Η συμβολή της ελληνικής βιομηχανίας πλαστικών και ειδικότερα των προϊόντων συσκευασίας, του αγροτικού φιλμ και των αλιευτικών πλαστικών (δίχτυα) στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής και εθνικής στρατηγικής για την κυκλική οικονομία, καθώς και η ανάλυση των προκλήσεων και των ευκαιριών σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας του κλάδου, είναι το αντικείμενο της νέας μελέτης του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών-ΙΟΒΕ που παρουσιάστηκε στη διαδικτυακή εκδήλωση «Ο ρόλος της Ελληνικής Βιομηχανίας Πλαστικών στην Κυκλική Οικονομία» που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας (ΣΒΠΕ).
Ο Βασίλης Γούναρης, πρόεδρος ΣΒΠΕ, κατά την εναρκτήρια ομιλία του αναφέρθηκε στη δυναμική του κλάδου, επισημαίνοντας ότι συνεισφέρει το 1,6% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος, στην άμεση και έμμεση απασχόληση στο 1,8% του συνολικού δυναμικού της χώρας ενώ χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια καθώς αντιπροσωπεύει το 4% των συνολικών εξαγωγών.
Για τον ρόλο της βιομηχανίας πλαστικών στην επίτευξη της κυκλικής οικονομίας τόνισε: «Ως βιομηχανία πλαστικών έχουμε κάνει τα πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Ο κλάδος μας βρίσκεται στον πυρήνα της καινοτομίας και οι εταιρείες στη χώρα μας έχουν αρχίσει να εντάσσουν σε κάθε στάδιο της παραγωγής τους τις αρχές της κυκλικής οικονομίας: από την επιλογή των υλικών, έως τον σχεδιασμό. Η παραγωγή εστιάζει στη διευκόλυνση της διαδικασίας της ανακύκλωσης η οποία αποτελεί τη βάση της κυκλικής οικονομίας».
Επίσης ο πρόεδρος του ΣΒΠΕ ανέφερε ότι «τα πλαστικά αποτελούν μέρος της λύσης στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Ιδιαίτερα σήμερα που η βιομηχανία βρίσκεται σε ένα κομβικό σταυροδρόμι. Η πανδημία αποτέλεσε το μεγάλο επιταχυντή των εξελίξεων και ανέδειξε με επιτακτικό τρόπο την ανάγκη διαχείρισης των απορριμμάτων στη σωστή διάστασή της. Τα τελευταία δύο χρόνια διαπιστώσαμε στην πράξη πόσο χρήσιμα είναι τα πλαστικά στη διασφάλιση της υγείας μας, καθώς αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για την παραγωγή του ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού, αλλά και τη σημασία της σωστής απόρριψης του υλικού. Για να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την πρόκληση της διαχείρισης των απορριμμάτων απαιτούνται:
α) κατασκευή σύγχρονων μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων και ανακύκλωσης,
β) διευκόλυνση των πολιτών με εύκολα προσβάσιμες ροές απόρριψης αποβλήτων και
γ) υλοποίηση μεγάλης κλίμακας εκπαίδευσης των καταναλωτών για την ορθή απόρριψη των συσκευασιών μετά τη χρήση τους».
Ακολουθούν τα συμπεράσματα της μελέτης του ΙΟΒΕ:
– Τα πλαστικά προϊόντα που εντάσσονται στην μελέτη έχουν σημαντική παρουσία στην εγχώρια μεταποίηση: η συσκευασία έχει την υψηλότερη αξία παραγωγής, με το αγροτικό φιλμ και τα αλιευτικά δίχτυα να ακολουθούν σε αισθητά χαμηλότερα επίπεδα.
– Σε όρους μεριδίων στην ευρωπαϊκή παραγωγή, ωστόσο, τα αλιευτικά δίχτυα κατατάσσονται στην πρώτη θέση, ενώ έπονται η πλαστική συσκευασία και το αγροτικό φιλμ. Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, η θέση της χώρας μας στην παραγωγή αυτών των προϊόντων είναι αξιοσημείωτη, ειδικά στην παραγωγή αλιευτικών διχτυών, όπου η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ.
– Ως προς την εξωστρέφεια, το ποσοστό των εξαγωγών στην αξία παραγωγής αλιευτικών διχτυών και αγροτικού φιλμ ανέρχεται σε 70% και 82% αντίστοιχα. Στην πλαστική συσκευασία, η οποία έχει αρκετά μεγαλύτερη εγχώρια παραγωγή, το ποσοστό των εξαγωγών στην αξία παραγωγής είναι σαφώς χαμηλότερο (19%). Τα αλιευτικά δίχτυα παρουσιάζουν σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα, σε αντίθεση με την πλαστική συσκευασία και το αγροτικό φιλμ.
– Όσον αφορά στους προορισμούς των εγχωρίων παραγόμενων προϊόντων, τα κράτη-μέλη της ΕΕ αποτελούν τους κύριους προορισμούς για τις εξαγωγές αγροτικού φιλμ και πλαστικών συσκευασιών, ενώ οι εξαγωγές αλιευτικών διχτυών προορίζονται κυρίως σε τρίτες χώρες με ισχυρότερο αλιευτικό τομέα.
– Στην Ελλάδα, η κατά κεφαλήν παραγωγή αποβλήτων βρίσκεται διαχρονικά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ φαίνεται πως εξακολουθεί να υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ της πορείας της οικονομίας και της παραγωγής αποβλήτων.
– Η ανακύκλωση των πλαστικών συσκευασιών (40% της οποίας αφορά τα Βιομηχανικά και Εμπορικά Απόβλητα Συσκευασίας – ΒΕΑΣ) διαμορφώθηκε στο 37,6% απέχοντας σημαντικά από τον στόχο του 2025 (50%).
– Σε όρους διαχείρισης, στην Ελλάδα το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγόμενων αποβλήτων οδηγείται σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων (77,6% το 2019), ενώ προς ανακύκλωση διατίθεται το 21% των αστικών αποβλήτων. Συνυπολογίζοντας τον συντελεστή ιδίων πόρων του προϋπολογισμού της ΕΕ για τα απορρίμματα πλαστικής συσκευασίας (0,8 ευρώ ανά κιλό) προκύπτει πως για τις ποσότητες που δεν ανακυκλώθηκαν το 2019, η Ελλάδα καλείται να καταβάλει το ποσό των 111,2 εκατ. ευρώ
– Η εφαρμογή του νέου Εθνικού Σχεδίου για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) οδηγεί στην ανάγκη για ανακύκλωση επιπλέον 174,0 χιλ. τόνων πλαστικής συσκευασίας το 2030. Εκτιμάται ότι θα χρειαστούν επενδύσεις της τάξης των 139,8 εκατ. ευρώ σε νέες εγκαταστάσεις ανακύκλωσης.
– Τα εκτιμώμενα έσοδα των μονάδων ανακύκλωσης διαμορφώνονται (με σημερινές τιμές) στα 106,8 εκατ. ευρώ. Στην περίπτωση που οι ποσότητες πλαστικής συσκευασίας που ανακυκλώνονται παραμείνουν στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2019, τότε οι ΟΤΑ θα κληθούν να καταβάλουν για αυτές τις ποσότητες περίπου 8,1 εκατ. ευρώ ανά έτος σε τέλος ταφής και η Ελλάδα, μέσω του μηχανισμού ιδίων πόρων, να συνεισφέρει στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό περίπου 119,0 εκατ. ευρώ κατ’ έτος.
– Η επίτευξη των παραπάνω οφελών εξαρτάται και από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που προκύπτουν στη διαχείριση των σχετικών αποβλήτων. Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι σημαντικό επίσης να υιοθετηθούν και να εφαρμοστούν καινοτόμες τεχνολογίες τόσο στη μηχανική όσο και στη χημική ανακύκλωση πλαστικών αλλά και να αξιοποιηθούν οι τεχνικές μηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας. Η αξιοποίηση νέων τεχνικών και τεχνολογιών θα ενισχύσουν την ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών και ενέργειας, θα αυξήσουν την αποδοτικότητα της ανακύκλωσης και επεξεργασίας καθώς και θα μειώσουν το ποσοστό των απορριμμάτων που οδηγούνται για καύση και ταφή.
– Επιπλέον, η βελτίωση της καθαρότητας των διαλεγμένων υλικών, η οποία μπορεί να επιτευχθεί και με τη θέσπιση συγκεκριμένων προδιαγραφών και κριτηρίων στους ανακυκλωτές, οδηγεί σε καλύτερης ποιότητας δευτερογενή υλικά. Σε αυτή τη βάση, είναι κρίσιμη η εξέταση της εφαρμογής συστήματος διασφάλισης ποιότητας τόσο στην έξοδο των ΚΔΑΥ, όπου θα πιστοποιείται η ποιότητα (καθαρότητα) των δευτερογενών υλικών, όσο και στην έξοδο τις γραμμής παραγωγής των επιχειρήσεων μεταποίησης που χρησιμοποιούν δευτερογενή υλικά.
– H χρήση κατάλληλων οικονομικών εργαλείων και η παροχή κινήτρων είναι τακτικές που θα προωθήσουν και θα ενισχύσουν την συμμετοχή των επιχειρήσεων και των χρηστών των προϊόντων στην κυκλική οικονομία.
– Κρίσιμο ρόλο για βελτίωση της διαχείρισης των πλαστικών αποβλήτων και στροφή προς ένα υπόδειγμα κυκλικής οικονομίας έχει το θεσμικό πλαίσιο. Το εθνικό θεσμικό πλαίσιο βρίσκεται σε πολύ καλό σημείο, έχοντας ενσωματώσει όλες τις ευρωπαϊκές οδηγίες που σχετίζονται με τα θέματα της διαχείρισης των αποβλήτων και με τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Ωστόσο, η επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί για το 2025 και 2030 απαιτούν περαιτέρω συντονισμένες ενέργειες σε επίπεδο εφαρμογής πολιτικής.
ΑΠΕ
Ακολουθήστε το Cibum 
