Το πρώτο βήμα προς μια πιθανή θεραπεία για εκατομμύρια ασθενείς
Η κοιλιοκάκη, μια χρόνια αυτοάνοση διαταραχή που προκαλείται από την κατανάλωση γλουτένης και επηρεάζει σχεδόν 70 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, ενδέχεται να βρεθεί στο επίκεντρο μιας θεραπευτικής επανάστασης. Μια διεθνής επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής ερευνητές από την Ελβετία, δοκίμασε επιτυχώς μια πειραματική κυτταρική θεραπεία σε ζωικό μοντέλο, ανοίγοντας τον δρόμο για μια καινοτόμο προσέγγιση που στοχεύει στον επαναπρογραμματισμό της ανοσολογικής απόκρισης του οργανισμού.
Η θεραπεία βασίζεται στην τροποποίηση ρυθμιστικών Τ κυττάρων (Tregs), τα οποία διαδραματίζουν ρόλο-κλειδί στον περιορισμό της υπερβολικής αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ιδέα εμπνέεται από τις θεραπείες CAR T που χρησιμοποιούνται στον καρκίνο, όπου τα Τ κύτταρα ενός ασθενούς τροποποιούνται ώστε να επιτίθενται σε καρκινικά κύτταρα. Στην περίπτωση της κοιλιοκάκης, η τροποποίηση στοχεύει τα Τ κύτταρα που ενεργοποιούνται υπερβολικά όταν ανιχνεύουν την παρουσία γλουτένης.
Η νέα θεραπευτική προσέγγιση παρουσιάστηκε στη μελέτη του Dr. Raphaël Porret και της ομάδας του, που δημοσιεύθηκε στο Science Translational Medicine. Οι ερευνητές ανέπτυξαν και εγχέουν σε ποντίκια τόσο ενεργά Τ κύτταρα όσο και ειδικά κατασκευασμένα Tregs. Διαπιστώθηκε ότι τα ποντίκια που εκτέθηκαν στη γλουτένη χωρίς τη χορήγηση Tregs εμφάνισαν έντονη ανοσολογική αντίδραση και εντερική φλεγμονή. Αντιθέτως, η ταυτόχρονη παρουσία Tregs περιόρισε σημαντικά τη δραστηριότητα των Τ κυττάρων-εκτελεστών και προστάτευσε το έντερο από βλάβες.
Η κοιλιοκάκη, η οποία σχετίζεται κατά 90% με τον γενετικό αλλότυπο HLA-DQ2.5, χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργική ανοσολογική απάντηση στις πρωτεΐνες της γλουτένης. Τα αντισώματα που παράγονται στοχεύουν το ένζυμο τρανσγλουταμινάση, προκαλώντας βλάβες στον εντερικό ιστό και απορρύθμιση της απορρόφησης των θρεπτικών συστατικών. Η μόνη διαθέσιμη αντιμετώπιση μέχρι σήμερα είναι η δια βίου αποχή από τη γλουτένη, μια περιοριστική επιλογή που συχνά συνεπάγεται κοινωνικούς και διατροφικούς συμβιβασμούς.
Τα πρώιμα ευρήματα της μελέτης, αν και περιορίζονται σε πειραματικά μοντέλα, δίνουν ελπίδες για μια πιο στοχευμένη, μακροπρόθεσμη θεραπευτική παρέμβαση. Όπως σημειώνει ο Dr. Porret, η μελέτη «ανοίγει τον δρόμο για βαθύτερη κατανόηση των μηχανισμών ανοσολογικής ενεργοποίησης έπειτα από πρόσληψη γλουτένης» και υπογραμμίζει τη δυνατότητα αποκατάστασης της ανοχής μέσω τροποποιημένων Tregs.