Μεγάλος όγκος ερευνών επιβεβαιώνει ότι μία τροφική δηλητηρίαση σε μερικές περιπτώσεις, δεν είναι μία παροδική ταλαιπωρία αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρό κίνδυνο για την υγεία.
Τα τροφιμογενή παθογόνα είναι μικροοργανισμοί που προκαλούν ασθένειες μέσω μόλυνσης, παρουσιάζοντας σημαντικούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων. Το πεδίο των τροφιμογενών παθογόνων εξελίσσεται συνεχώς, και νέα στοιχεία εμφανίζονται για το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι μεταβολίτες από αυτούς τους μικροοργανισμούς στην ανθρώπινη υγεία, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη καρκίνου.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Επιδημία «ταινίας» σε Βελγικό σχολείο – Πατέρας τράβηξε από το σώμα του γιου σκουλήκι μήκους 1 μέτρου
Οι περισσότερες έρευνες για τα τροφιμογενή παθογόνα έχουν παραδοσιακά επικεντρωθεί σε γαστρεντερικές ασθένειες. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών αποκαλύπτει πώς συγκεκριμένοι μεταβολίτες μπορεί να δράσουν ως καρκινογόνοι ή να επιδράσουν στην εξέλιξη του καρκίνου, επιβεβαιώνοντας ότι μία τροφική δηλητηρίαση σε μερικές περιπτώσεις δεν είναι μία παροδική ταλαιπωρία αλλά μπορεί να εξελιχθεί σε σοβαρό κίνδυνο για την υγεία. Aνασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Foods διερευνά τους μεταβολίτες που παράγονται από αυτά τα παθογόνα, συμπεριλαμβανομένων των τοξινών και των δευτερογενών μεταβολιτών, και τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία, ιδιαίτερα όσον αφορά τον κίνδυνο καρκίνου.
Οι ερευνητές εξέτασαν διάφορα παθογόνα βακτήρια όπως Salmonella sp., Campylobacter sp., Escherichia coli και Listeria monocytogenes, αναφέροντας λεπτομερώς τους συγκεκριμένους μεταβολίτες που προκαλούν ανησυχία και τους καρκινογόνους μηχανισμούς τους. Η κατανόηση αυτών των μεταβολιτών είναι ζωτικής σημασίας επειδή ο αντίκτυπός τους στην υγεία μπορεί να είναι σημαντικός, συμβάλλοντας όχι μόνο σε οξείες ασθένειες αλλά και σε μακροχρόνιες, απειλητικές για τη ζωή ασθένειες όπως ο καρκίνος.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Τα μυστικά για τέλεια βραστά ή ψητά κάστανα
Μερικά τροφιμογενή παθογόνα είναι γνωστά για την ικανότητά τους να προκαλούν ευρέως διαδεδομένες τροφιμογενείς ασθένειες. Αυτοί οι μικροοργανισμοί παράγουν διάφορους μεταβολίτες κατά την ανάπτυξη και τις μεταβολικές τους διεργασίες που μπορούν να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία. Για παράδειγμα, το Escherichia coli (κυρίως E. coli O157) παράγει τοξίνες Shiga, οι οποίες προκαλούν σοβαρή γαστρεντερική δυσφορία και μπορεί να οδηγήσουν σε αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο (HUS). Η Salmonella sp. απελευθερώνει ενδοτοξίνες, συμβάλλοντας στη φλεγμονή, τον πυρετό και τη διάρροια. Η Listeria monocytogenes , ενώ είναι κυρίως γνωστή για την πρόκληση λιστερίωσης, μπορεί επίσης να παράγει τοξίνες που οδηγούν σε σημαντικές προκλήσεις του ανοσοποιητικού συστήματος. Το Campylobacter , μια κύρια αιτία βακτηριακής τροφικής δηλητηρίασης, παράγει μεταβολίτες που μπορούν να προκαλέσουν γαστρεντερικές διαταραχές και, σε σοβαρές περιπτώσεις, νευρολογικές καταστάσεις όπως το σύνδρομο Guillain-Barré.
Μεταβολίτες ανησυχίας
Αρκετοί μεταβολίτες που παράγονται από αυτά τα παθογόνα σχετίζονται με σοβαρές παθήσεις υγείας, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου. Για παράδειγμα, οι μυκοτοξίνες που παράγονται από μύκητες, όπως οι αφλατοξίνες, είναι ισχυρές καρκινογόνες ουσίες που συνδέονται με τον καρκίνο του ήπατος. Επιπλέον, τα βακτηριακά παθογόνα μπορούν να δημιουργήσουν επιβλαβείς μεταβολίτες, όπως η κυτταροθανατηφόρα διασταλτική τοξίνη (CDT) που παράγεται από το Campylobacter, η οποία έχει αποδειχθεί ότι καταστρέφει το DNA και προάγει την ανάπτυξη όγκου. Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, ένα βακτήριο που συχνά σχετίζεται με μολυσμένα τρόφιμα και νερό, παράγει ουρεάση, η οποία διευκολύνει τη χρόνια φλεγμονή στο βλεννογόνο του στομάχου, οδηγώντας τελικά σε γαστρικό καρκίνο. Επίσης, η Salmonella typhi παράγει τυφοειδή τοξίνη, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή στη χοληδόχο κύστη και τους χοληφόρους πόρους. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει κυτταρική βλάβη και μεταλλάξεις, προδιαθέτοντας τα κύτταρα να γίνουν καρκινικά, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο καρκίνου της χοληδόχου κύστης.
Ορισμένα στελέχη Escherichia coli (π.χ. E. coli O157) παράγουν κολιμπακτίνη, η οποία σχηματίζει προσαγωγές DNA και προκαλεί θραύσματα DNA διπλής αλυσίδας. Εάν δεν θεραπευτεί, αυτή η βλάβη προάγει μεταλλάξεις και χρωμοσωμική αστάθεια, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου. Το Fusobacterium nucleatum χρησιμοποιεί προσκολλητίνη FadA για να προσκολληθεί και να εισβάλει στα εντερικά κύτταρα, προκαλώντας μια προφλεγμονώδη απόκριση. Αυτή η επίμονη φλεγμονή οδηγεί σε κυτταρικό πολλαπλασιασμό και γενετική αστάθεια, η οποία μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο του παχέος εντέρου. Τέλος, ο Streptococcus bovis παράγει καρκινογόνους μεταβολίτες που διεγείρουν τις φλεγμονώδεις αποκρίσεις στο κόλον και σχετίζονται με το σχηματισμό πολύποδων. Αυτοί οι μεταβολίτες διαταράσσουν τα φυσιολογικά μονοπάτια κυτταρικής σηματοδότησης, αυξάνοντας την πιθανότητα κακοήθους μετασχηματισμού και ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου.
Επιδημιολογικά Στοιχεία
Πολυάριθμες μελέτες έχουν συνδέσει την έκθεση σε μεταβολίτες που προέρχονται από παθογόνα με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Ένα από τα πιο εκτενώς μελετημένα παραδείγματα είναι η σχέση μεταξύ των αφλατοξινών και του καρκίνου του ήπατος. Η έρευνα δείχνει ότι πληθυσμοί σε περιοχές με υψηλά επίπεδα μόλυνσης από αφλατοξίνες, όπως περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας, έχουν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά ηπατοκυτταρικού καρκινώματος. Μελέτες σε ζώα έχουν επίσης καταδείξει τις καρκινογόνες επιδράσεις των αφλατοξινών, παρέχοντας περαιτέρω στοιχεία για τη δυνατότητα πρόκλησης καρκίνου.
Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού αποτελεί σημαντικό επίκεντρο της επιδημιολογικής έρευνας για τους βακτηριακούς μεταβολίτες. Η χρόνια λοίμωξη με αυτό το παθογόνο έχει συσχετιστεί έντονα με τον καρκίνο του στομάχου και έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνο της Ομάδας 1 από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC). Όσον αφορά το Campylobacter sp. και των μεταβολιτών του, αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα, προκαταρκτικές μελέτες υποδεικνύουν ότι το CDT του μπορεί να παίζει ρόλο στην ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου, ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλά ποσοστά τροφιμογενών λοιμώξεων.
Το Cronobacter sakazakii στη φόρμουλα για βρέφη: Το Cronobacter sakazakii , ένα παθογόνο που συνήθως σχετίζεται με βρεφική φόρμουλα σε σκόνη, παράγει μεταβολίτες που αλλάζουν τη διαπερατότητα του εντέρου και προκαλούν φλεγμονώδεις αποκρίσεις. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να διαταράξουν το προστατευτικό φράγμα του εντέρου, επιτρέποντας σε επιβλαβείς ουσίες να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και ενδεχομένως να οδηγήσουν σε καρκινογένεση. Σε βρέφη, των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα και τα μικροβιώματα του εντέρου αναπτύσσονται ακόμη, αυτή η διαταραχή μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου αργότερα στη ζωή λόγω χρόνιας φλεγμονής και αλλοιωμένων ανοσολογικών αποκρίσεων
Το Bacillus cereus σε ρύζι και δημητριακά: Το Bacillus cereus , ένα παθογόνο που συνήθως σχετίζεται με τροφιμογενείς ασθένειες από ρύζι και δημητριακά, παράγει τοξίνες όπως το cereulide και τις εντεροτοξίνες που προκαλούν οξειδωτικό στρες και βλάβη του DNA στα ανθρώπινα κύτταρα. Το οξειδωτικό στρες είναι ένας γνωστός παράγοντας για την έναρξη καρκινογόνων οδών και η βλάβη στο DNA που προκαλείται από αυτές τις τοξίνες μπορεί να οδηγήσει σε μεταλλάξεις που προάγουν την ανάπτυξη καρκίνου.
Το Clostridium botulinum, γνωστό για την πρόκληση αλλαντίασης μέσω της παραγωγής νευροτοξινών σε ακατάλληλα κονσερβοποιημένα τρόφιμα, παρουσιάζει έναν ασυνήθιστο αλλά σημαντικό καρκινογόνο μηχανισμό. Οι νευροτοξίνες προκαλούν σοβαρή κυτταρική βλάβη και φλεγμονή στους προσβεβλημένους ιστούς, οι οποίες, με την πάροδο του χρόνου, μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη καρκίνου. Αν και η ίδια η αλλαντίαση είναι μια οξεία κατάσταση, οι παρατεταμένες επιδράσεις της φλεγμονής που προκαλείται από τις νευροτοξίνες και της κυτταρικής βλάβης μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου στα προσβεβλημένα άτομα.
Μαζί, αυτές οι μελέτες υπογραμμίζουν τον σημαντικό κίνδυνο καρκίνου που ενέχουν οι μεταβολίτες που προέρχονται από παθογόνα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για καλύτερα μέτρα ανίχνευσης και ελέγχου για τη μείωση της έκθεσης και την προστασία της δημόσιας υγείας. Συμπερασματικά αυτή η ανασκόπηση υπογραμμίζει τις κρίσιμες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία που θέτουν οι μεταβολίτες των τροφιμογενών παθογόνων, οι οποίοι μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας όπως καρκίνος, ηπατική βλάβη, νευρολογικές διαταραχές και ανοσοκαταστολή. Είναι προφανής η ανάγκη για προηγμένες μεθόδους ανίχνευσης, καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων της μακροπρόθεσμης έκθεσης και αποτελεσματικών στρατηγικών ελέγχου.
Οι συστάσεις περιλαμβάνουν την ιεράρχηση της έρευνας σε γρήγορα, επιτόπια ανάπτυξη διαγνωστικά εργαλεία και καινοτόμες προσεγγίσεις, όπως τα προβιοτικά και η γονιδιακή επεξεργασία. Η ενίσχυση των κανονισμών για την ασφάλεια των τροφίμων, η ενίσχυση της παγκόσμιας επιτήρησης και η αύξηση της εκπαίδευσης του κοινού σχετικά με τις πρακτικές ασφαλούς χειρισμού τροφίμων είναι ουσιαστικής σημασίας για τον μετριασμό αυτών των κινδύνων.
Για να διαβάσετε ολόκληρη την επιστημονική ανασκόπηση πατήστε ΕΔΩ.
Αναφορά: Mafe, AN, & Büsselberg, D. (2024). Επίδραση μεταβολιτών από τροφιμογενή παθογόνα στον καρκίνο. Foods , 13 (23), 3886. https://doi.org/10.3390/foods13233886
Ακολουθήστε το Cibum 
