Απόφαση σταθμός της ΕΕ: ενέκρινε έντομα ως τρόφιμα

Η εντομοφαγία χτυπάει την πόρτα της Ευρώπης. Γιατί η κατανάλωση εντόμων είναι μονόδρομος για την ανθρωπότητα.

 Πώς θα σας φαινόταν εάν προσθέτατε στις διατροφικές σας συνήθειες ένα νέο τρόφιμο, το οποίο όχι μόνο είναι πλούσιο σε πρωτεΐνες και βιταμίνες αλλά παράλληλα η κατανάλωση του συμβάλει στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας κρίσης της έλλειψης τροφής; Εάν αυτό το νέο τρόφιμο προερχόταν από έντομα, θα άλλαζε η στάση σας; 

Για πρώτη φορά στις 3 Μαΐου η Μόνιμη Επιτροπή Φυτών, Ζώων, Τροφών και Ζωοτροφών (scoPAFF), έδωσε το πράσινο φως για τη την εμπορευματοποίηση εντόμου, ως νέο τρόφιμο, στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα αποξηραμένα κίτρινα σκουλήκια αποτελούν το πρώτο βρώσιμο έντομο, που έλαβε ευνοϊκή γνωμάτευση σε μια απόφαση ορόσημο. Η απόφαση ελήφθη μετά από μια θετική εκτίμηση κινδύνου των κίτρινων σκουληκιών – που αναφέρεται στις προνύμφες του σκαθαριού Tenebrio molitor- που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) τον Ιανουάριο.

Το νέο αυτό τρόφιμο δύναται να χρησιμοποιηθεί αυτούσιο, αποξηραμένο με τη μορφή σνακ ή ακόμα και ως συστατικό, σε διάφορα τρόφιμα, όπως για την παρασκευή μπισκότων! Μετά την έγκριση από τα κράτη μέλη, τις ερχόμενες εβδομάδες αναμένεται να εκδοθεί ο κανονισμός που θα εγκρίνει αυτό το έντομο ως τρόφιμο.

Τι είναι τα «νέα τρόφιμα»;

Ως «νέο τρόφιμο» (Novel Food) ορίζεται το τρόφιμο που δεν είχε καταναλωθεί σε σημαντικό βαθμό από τους ανθρώπους στην ΕΕ πριν από τις 15 Μαΐου 1997, όταν τέθηκε σε ισχύ ο πρώτος κανονισμός για τα νέα τρόφιμα.

Ο κανονισμός για τα νέα τρόφιμα βοηθά τις επιχειρήσεις τροφίμων να φέρνουν καινοτόμα τρόφιμα στην αγορά της ΕΕ, διασφαλίζοντας παράλληλα την ασφάλειά τους. Αυτή η νομοθεσία επιτυγχάνει τη σωστή ισορροπία μεταξύ καινοτομίας και ασφάλειας! Αφορά τρόφιμα τόσο διαφορετικά όπως τα έντομα, τα φύκια, τις νέες φυτικές πρωτεΐνες ή παραδοσιακά τρόφιμα από τρίτες χώρες.

 Γιατί να στραφούμε στην κατανάλωση εντόμων;

Σύμφωνα με την Διεθνή Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας (FAO), τα έντομα -ως τρόφιμα- θα αποτελέσουν ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα του 21ου αιώνα, λόγω του αυξανόμενου κόστους των ζωικών πρωτεϊνών, της επισιτιστικής ανασφάλειας, των περιβαλλοντικών πιέσεων, της αύξησης του πληθυσμού και της αυξανόμενης ζήτησης πρωτεϊνών μεταξύ των μεσαίων τάξεων. Η κατανάλωση εντόμων συνεπώς συμβάλλει θετικά στην υγεία, στο περιβάλλον αλλά και ως βιοποριστικό μέσo. 

Ακόμα η  κατανάλωση εντόμων μπορεί να διαφοροποιήσει τις δίαιτες, να βελτιώσει τον βιοπορισμό, να συμβάλει στην ασφάλεια των τροφίμων και της διατροφής και να έχει χαμηλότερο οικολογικό αποτύπωμα σε σύγκριση με άλλες πηγές πρωτεΐνης. Αυτά τα πιθανά οφέλη, σε συνδυασμό με το αυξημένο ενδιαφέρον για την εξερεύνηση εναλλακτικών πηγών τροφίμων που είναι θρεπτικά και περιβαλλοντικά βιώσιμα, ωθούν την εμπορική παραγωγή εντόμων ως τροφή και ζωοτροφή.

Υπάρχουν διατροφικά οφέλη από την κατανάλωση ενός τέτοιου προϊόντος ;

Ο FAO αναφέρει ότι τα έντομα είναι μια εξαιρετικά θρεπτική και υγιεινή πηγή τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, υψηλής ποιότητας πρωτεΐνες, βιταμίνες, φυτικές ίνες και ανόργανα συστατικά. Ως εκ τούτου, είναι μια εναλλακτική πηγή πρωτεΐνης που διευκολύνει τη μετάβαση σε περισσότερο υγιεινές και βιώσιμες δίαιτες. 1 

Είναι ασφαλής η κατανάλωση σκουληκιών;

Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Τα νέα τρόφιμα εγκρίνονται μόνο εάν δεν ενέχουν κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.  Η γνωμοδότηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το έντομο ήταν ασφαλές υπό τις προτεινόμενες συνθήκες χρήσης, ωστόσο μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει σε αλλεργικές αντιδράσεις κυρίως σε άτομα με προϋπάρχουσες αλλεργίες σε καρκινοειδή και ακάρεα σκόνης. Η έγκριση αυτού του νέου τροφίμου διευκρινίζει αυτό το ζήτημα, καθορίζοντας συγκεκριμένες απαιτήσεις επισήμανσης σχετικά με την αλλεργιογένεση.  Φυσικά οι καταναλωτές είναι ελεύθεροι να αποφασίσουν εάν επιθυμούν ή όχι να τρώνε έντομα.

Ποια είναι η στάση των καταναλωτών;

Αρκετές μελέτες έχουν προσπαθήσει να κατανοήσουν τις απόψεις των καταναλωτών για τα μη-γνώριμα τρόφιμα, τις τεχνικές παρασκευής, της επεξεργασίας τροφίμων και τον τρόπο διαμόρφωσης αυτών των απόψεων. Όπως έχουν αποδείξει, οι ιδέες για την ευελιξία και την επιλογή των τροφίμων συχνά δεν σχετίζονται με την  ποσότητα σε διατροφικές ουσίες ή το πόσα εύπεπτα είναι. Οι άνθρωποι τείνουν να προτιμούν να καταναλώνουν υλικά που θεωρούν ως «τρόφιμο» σύμφωνα με το κοινωνικό, πολιτιστικό, γεωγραφικό και ιστορικό τους πλαίσιο.

Πως μπορεί η κατανάλωση εντόμων να γίνει περισσότερη ελκυστική για τον καταναλωτή;

Η εκτύπωση τροφίμων μπορεί να συμβάλει σημαντικά ώστε να μετατρέψει την δυσάρεστη αισθητική και το πολιτισμικό υπόβαθρο αναφορικά με τα έντομα, σε πιο ελκυστικές επιλογές για τους καταναλωτές.  Για τον λόγο αυτό, η τρέχουσα έρευνα στην τρισδιάστατη εκτύπωση τροφίμων στοχεύει σε νέες συνθέσεις για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων με θρεπτική προστιθέμενη αξία από βρώσιμα έντομα.

Σε μία μελέτη των Severini et al., (2018) παρήχθησαν καινοτόμα σνακ με βάση το σιτάρι εμπλουτισμένα με σκόνη εντόμων (Tenebrio molitor) με στόχο την βελτίωση της διατροφικής ποιότητα των παραδοσιακών σνακ. Συγκεκριμένα, αυξήθηκε η περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και το προφίλ αμινοξέων των σνακ, με την προσθήκη σκόνης εντόμου στο αλεύρι σίτου.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα έντομα αποτελούν ήδη μέρος της ανθρώπινης διατροφής σε πολλές χώρες, η δυναμική χρήση τους πρέπει να επανεκτιμηθεί. Τα τρόφιμα με βάση τα έντομα θεωρούνται ως μία πολλά υποσχόμενη λύση στις προκλήσεις αειφορίας που αντιμετωπίζει η βιομηχανία τροφίμων, προσφέροντας μια βιώσιμη πηγή πρωτεϊνών που μπορεί να αναπτυχθεί με ελάχιστους πόρους. Αξίζει να αναφερθεί πως υπάρχουν προς το παρόν 11 ακόμα αιτήσεις για έντομα που υπόκεινται σε αξιολόγηση ασφάλειας από την EFSA. 1 Εσείς είστε έτοιμοι για το μέλλον;

Πηγές:

1. https://ec.europa.eu/food/safety/novel_food/authorisations/approval-first-insect-novel-food_en
2. http://www.fao.org/edible-insects/en/
3. http://www.fao.org/food-safety/news/news-details/en/c/1393477/
4. Sun, J., Peng, Z., Yan, L., Fuh, J. Y., & Hong, G. S. (2015). 3D food printing—An innovative way of mass customization in food fabrication. International Journal of Bioprinting, 1(1), 27-38.
5. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2013 Edible insects: Future prospects for food and feed security (Rome: FAO, σελ. 2). http://www.fao.org/docrep/018/i3253e/i3253e.pdf
6. Caporizzi, R., Derossi, A., & Severini, C. (2019). Cereal-based and insect-enriched printable food: from formulation to postprocessing treatments. Status and perspectives. In Fundamentals of 3D food printing and applications (pp. 93-116). Academic Press.
7. Severini, C., Azzollini, D., Albenzio, M., & Derossi, A. (2018). On printability, quality and nutritional properties of 3D printed cereal based snacks enriched with edible insects. Food Research International, 106, 666-676.
8. Lupton, D., & Turner, B. (2016). ‘Both fascinating and disturbing’: Consumer responses to 3D food printing and implications for food activism. Digital Food Activism, edited by Tanja Schneider, Karin Eli, Catherine Dolan and Stanley Ulijaszek, by Routledge, London, Forthcoming.

*Μαστοράκη Αγγελική, Επιστήμονας Τροφίμων και Διατροφής.

Δείτε: Νοθεία Φέτας: δημοσιοποιήθηκε το πόρισμα του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ για την γαλακτοβιομηχανία ΟΜΗΡΟΣ 

Δείτε: Τα πιο περίεργα μηχανήματα αυτόματης πώλησης στον κόσμο  

Δείτε: Γιατί, αγρότες σε ΗΠΑ και ΗΒ θάβουν τα εσώρουχα τους στα χωράφια  

Δείτε: EFSA για διοξείδιο του τιτανίου: δεν θεωρείται πλέον ασφαλές όταν χρησιμοποιείται ως πρόσθετο τροφίμων  

Δείτε: EFSA: να καθορίζεται ο χρόνος ζωής μετά το άνοιγμα της συσκευασίας ενός τροφίμου 

Δείτε: Παγωτό σπαγγέτι. Και όμως υπάρχει!  

Δείτε: Όταν ένα αθώο κρουασάν γίνεται επικίνδυνο ερπετό  

Δείτε επίσης: Κατάλοιπα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα