Έκθεση PAN Europe: Πως γίνεται η ανεξέλεγκτη διάθεση επικίνδυνων φυτοφαρμάκων στους καταναλωτές

Καταναλωτές μπορούν να προμηθευτούν ισχυρά νευροτοξικά και PFAS φυτοφάρμακα, θέτοντας σε κίνδυνο ανθρώπους, ζώα και το περιβάλλον.

Σε καταστήματα κήπου, μεγάλες αλυσίδες και διαδικτυακές πλατφόρμες στο Βέλγιο και στην Ολλανδία, προϊόντα με ονομασίες όπως Karate και Delete πωλούνται ευρέως στους καταναλωτές, υποσχόμενα προστασία από έντομα και άλλα παράσιτα. Κάτω από τις ελκυστικές συσκευασίες, όμως, κρύβεται ένας κατάλογος ουσιών με ισχυρή τοξικότητα, όπου ορισμένες από τις οποίες έχουν ήδη απαγορευτεί στη γεωργία λόγω των επιπτώσεών τους σε ανθρώπους, μέλισσες και οικοσυστήματα.

Προϊόντα με νευροτοξικές ενώσεις όπως η δελταμεθρίνη και η κυπερμεθρίνη, καθώς και PFAS φυτοφάρμακα όπως το lambda-cyhalothrin και το flupyradifurone, βρίσκονται εύκολα στα ράφια χωρίς περιορισμούς. Οι αγοραστές, συχνά ερασιτέχνες κηπουροί, ενδέχεται να ψεκάζουν τέτοιες ουσίες απευθείας στα λαχανικά που καλλιεργούν, αγνοώντας τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία τους.

«Αγαπημένα» προϊόντα με επικίνδυνα χαρακτηριστικά

Η περιγραφή των προϊόντων συχνά προβάλλει τα θετικά της «μακροχρόνιας δράσης» ή της «φιλικότητας προς τα ωφέλιμα έντομα», χωρίς να αποκαλύπτει την πραγματική επικινδυνότητα των συστατικών:

• Karate Garden: Περιέχει εξαιρετικά τοξικό PFAS, ανθεκτικό στο νερό και το έδαφος.
• Σπρέι με δελταμεθρίνη: Αποδεδειγμένα τοξική για την αναπαραγωγή, προκαλεί βλάβες στους απογόνους.
• Κυπερμεθρίνη: Με ισχυρή νευροτοξική δράση και επιβεβαιωμένη βλάβη στις μέλισσες.
• Acetamiprid και imidacloprid: Νεονικοτινοειδή με επιπτώσεις στην αναπαραγωγή και την υγεία των επικονιαστών.
• Flupyradifurone: Υποτίθεται «φιλικό προς τις μέλισσες», ωστόσο η δράση του ως PFAS και η πιθανή ρύπανση με TFA προκαλούν εύλογη ανησυχία.

Ο καταναλωτής παρασύρεται από την ευκολία χρήσης, χωρίς επαρκή πληροφόρηση ή υποχρέωση εκπαίδευσης, που οφείλουν να διαθέτουν άδεια ψεκασμού και να παρακολουθούν εξειδικευμένα σεμινάρια. Πέρα από τις άμεσες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία (αναπνευστικά προβλήματα, νευρολογικές διαταραχές, ευαισθησίες, κίνδυνοι για τα κατοικίδια), τα PFAS φυτοφάρμακα έχουν τη δυνατότητα να παραμένουν στο περιβάλλον για δεκαετίες, εισχωρώντας στο έδαφος και στο νερό. Η παρουσία μικρορύπων όπως το TFA (trifluoroacetic acid), παράγωγο των PFAS, έχει ήδη ανιχνευτεί σε πηγές νερού, θέτοντας ερωτήματα για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια.

Η οργάνωση Pesticide Action Network Netherlands (PAN-NL) πραγματοποίησε έρευνα στην ολλανδική αγορά, αποκαλύπτοντας μια πληθώρα από αερολύματα, σκόνες και σκευάσματα με επικίνδυνες ουσίες, συχνά σε συνδυασμό με «φυσικά» εντομοκτόνα. Παρά την ύπαρξη οικολογικών εναλλακτικών, τα επικίνδυνα προϊόντα εξακολουθούν να κυριαρχούν, ενώ διαφημίζονται με όρους που αποπροσανατολίζουν τον μέσο καταναλωτή.

Η πρόεδρος της οργάνωσης, Margriet Mantingh, ζητά ξεκάθαρη απαγόρευση της πώλησης τοξικών φυτοφαρμάκων σε ιδιώτες, τονίζοντας ότι η αλόγιστη χρήση τους όχι μόνο δεν λύνει προβλήματα, αλλά τα εντείνει, μεταφέροντας το ρίσκο σε κάθε γωνιά του σπιτιού, του κήπου και της τροφικής αλυσίδας.