρέτες, ζυμωτό (ξινό) ψωμί
Σάκχαρα, γλυκαντικά και ζαχαρώδη	Σιρόπι καλαμποκιού με υψηλή φρουκτόζη, μέλι, είδη ζαχαροπλαστικής με γλυκαντικά	Σκοτεινή σοκολάτα, σιρόπι σφενδάμου, σιρόπι βύνης ρυζιού, επιτραπέζια ζάχαρη
Ξηροί καρποί / σπόροι	Κασίους, κελυφωτό φιστίκι Αιγίνης (pistachio)	Macadamia, αραχίδες (peanuts, φιστίκι), κολοκύθosporoi (πασατέμπο), καρύδια