Η Κολομβία κατέχει την παγκόσμια πρωτιά στην επιβολή φόρου στα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα.
Όλο ένα και αυξάνονται οι κυβερνήσεις που εστιάζουν στην υγεία των καταναλωτών, θεσπίζοντας νόμους για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας όπως αυτός των αναψυκτικών ή των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων. Η Κολομβία μπήκε στην ενεργό δράση την 1η Νοεμβρίου 2023, όταν ξεκίνησε την επιβολή φόρου 10% στα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα και τα ζαχαρούχα ποτά, με τους ειδικούς να το αποκαλούν το πιο ολοκληρωμένο μέτρο της Λατινικής Αμερικής για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας αλλά και μια παγκόσμια πρωτιά. Η χώρα, η οποία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στον κόσμο, αποφάσισε να εισαγάγει το φορολογικό συντελεστή 10%, ο οποίος αυξήθηκε στο 15% το 2024 και θα φτάσει το 20% το 2025.
Στο μεταξύ έχει περάσει σχεδόν μια πενταετία από την επιβολή του φόρου για τα αναψυκτικά που θέσπισε η Βρετανία, που όπως φαίνεται έχει λειτουργήσει, αφού προηγούμενη έρευνα του πανεπιστημίου του Cambridge, έδειξε πως η παχυσαρκία μειώθηκε στα παιδιά κατά 8-9%. Και ενώ η χώρα συζητά την επιβολή φόρου και στα τρόφιμα πλούσια σε αλάτι και ζάχαρη, ορισμένοι υποστηρίζουν πως τα αποτελέσματα είναι βραχυπρόθεσμα.
Όπως φαίνεται ο βασικός γνώμονας του φόρου υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, είναι η περιεκτικότητα τους σε νάτριο. Δηλαδή αυτά που περιέχουν ένα ή περισσότερα χιλιοστόγραμμα (mg) νατρίου για κάθε θερμίδα ή 300 ή περισσότερες mg νατρίου κάθε εκατό γραμμάρια (g) προϊόντος και στη συνέχεια ποσότητα πρόσθετων σακχάρων και κορεσμένων λιπαρών ίση ή μεγαλύτερη από το 10% των θερμίδων. Στην πράξη, μεταξύ εκείνων που επηρεάζονται περισσότερο είναι τα ζαχαρούχα ποτά, όπως αυτά με βάση το αρωματισμένο γάλα, τα έτοιμα γεύματα με κρέας και σάλτσες, τα γλυκά και παρόμοια προϊόντα, τα βιομηχανικά προϊόντα αρτοποιίας, τα δημητριακά πρωινού, τα σνακ, τα φρούτα σε σιρόπι και τα λαχανικά μαγειρεμένα (βιομηχανικά) με προσθήκη αλατιού, λιπών και σακχάρων.
Μόλις λίγους μήνες μετά την εγκαθίδρυση του νόμου και φαίνεται ήδη να λειτουργεί, αφού σύμφωνα με τον ιστότοπο Food Navigator, ο οποίος χρησιμοποιεί δεδομένα από την εταιρεία ανάλυσης αγοράς Kantar Worldpanel, το τελευταίο δίμηνο του 2023 οι Κολομβιανοί καταναλωτές ξόδεψαν 14% περισσότερο σε πρόχειρο φαγητό σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, ακριβώς επειδή επηρεάστηκαν από αύξηση της τιμής που προκαλείται από τον φόρο. Για άλλα είδη (πιο υγιεινών) τροφίμων, η αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος ήταν 9%. Για τον ίδιο λόγο, ωστόσο, μείωσαν επίσης τις αγορές των υπερεπεξεργασμένων προϊόντων κατά 5% σε σύγκριση με το 2021, με κορυφαία τη μείωση κατά 20% σε ορισμένες κατηγορίες, όπως παγωμένα τσάγια, αρωματικά γάλατα και σοκολάτες.
Στη συνέχεια, παρατηρήθηκε μια “στροφή” των καταναλωτών προς φθηνότερες μάρκες (που στην πραγματικότητα αύξησε τις πωλήσεις κατά 1%), ως απόρροια του φόρου, με αποτέλεσμα σήμερα όσοι αγοράζουν το κάνουν έχοντας κατά νου την τιμή. Ωστόσο ένα σημείο ενδιαφέροντος που πρόκειται να μελετηθεί, ο φόρος αυτός μπορεί να μην μειώσει το ενδιαφέρον για πρόχειρο φαγητό, αντ΄αυτού να αφαιρέσει χρήματα από την αγορά φρούτων και λαχανικών, προκειμένου οι καταναλωτές να συνεχίζουν να αγοράζουν υπερεπεξεργασμένες τροφές. Βέβαια οι ειδικοί ελπίζουν πως πρόκειται για μειοψηφία καταναλωτών.
Αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο κάνουν ρητή αναφορά σε υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα στις διατροφικές τους οδηγίες. Αυτές περιλαμβάνουν τη Βραζιλία, τον Ισημερινό, το Ισραήλ, τις Μαλδίβες, την Ουρουγουάη, το Περού, τη Γαλλία και το Βέλγιο. Η τελευταία, σε κυβερνητικό έγγραφο, γράφει για παράδειγμα ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα δεν πρέπει να αντικαθιστούν τα βασικά τρόφιμα, ενώ σε γαλλικό έγγραφο διαβάζουμε ότι η κατανάλωση πρέπει να περιοριστεί. Άλλοι, όπως η Πορτογαλία, που μιλάει για ανθυγιεινά τρόφιμα, αναφέρονται σε αυτήν έμμεσα. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ακόμη πιο επιφυλακτικό, δεν είναι απολύτως πεπεισμένο ότι ο ορισμός των υπερεπεξεργασμένων είναι επαρκής και ότι τα στοιχεία αρνητικών συνεπειών στην υγεία είναι βέβαια. Ταυτόχρονα, ωστόσο, ορισμένοι εκπρόσωποί της προτείνουν νόμους για πλήρη απαγόρευση της διαφήμισης πρόχειρου φαγητού και για την επικόλληση ετικετών με συγκεκριμένες προειδοποιήσεις για κινδύνους για την υγεία.
Ένα χρόνο πριν, η Νορβηγία σε κίνηση που εγκρίθηκε από την πλειοψηφία του κοινοβουλίου, αποφάσισε να απαγορεύσει τη διαφήμιση τροφίμων και ποτών που θεωρούνται ανθυγιεινά και απευθύνονται σε ηλικιακή ομάδα κάτω των 18 ετών.
Ακολουθήστε το Cibum 
