Το Inorganic As είναι γονοτοξικό καρκινογόνο με πρόσθετες επιγενετικές επιδράσεις, έδειξε η νέα αξιολόγηση κινδύνου για το αρσενικό στα τρόφιμα.
Το αρσενικό είναι ένα βαρύ μέταλλο ευρέως παρόν στο περιβάλλον τόσο λόγω της φυσικής εμφάνισης όσο και της ανθρωπογενούς δραστηριότητας. Η Αξιολόγηση κινδύνου για το αρσενικό στα τρόφιμα που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) προκειμένου να επικαιροποιήσει την αξιολόγηση κινδύνου του 2009 και χρησιμοποιώντας την αναθεωρημένη αξιολόγηση έκθεσης που εκδόθηκε από την EFSA το 2021. To ανόργανο αρσενικό είναι η πιο τοξική μορφή αρσενικού και μπορεί να εισέλθει στα φυτικά τρόφιμα από το έδαφος, την ατμόσφαιρα ή το νερό που χρησιμοποιείται για άρδευση.
- Δείτε επίσης: Ποια τρόφιμα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες παρουσίας του καρκινογόνου αρσενικού – Τρόποι προφύλαξης
Η έκθεση του 2021 είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως συγκεκριμένα τρόφιμα έχουν περισσότερες πιθανότητες να περιέχουν αρσενικό και αυτά είναι το ρύζι και τα προϊόντα με βάση το ρύζι, τα δημητριακά και τα προϊόντα με βάση τους κόκκους και το πόσιμο νερό ενώ όσον αφορά στην πρόσληψη αρσενικού από τον νεαρό πληθυσμό αυτή γίνεται και μέσω τρόφιμων με βάση τα δημητριακά για βρέφη και μικρά παιδιά και μπισκότα, παξιμάδια και μπισκότα για παιδιά, παρασκευάσματα για βρέφη, παρασκευάσματα δεύτερης βρεφικής ηλικίας, τρόφιμα για ειδικούς ιατρικούς σκοπούς που προορίζονται για βρέφη και μικρά παιδιά, παιδικές τροφές και χυμούς φρούτων. Στον άνθρωπο, το iAs απορροφάται γρήγορα και σε μεγάλο βαθμό (45%-80%) μετά την κατάποση, κατανέμεται ευρέως στο σώμα σε όλα σχεδόν τα όργανα. Το ανόργανο αρσενικό αποβάλλεται μέσω των ούρων με τη μορφή iAs και των μεθυλιωμένων μεταβολιτών του, με χρόνο ημιζωής περίπου 2-3 ημέρες.
Για την αξιολόγηση της επικινδυνότητας εξετάστηκαν μόνο μελέτες σε ανθρώπους. Οι μελέτες περιελάμβαναν άτομα με μακροχρόνια έκθεση σε χαμηλά έως μέτρια επίπεδα iAs. Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι η χρόνια πρόσληψη iAs μέσω διατροφής ή το πόσιμου νερού σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αρκετών δυσμενών εκβάσεων, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων του δέρματος, της ουροδόχου κύστης και του πνεύμονα. Η χρόνια έκθεση σε iAs σχετίζεται με αυξημένη βλάβη του DNA (σπάσεις DNA και οξειδωτικά επαγόμενες τροποποιήσεις της βάσης του DNA) και κλαστογονικά συμβάντα σε σωματικά κύτταρα από εκτεθειμένα άτομα. Η χρόνια έκθεση σε iAs στη μήτρα ή στην ενήλικη ζωή σχετίζεται επίσης με επιγενετικές αλλαγές που μπορεί να οδηγήσουν σε ανώμαλη γονιδιακή έκφραση. Το ανόργανο αρσενικό δεν αλληλεπιδρά άμεσα με το DNA, αλλά προκαλεί οξειδωτικό στρες, το οποίο πιστεύεται ότι παίζει ρόλο στον σχηματισμό της οξείδωσης της βάσης του DNA, καθώς και στις μονές και διπλές θραύσεις του DNA.
Το πάνελ CONTAM έλαβε υπόψη μελέτη στις ΗΠΑ όπου συσχετίστηκε χαμηλή δόση πρόσληψης 0,06 μg iAs/kg σωματικού βάρους ανά ημέρα με τον καρκίνο του δέρματος. Έλαβε επίσης υπόψη μία άλλη μελέτη σε Ουγγαρία, Ρουμανία και Σλοβακία που συσχέτισε την πρόσληψη αρσενικού με καρκίνο του δέρματος. Η επιτροπή CONTAM κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια RP 0,06 μg iAs/kg σωματικού βάρους ημερησίως θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη για την κάλυψη του καρκίνου του πνεύμονα, του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, των δερματικών βλαβών, της ισχαιμικής καρδιοπάθειας, της χρόνιας νεφρικής νόσου, της αναπνευστικής νόσου, της αυτόματης αποβολής, της θνησιγένειας, της βρεφικής θνησιμότητας και νευροαναπτυξιακές επιδράσεις.
Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα πως το Inorganic As είναι γονοτοξικό καρκινογόνο με πρόσθετες επιγενετικές επιδράσεις. Στους ενήλικες, τα MOE* είναι χαμηλά (κυμαίνονται μεταξύ 2 και 0,4 για τους μέσους καταναλωτές και μεταξύ 0,9 και 0,2 στην 95η εκατοστιαία θέση έκθεσης, αντίστοιχα) και ως εκ τούτου προκαλούν ανησυχία για την υγεία παρά τις αβεβαιότητες.
- Η επιτροπή CONTAM σημειώνει ότι η διατροφική έκθεση είναι υψηλότερη στις νεότερες ηλικιακές ομάδες και επομένως οι αντίστοιχες MOE είναι μικρότερες. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, επειδή οι επιπτώσεις οφείλονται σε μακροχρόνια έκθεση και οι περισσότερες επιδημιολογικές μελέτες διεξάγονται σε ενήλικες που θα είχαν επίσης υψηλότερη διατροφική έκθεση κατά την πρώιμη ζωή.
- Αν και ο χαρακτηρισμός κινδύνου βασίζεται στα αποτελέσματα σχετικά μεγάλων επιδημιολογικών μελετών, τα ευαίσθητα άτομα υψηλότερου γενετικού κινδύνου μπορεί να μην εκπροσωπούνται επαρκώς σε αυτές τις μελέτες. Ως εκ τούτου, η διατροφική έκθεση στο αρσενικό μπορεί να είναι μεγαλύτερη ανησυχία για αυτά τα άτομα παρά για τον γενικό πληθυσμό.
*MOE: περιθώριο έκθεσης. Το MOE δεν αποτελεί «τιμή καθοδήγησης με βάση την υγεία», δηλαδή δεν αποτελεί όριο ασφάλειας κάτω από το οποίο οι εκτιμητές κινδύνου καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η ημερήσια πρόσληψη είναι ασφαλής. Όταν υπάρχουν ενδείξεις βλαβερών επιδράσεων, αλλά όχι αρκετές για να επιβεβαιώσουν πόσο ασφαλής είναι η εκτίμηση επικινδυνότητας, το MOE μας λέει αν οι τρέχουσες προσλήψεις είναι πιθανό να είναι επιβλαβείς ή όχι: ένα χαμηλό MOE αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο κίνδυνο από ένα υψηλότερο MOE.
https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.2903/j.efsa.2024.8488#
Ακολουθήστε το Cibum 
