Πως συμβαίνει, τι μέτρα λαμβάνονται και η υπόθεση NESTLE με μετανάστευση χημικών ουσιών από μελάνια συσκευασίας σε παιδικές τροφές.
Του Νίκου Γδοντέλη*
Είναι εύκολο να πιστέψει κανείς ότι ο τύπος μελανιού δεν έχει σημασία, καθώς δεν έρχεται σε άμεση επαφή με τα τρόφιμα σας. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαδικασία συσκευασίας σας. Για παράδειγμα, η ελβετική πολυεθνική Nestlé αναγκάστηκε να ανακαλέσει τα βρεφικά της προϊόντα γάλακτος το 2005 λόγω του τύπου μελανιού που χρησιμοποιούσαν. Ανακάλυψαν ότι τα βρεφικά τους προϊόντα γάλακτος είχαν επιμολυνθεί με μελάνι από τη συσκευασία.
Όλοι οι υπεύθυνοι επιχείρησης που ασχολούνται με είδη διατροφής, είναι σημαντικό να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί όταν επιλέγουν και προμηθεύονται υλικά συσκευασίας για τα προϊόντα σας. Πέρα από τον έλεγχο για τυχόν μετανάστευση πλαστικοποιητών ή μονομερών πλαστικού από την συσκευασία στο προϊόν, η έρευνα πρέπει να περιλαμβάνει και την επιλογή του ασφαλέστερου τύπου μελανιού για εκτύπωση στις συσκευασίες.
Πως μολύνεται το συσκευασμένο τρόφιμο από το μελάνι της συσκευασίας;
Ακολουθούν οι τρόποι με τους οποίους το μελάνι της συσκευασίας μπορεί να εισέλθει στα συσκευασμένα τρόφιμα:
● Αόρατο Set-Off
Το αόρατο Set-Off συμβαίνει όταν κάποιο ή κάποια συστατικά του μελανιού μεταφέρονται από την τυπωμένη πλευρά της συσκευασίας στην μη τυπωμένη πλευρά άλλης συσκευασίας λόγω στοίβαξης το ένα μέσα στο άλλο. Αυτό συμβαίνει συνήθως με υλικά συσκευασίας τυπωμένα σε ρολό που μεταφέρουν μελάνι στην άλλη πλευρά που έρχεται σε επαφή με το τρόφιμο κατά την περιτύλιξη ή κατά την στοίβαξη τυπωμένων περιεκτών τον έναν μέσα στο άλλο. Αυτό το φαινόμενο συνήθως είναι αόρατο και για αυτό επικίνδυνο, μια και αφορά χημικούς διαλύτες. Αυτός ο τύπος μετανάστευσης μπορεί να εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για την υγεία των καταναλωτών, εάν τα μελάνια δεν είναι ασφαλή για κατανάλωση.
● Μετανάστευση διάχυσης
Όπως υποδηλώνει το όνομα, με αυτή τη μέθοδο, τα προϊόντα μολύνονται μέσω της διάχυσης. Διάχυση σημαίνει ότι τα συστατικά του μελανιού μετακινούνται από ένα μέρος υψηλότερης συγκέντρωσης σε μια περιοχή χαμηλότερης συγκέντρωσης. Εδώ, το μελάνι περνά από την τυπωμένη πλευρά του υποστρώματος στην εσωτερική της συσκευασίας για να διεισδύσει στην συνέχεια στο τρόφιμο.
● Μετανάστευση μελανιού αέριας φάσης
Η μεταφορά της αέριας φάσης συμβαίνει όταν οι πτητικές χημικές ουσίες στα συστατικά του μελανιού συσκευασίας αλληλοεπιδρούν με τον αέρα μέσω εξάτμισης και εισάγονται στα τρόφιμα από τον αέρα. Αυτό μπορεί να συμβεί για παράδειγμα σε παραγωγικές διαδικασίες όπου η συσκευασία του τρoφίμου γίνεται εν θερμώ (hot filling).
Παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την επιλογή των καλύτερων μελανιών ποιότητας τροφίμων
Η επιλογή των σωστών μελανιών για τις συσκευασίες των τροφίμων απαιτεί εις βάθος γνώση των χαρακτηριστικών του τροφίμου, του υλικού συσκευασίας και του μελανιού.
Κριτήρια επιλογής μελανιού είναι:
- Τύπος υποστρώματος (υλικού συσκευασίας)
- Απαιτήσεις με χρώμα και αποχρώσεις
- Χρόνος στεγνώματος και πρόσφυση
- Αντοχή σε νερό, έλαια, οξέα, αλκοόλη, άλμη, κλπ
- Διάρκεια που η εκτύπωση θα μείνει αναύλωτη οπτικά
- Συνθήκες διατήρησης συσκευασίας (ψυγείο, κατάψυξη, κλπ)
- Τρόπος συσκευασίας των υλικών (πχ ρολό, κυπελάκια το ένα μέσα στο άλλο, κλπ)
- Όγκος και σχήμα συσκευασίας
- Συνθήκες πλήρωσης συσκευασίας (πχ εν θερμώ)
Τι είναι τα Μελάνια Ποιότητας Τροφίμων – Food Grade Inks?
Τα μελάνια ποιότητας τροφίμων (Food Grade Inks – FGI) είναι βαφές και μελάνια που είναι ασφαλή για εκτύπωση σε συσκευασίες τροφίμων. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα κι αν τα μελάνια διεισδύσουν στο τρόφιμο, δεν θα αποτελέσουν κίνδυνο για την υγεία του καταναλωτή. Με άλλα λόγια, υπάρχουν μελάνια για συσκευασίες τροφίμων που είναι πρακτικά βρώσιμα και χρησιμοποιούνται σε εκτυπωτές inkjet για εκτύπωση σε συσκευασίες τροφίμων.
Τα ασφαλή για τρόφιμα μελάνια έχουν σωστή επιφανειακή τάση για αποτύπωση, γρήγορο χρόνο στεγνώματος και κατάλληλο ιξώδες. Περιέχουν ασφαλείς χημικές ουσίες για ανθρώπινη κατανάλωση και πληρούν συγκεκριμένες ρυθμιστικές οδηγίες. Ο σκοπός του μελανιού για τρόφιμα είναι να διασφαλίσει ότι τα τρόφιμα είναι απαλλαγμένα από τοξίνες, επιβλαβή μέταλλα και επικίνδυνες χημικές ουσίες.
Η γλυκερίνη είναι ένα από τα κύρια συστατικά του μελανιού για τρόφιμα και δρα ως συνδιαλύτης. Τα FGI περιέχουν συνήθως νερό, ίχνη χρωστικών τροφίμων και γλυκερίνη τροφίμων.
Ποια μελάνια Inkjet είναι κατάλληλα για τη συσκευασία τροφίμων;
Δεν υπάρχει ιδανικό μελάνι inkjet για συσκευασία τροφίμων. Το πιο είναι κατάλληλο για τα συσκευασμένα τρόφιμα εξαρτάται από συγκεκριμένες ανάγκες και καταστάσεις όπως προαναφέραμε. Τα πιο κοινά μελάνια συσκευασίας ποιότητας τροφίμων (Food Grade) για διάφορους τύπους βρώσιμων προϊόντων είναι:
● Eco-Friendly Water-Based Inkjet Ink
● UV Inkjet Inks
● Electron Beam Inkjet Inks
● Low-Migration UV/LED Inkjet Inks
Συμπέρασμα: Η προσοχή στην επιλογή των μελανιών στα υλικά συσκευασίας δεν είναι υπόθεση του προμηθευτή υλικών συσκευασίας αλλά και της επιχείρησης τροφίμων. Απαιτείται συνεργασία και γνώση για την σωστή επιλογή με κριτήριο την ασφάλεια των καταναλωτών.
*Νίκος Γδοντέλης, Βιολόγος, MSc Food Science, Γενικός διευθυντής AG ADVENT
Ακολουθήστε το Cibum 
