Νευροεπιστήμονες ανακαλύπτουν εγκεφαλικό κύκλωμα του φαινομένου εικονικού φαρμάκου για την ανακούφιση από τον πόνο.
Το φαινόμενο placebo είναι πραγματικό. Αυτό το γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες, όπως φαίνεται σε πραγματικές παρατηρήσεις και στις καλύτερες διπλά τυφλές τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές που έχουν επινοήσει οι ερευνητές για πολλές ασθένειες και καταστάσεις, ιδιαίτερα για τον πόνο. Και όμως, το πώς και γιατί εμφανίζεται το φαινόμενο του εικονικού φαρμάκου παρέμεινε μυστήριο. Τώρα, νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν ένα βασικό κομμάτι του παζλ για το φαινόμενο του εικονικού φαρμάκου.
Στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας – με συναδέλφους από το Στάνφορντ, το Ιατρικό Ινστιτούτο Howard Hughes και το Ινστιτούτο Allen για την Επιστήμη του Εγκεφάλου – ανακάλυψαν μια οδό ελέγχου του πόνου που συνδέει τον κυλινδρικό φλοιό στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, μέσω της περιοχής της γέφυρας του εγκεφαλικού στελέχους, στην παρεγκεφαλίδα στο πίσω μέρος του εγκεφάλου.
Οι ερευνητές, έδειξαν στη συνέχεια ότι ορισμένοι νευρώνες και συνάψεις κατά μήκος αυτής της οδού ενεργοποιούνται σε μεγάλο βαθμό όταν “τα ποντίκια αναμένουν ανακούφιση από τον πόνο και βιώνουν ανακούφιση από τον πόνο, ακόμη και όταν δεν υπάρχει φαρμακευτική αγωγή“.
«Το ότι οι νευρώνες στον εγκεφαλικό μας φλοιό επικοινωνούν με τη γέφυρα και την παρεγκεφαλίδα για να προσαρμόσουν τον πόνο με βάση τις προσδοκίες μας είναι εντελώς απροσδόκητο, δεδομένης της προηγούμενης κατανόησής μας για το κύκλωμα πόνου, και απίστευτα συναρπαστικό», είπαν οι ερευνητές υποστηρίζοντας ότι τα ευρήματα αυτά ανοίγουν την πιθανότητα ενεργοποίησης αυτής της οδού μέσω άλλων θεραπευτικών μέσων, όπως φάρμακα ή μέθοδοι νευροδιέγερσης για τη θεραπεία του πόνου.
Το παράδοξο του Placebo
Είναι η ανθρώπινη προσδοκία, μπροστά στον πόνο, να θέλεις να νιώσεις καλύτερα. Ως αποτέλεσμα — και σε συνδυασμό με χιλιετίες εξέλιξης — ο εγκέφαλός μας μπορεί να αναζητήσει τρόπους για να μας βοηθήσει να νιώθουμε καλύτερα. Απελευθερώνει χημικές ουσίες, οι οποίες μπορούν να μετρηθούν. Η θετική σκέψη και ακόμη και η προσευχή έχει αποδειχθεί ότι ωφελούν ορισμένους ασθενείς. Και το φαινόμενο εικονικού φαρμάκου — το να νιώθουμε καλύτερα παρόλο που δεν υπάρχει “πραγματική” θεραπεία — έχει τεκμηριωθεί ως ένα πολύ πραγματικό φαινόμενο εδώ και δεκαετίες.
Στην κλινική έρευνα, το φαινόμενο εικονικού φαρμάκου παρατηρείται συχνά σε αυτό που ονομάζουμε «ψευδή» ομάδα θεραπείας. Δηλαδή, τα άτομα αυτής της ομάδας λαμβάνουν ένα ψεύτικο χάπι ή παρέμβαση που υποτίθεται ότι είναι αδρανές και τα αποτελέσματα συγκρίνονται και την ομάδα που λαμβάνει το πραγματικό φάρμακο. Κανείς στην ομάδα ελέγχου δεν υποτίθεται ότι θα δει όφελος. Ωστόσο, ο εγκέφαλος είναι τόσο ισχυρός και τα άτομα επιθυμούν τόσο πολύ να αισθανθούν καλύτερα που κάποιοι βιώνουν μια αξιοσημείωτη βελτίωση στα συμπτώματά τους. Ορισμένα αποτελέσματα εικονικού φαρμάκου είναι τόσο ισχυρά που τα άτομα είναι πεπεισμένα ότι έλαβαν μια πραγματική θεραπεία που προοριζόταν να τα βοηθήσει.
Είναι αξιοσημείωτο επίσης ότι ορισμένα άτομα στην «πραγματική» ομάδα θεραπείας επωφελούνται επίσης από το φαινόμενο εικονικού φαρμάκου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους η κλινική έρευνα των θεραπευτικών μεθόδων είναι τόσο δύσκολη και απαιτεί όσο το δυνατόν περισσότερους εθελοντές, ώστε οι επιστήμονες να μπορούν να αναλύσουν το όφελος της θεραπείας από την απάτη.
Οι συγγραφείς της εργασίας Nature γνώριζαν ότι η κατανόηση της επιστημονικής κοινότητας για τα βιολογικά θεμέλια της ανακούφισης από τον πόνο μέσω της αναλγησίας με εικονικό φάρμακο – όταν η θετική προσδοκία ανακούφισης από τον πόνο είναι επαρκής για να αισθάνονται καλύτερα οι ασθενείς – προήλθε από μελέτες απεικόνισης ανθρώπινου εγκεφάλου, οι οποίες έδειξαν δραστηριότητα σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτές οι απεικονιστικές μελέτες δεν είχαν αρκετή ακρίβεια για να δείξουν τι συνέβαινε στην πραγματικότητα σε αυτές τις περιοχές του εγκεφάλου. Έτσι, η ομάδα του Scherrer σχεδίασε ένα σύνολο σχολαστικών, συμπληρωματικών και χρονοβόρων πειραμάτων για να μάθει με περισσότερες λεπτομέρειες, με ακρίβεια ενός νευρικού κυττάρου, τι συνέβαινε σε αυτές τις περιοχές.
Αρχικά, οι ερευνητές δημιούργησαν μια ανάλυση που δημιουργεί σε ποντίκια την προσδοκία ανακούφισης από τον πόνο και στη συνέχεια μέτρησαν την επίδραση εικονικού φαρμάκου για ανακούφιση από τον πόνο. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησαν μια σειρά πειραματικών μεθόδων και ανακάλυψαν ότι όταν τα ποντίκια περίμεναν ανακούφιση από τον πόνο, οι νευρώνες του νωτιαίου πρόσθιου περιφερικού φλοιού πρόβαλαν τα σήματα τους στον πυρήνα της γέφυρας. Συμπέραναν λοιπόν, πως η προσδοκία για ανακούφιση από τον πόνο ενίσχυε τα σήματα σε αυτό το μονοπάτι.
«Όλοι γνωρίζουμε ότι χρειαζόμαστε καλύτερους τρόπους για τη θεραπεία του χρόνιου πόνου, ιδιαίτερα θεραπείες χωρίς επιβλαβείς παρενέργειες και εθιστικές ιδιότητες», τόνισαν οι επιστήμονες. «Πιστεύουμε ότι τα ευρήματά μας ανοίγουν την πόρτα στη στόχευση αυτής της νέας οδού νευρικού πόνου για τη θεραπεία των ανθρώπων με διαφορετικό αλλά δυνητικά πιο αποτελεσματικό τρόπο».
Πηγή: Υλικά που παρέχονται από το University of North Carolina Health Care.
Αναφορά: Chong Chen, Jesse K. Niehaus, Fatih Dinc, Karen L. Huang, Alexander L. Barnette, Adrien Tassou, S. Andrew Shuster, Lihua Wang, Andrew Lemire, Vilas Menon, Kimberly Ritola, Adam Hantman, Hongkui Zeng, Mark J. Schnitzer, Grégory Scherrer. Βάση νευρικού κυκλώματος για ανακούφιση από τον πόνο εικονικό φάρμακο . Nature , 2024; DOI: 10.1038/s41586-024-07816-z
Ακολουθήστε το Cibum 
