Αυξάνεται η ανησυχία γύρω από τον διαβήτη κύησης

Ο διαβήτης της κύησης είναι μια μορφή διαβήτη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Έχει σημειωθεί αύξηση στον επιπολασμό (σ.σ ο επιπολασμός είναι η αναλογία ενός συγκεκριμένου πληθυσμού που διαπιστώνεται ότι επηρεάζεται από μια ιατρική κατάσταση), ο οποίος τροφοδοτείται κυρίως από την αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας και την αλλαγή του τρόπου ζωής. Στο άρθρο αυτό εξετάζονται τα αίτια, οι επιπτώσεις της στην υγεία και πώς μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί.

Τι είναι ο διαβήτης κύησης;

Ο διαβήτης κύησης ή ο σακχαρώδης διαβήτης κύησης (GDM) είναι μια μορφή διαβήτη που εμφανίζεται συνήθως στο δεύτερο μισό της εγκυμοσύνης και υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τις επιπτώσεις για την υγεία της εγκυμονούσας. Όταν μια γυναίκα έχει GDM, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα της (σάκχαρο) είναι υψηλότερα από το κανονικό. Κανονικά, η ορμόνη της ινσουλίνης μειώνει την ποσότητα γλυκόζης στο αίμα, βοηθώντας τη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα, στους μυς, στο ήπαρ και στον λιπώδη ιστό. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για ινσουλίνη, αλλά οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να κάνουν τα κύτταρα λιγότερο ανταποκρινόμενα στην ινσουλίνη. Κανονικά, όταν αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, το πάγκρεας εκκρίνει περισσότερη ινσουλίνη. Ωστόσο, όταν το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη για να βοηθήσει στον έλεγχο των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, αναπτύσσεται «δυσανεξία στη γλυκόζη», που προκύπτει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και αυτό ονομάζεται GDM.

Επιπτώσεις στην υγεία

Το GDM μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία της μητέρας και του μωρού. Η γλυκόζη περνά μέσα από τον πλακούντα και προκαλεί υπερβολική ανάπτυξη του εμβρύου (μακροσωμία). Η μακροσωμία είναι ιατρικός όρος που περιγράφει τα μωρά που είναι μεγάλα για την ηλικία κύησης, δηλ. συνήθως ένα βάρος γέννησης άνω των 4 έως 4,5 κιλών, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε περίπλοκη γέννα, συμπεριλαμβανομένης της δυστοκίας του ώμου (όταν ο ώμος του μωρού τοποθετείται πίσω από το ηβικό οστό κατά τη διάρκεια της γέννας) και νοσηρότητα που σχετίζεται με τον τοκετό.  Το GDM σχετίζεται επίσης με αυξημένο κίνδυνο προεκλαμψίας, η οποία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή της εγκυμονούσας εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία.

Οι μητέρες με GDM έχουν υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν διαβήτη αργότερα στη ζωή τους, ενώ παρόλο που ο διαβήτης συνήθως εξαφανίζεται μετά τη γέννηση του μωρού, περισσότερο από το 50% των γυναικών, οι οποίες είχαν GDM θα αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 εντός 5 έως 10 ετών μετά τον τοκετό και τα βρέφη που γεννιούνται από γυναίκες με GDM έχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν παχυσαρκία και διαβήτη τύπου 2 στη διάρκεια της ζωής τους. Εάν εντοπιστούν εγκαίρως, οι κίνδυνοι των επιπλοκών αυτών μπορούν να μειωθούν με παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής

Επικράτηση και παράγοντες κινδύνου

Ο επιπολασμός του GDM ποικίλλει στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, με ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 1,7% και 11,6%, υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στο Νότο από ό, τι στη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη.

Οι ακόλουθοι παράγοντες μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης GDM μιας γυναίκας:

• δείκτης μάζας σώματος άνω των 30 kg / m2 (παχυσαρκία),
• προηγούμενη εγκυμοσύνη με GDM ή μακροσωμικό μωρό,
• συγγενής πρώτου βαθμού με διαβήτη,
• άτομο συγκεκριμένης εθνικότητας π.χ. Νότια Ασία, Καραϊβική ή Μέση Ανατολή.

Διάγνωση

Δεν υπάρχει συνεχής έλεγχος και καταγραφή των γυναικών που αναπτύσσουν GDM σε όλη την Ευρώπη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά μια δοκιμή ανοχής γλυκόζης από το στόμα (OGTT) στις 24-28 εβδομάδες κύησης σε όλες τις γυναίκες που κινδυνεύουν από κάποιον από τους  παράγοντες κινδύνου για διαβήτη κύησης.  Στο OGTT, το αίμα εξετάζεται για γλυκόζη όταν μετά από 2ωρη αφαγία καταναλωθεί ζαχαρούχο ρόφημα γλυκόζης, που συνήθως περιέχει περίπου 75 γραμμάρια γλυκόζης.

Ο ΠΟΥ πρότεινε πρόσφατα η διάγνωση του GDM να βασίζεται στις ακόλουθες τιμές:

• αφαγία με επίπεδα γλυκόζης στο πλάσμα μεταξύ 5,1-6,9 mmol / l,
• 1 ώρα μετά από ένα ζαχαρούχο ρόφημα γλυκόζης 75 γραμμαρίων, επίπεδο γλυκόζης πλάσματος ≥10 mmol / l,
• 2 ώρες μετά από ένα ζαχαρούχο ρόφημα γλυκόζης 75 γραμμαρίων, επίπεδο γλυκόζης στο πλάσμα 8,5-11 mmol / l.

Στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας

Υπάρχουν διάφοροι «τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου» (αυτοί που μπορούν να ελεγχθούν) που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου GDM. Αυτά περιλαμβάνουν το να έχετε ένα υγιές σωματικό βάρος πριν μείνετε έγκυος, να είστε σωματικά δραστήριοι και να έχετε μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει άφθονο προϊόντα ολικής άλεσης, άπαχες πηγές πρωτεΐνης, λιπαρά ψάρια και πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λίπη σε ισορροπία. Τα τρόφιμα και τα ποτά με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (GI), πρέπει να διατηρούνται στο ελάχιστο.

Μόλις επιβεβαιωθεί το GDM από ένα OGTT, ιδανικά η παραπομπή σε διαιτολόγο θα ήταν η πρώτη στρατηγική θεραπείας. Ενώ οι αλλαγές στη διατροφή και την άσκηση μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της κατάστασης, εκτιμάται ότι το 70% των γυναικών θα χρειαστούν πρόσθετη θεραπεία, όπως υπογλυκαιμικοί παράγοντες από του στόματος ή ενέσεις ινσουλίνης.  Οι γυναίκες με GDM συνήθως λαμβάνουν οδηγίες από επαγγελματίες υγείας σχετικά με τον τρόπο αυτοπαρακολούθησης των επιπέδων ζάχαρης στο αίματος τους.

Πηγή: eufic

*Ελένη Καράγιωργια-Βούγα Τεχνολογία τροφίμων, MSc Food Quality Management, Σύμβουλος ασφάλειας τροφίμων AG ADVENT AE