Ένα γνωστό μοτίβο εθισμού που παρατηρείται επίσης με το αλκοόλ, τον καπνό και άλλες ουσίες.
Οι ειδικοί λένε ότι το «σύνδρομο του γρήγορου φαγητού» είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα, με τα επίπεδα παχυσαρκίας να εκτοξεύονται στα ύψη χάρη στις προβληματικές διατροφικές μας συνήθειες.
Οι πιο γνωστοί εμπειρογνωμόνες του κόσμου σε υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα θα συγκληθούν στο Λονδίνο για το Διεθνές Συνέδριο Συναίνεσης για την Εξάρτηση από τα Τρόφιμα τον Μάιο του 2024. Στόχος της συνάντησης είναι ο εθισμός στα εξαιρετικά επεξεργασμένα πρόχειρα τρόφιμα να αναγνωριστεί επίσημα ως πάθηση τόσο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας όσο και από κορυφαία ψυχιατρικά ιδρύματα.
«Ναι, αυτό είναι ένα πραγματικό σύνδρομο», εξηγεί η Δρ. Vera Tarman, ειδικός στην ιατρική του εθισμού και συγγραφέας του βιβλίου Food Junkies, η οποία θα μιλήσει στο συνέδριο. «Επειδή οι άνθρωποι μπορεί να μην εκτιμούν πόσο εθιστικές είναι αυτές οι τροφές».
Αυτό μπορεί να φαίνεται υπερβολικό, αλλά η Δρ. Tarman επισημαίνει το γεγονός ότι το εκτιμώμενο 25,9% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι παχύσαρκο, συνεχίζει να καταναλώνει γρήγορο φαγητό, παρά το γεγονός ότι τέτοιες διατροφικές συνήθειες σχεδόν πάντα προκαλούν προβλήματα υγείας.
Γιατί είναι τόσο εθιστικό το γρήγορο φαγητό
Προϊόντα που κυμαίνονται από πατατάκια, σοκολάτες και αναψυκτικά, μέχρι κάποιες φαινομενικά υγιεινές επιλογές, όπως τα γιαούρτια με γεύσεις και τα επώνυμα δημητριακά πρωινού, συχνά περιγράφονται από τους ειδικούς τροφίμων ως «υπεργευστικά».
Αυτό σημαίνει ότι έχουν παραχθεί προσεκτικά στα εργαστήρια των μεγάλων εταιρειών τροφίμων, μέσω δεκαετιών εμπειρίας και εξαιρετικά προηγμένης χημείας. Στη συνέχεια δοκιμάζονται σε επιτροπές γευσιγνωσίας για να καταλήξουν στο ιδανικό γλυκό επίπεδο ζάχαρης, το αλάτι και άλλα συστατικά που θα κάνουν τους ανθρώπους να φάνε όσο το δυνατόν περισσότερο και να αυξήσουν τις πωλήσεις τους μεγιστοποιώντας τη δυνατότητα εθισμού τους.
Ο συνδυασμός αυτών των συστατικών μαζί λειτουργεί πολύ περισσότερο από ό,τι θα μπορούσε να παράγει οποιοδήποτε μεμονωμένο συστατικό από μόνο του. Σχεδόν όλοι μας είμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι στην καθημερινή μας ζωή σε αυτά τα ανθυγιεινά τρόφιμα που είναι δύσκολο να σταματήσουμε να τρώμε.
Σύμφωνα με τον Chris van Tulleken, αναπληρωτή καθηγητή στο University College του Λονδίνου και συγγραφέα του βιβλίου Ultra-Processed People, ένα από τα μεγαλύτερα κόλπα πίσω από πολλά κοινά υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι η προσεκτική ισορροπία αντίθετων γεύσεων που μας ενθαρρύνει να δεχτούμε πολύ περισσότερο από ένα συγκεκριμένο συστατικό, όπως το αλάτι ή η ζάχαρη, από ό,τι θα κάναμε διαφορετικά.
Για παράδειγμα, για να κατανοήσουμε κάποιες από τις βασικές διαδικασίες που κρύβονται πίσω από την Coca-Cola και άλλα ανθρακούχα ποτά, προτείνει ένα πείραμα. Πάρτε ένα ποτήρι νερό της βρύσης, προσθέστε σε αυτό ζάχαρη και αρχικά αυτό γίνεται λιγότερο, όχι περισσότερο, εύγευστο. Αν όμως προσθέσετε μια σταγόνα φωσφορικού οξέος, κάνετε το ποτό να φουσκώσει και να κρυώσει και στη συνέχεια προσθέσετε μια μικρή ποσότητα από οποιοδήποτε άρωμα, από χυμό εσπεριδοειδών μέχρι εκχύλισμα βανίλιας, μπορείτε να καλύψετε μια δόση ζάχαρης που κανονικά θα απέρριπτε ο οργανισμός σας.
Τα σημάδια ότι είστε εθισμένοι
Ενώ οι περισσότερες έρευνες έχουν αναδείξει την ανορεξία και τη βουλιμία, μακράν το πιο συνηθισμένο πρότυπο διαταραγμένης διατροφής είναι η διαταραχή της αδηφαγίας, η οποία εκτιμάται ότι επηρεάζει έναν στους 50 ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό από μόνο του είναι σημάδι εθισμού στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα.
Για παράδειγμα, όταν η Δρ. Agnes Ayton, πρόεδρος της σχολής διατροφικών διαταραχών στο Βασιλικό Κολέγιο Ψυχιάτρων, εξέτασε μια ομάδα ασθενών με διαταραχή αδηφαγίας, διαπίστωσε ότι όλοι τους έτρωγαν αποκλειστικά υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. Πρόκειται για μια ανακάλυψη που ο van Tulleken θεωρεί άκρως ενδεικτική, ειδικά καθώς η ίδια έχει παλέψει στο παρελθόν με επεισόδια αδηφαγίας.
Ωστόσο, δεν χρειάζεται απαραίτητα να τρώτε επανειλημμένα και μετά να εξαγνίζεστε με εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα για να έχετε εθισμό στα τρόφιμα. Πρόκειται για ένα φάσμα που πολλοί από εμάς θα βιώσουν με πολύ μικρότερους τρόπους, όπως το επανειλημμένο άδειασμα μιας οικογενειακής συσκευασίας παγωτού σε μία μόνο μέρα, ή μιας πολυσυσυσκευασίας πατατάκια. Ωστόσο, η Δρ. Tarman πιστεύει ότι η γραμμή μεταξύ του τσιμπολογήματος και του εθισμού στα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα είναι το σημείο όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται ενεργά από αυτά τα προϊόντα ως μέρος της καθημερινότητάς τους.
Τι μπορείτε να κάνετε γι’ αυτό
Δυστυχώς, ο μόνος γνωστός τρόπος για να περιορίσετε τον εθισμό στα τρόφιμα είναι να κόψετε εντελώς ή να περιορίσετε σημαντικά την πρόσληψη επεξεργασμένων τροφίμων, κάτι που δεν είναι καθόλου εύκολο. Για παράδειγμα, μελέτες έχουν διαπιστώσει, ότι οι άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν πληθώρα παρενεργειών όταν προσπαθούν να μειώσουν τον αριθμό των τροφίμων που περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα στη διατροφή τους, από κόπωση μέχρι αλλαγές στη διάθεση, πονοκεφάλους, ζαλάδες, άγχος και λιγούρες.
Ως πρώτο βήμα, η Δρ. Tarman συνιστά να προσπαθήσετε να αποφύγετε όλα τα προϊόντα που περιέχουν ζάχαρη, συμπεριλαμβανομένων των αναψυκτικών, μαζί με τα τρόφιμα που παρασκευάζονται από πολύ εξευγενισμένα άλευρα, όπως τα μπισκότα και τα κέικ.
Ο Van Tulleken αναφέρει ότι για πολλούς ανθρώπους, η διακοπή των εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων είναι αδύνατη τόσο για πρακτικούς όσο και για οικονομικούς λόγους. «Γνωρίζουμε ότι η αποχή είναι σημαντική για τον εθισμό, αλλά είναι πολύ δύσκολο για την πλειοψηφία των ανθρώπων να κόψουν αυτά τα τρόφιμα. Βρίσκονται παντού, κάθε ώρα της ημέρας, από τις διαφημίσεις στην τηλεόραση μέχρι τις εφαρμογές που μπορούν να τα παραδώσουν στο σπίτι σας σε πέντε λεπτά για πολύ λίγα χρήματα. Οπότε είναι απλά κοινωνικά δύσκολο να τα κόψεις».
Ως αποτέλεσμα, προβλέπει ότι θα χρειαστούν σημαντικές αλλαγές πολιτικής από τις κυβερνήσεις για να υπάρξει πραγματική διαφορά στο πρόβλημα του εθισμού στο γρήγορο φαγητό. Ο Van Tulleken δεν είναι ο μόνος που αισθάνεται ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα πολλών χωρών της Λατινικής Αμερικής, όπως το Μεξικό, η Αργεντινή, η Κολομβία και η Χιλή, όπου οι κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να αντιδρούν στα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα τα τελευταία χρόνια.
Στη Χιλή, έχουν εισαχθεί ετικέτες τροφίμων που προειδοποιούν τους καταναλωτές να αποφεύγουν τα προϊόντα που περιέχουν υψηλά επίπεδα κορεσμένων λιπαρών, ζάχαρης και αλατιού, ενώ οι διαφημίσεις με υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έχουν απαγορευτεί κατά τη διάρκεια τηλεοπτικών εκπομπών που απευθύνονται σε παιδιά και σε κινηματογράφους.
Ακολουθήστε το Cibum 
