Η αναγκαιότητα της αποταμίευσης: Ένας δύσκολος δρόμος με πολλαπλά οφέλη

   Ιστορικά όλοι έχουμε βρεθεί σε κάποια δύσκολη στιγμή που είτε για προσωπική μας ανάγκη είτε για κάποιο αγαπημένο οικογενειακό πρόσωπο χρειαστήκαμε κάποιο ποσό μεγαλύτερο των μηνιαίων μας αποδοχών. Σε αυτή την περίπτωση αναγκαστήκαμε να βάλουμε το χέρι μας στις αποταμιεύσεις για να ικανοποιήσουμε αυτή την ανάγκη.

Η αποταμίευση δεν αποτελεί στοιχείο επενδυτικής προσέγγισης αλλά εξυπηρέτησης ειδικών αναγκών. Όταν είχαμε τη Δραχμή υπήρχε υψηλός πληθωρισμός με αποτέλεσμα τη διολίσθηση του νομίσματος και μείωση της αξίας του χρήματος. Τώρα με το Ευρώ επικρατεί μεγαλύτερη σταθερότητα όμως τα τραπεζικά επιτόκια είναι σχεδόν μηδενικά.

Πέρα των άλλων η αποταμίευση στις μέρες μας δεν είναι μια εύκολη υπόθεση αφού μια σειρά από οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς, ψυχολογικούς, αλλά και βιολογικούς παράγοντες ευνοούν την υπερκατανάλωση και την υπερχρέωση. Μόνο ένα ισχυρό σοκ όπως η εμφάνιση μια πανδημίας μπορεί να προκαλέσει αλλαγή στη στάση συμπεριφοράς είτε λόγο αδυναμίας προσέγγισης στους χώρους κατανάλωσης είτε λόγο κατανόησης ότι στις δύσκολες στιγμές η διασφάλιση της Υγείας απαιτεί πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους.

Η Οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας από το 2010 είχε ως άμεση συνέπεια τη μείωση των ετησίων αποδοχών των Ελλήνων και η επιθυμία για αποταμίευση έγινε ακόμα πιο δύσκολη υπόθεση. Είναι σίγουρο ότι στη μεγάλη δοκιμασία που βίωσε η χώρα μας όσοι συμπολίτες μας είχαν αποταμιεύσεις, βίωσαν πιο ελαφρά την οικονομική περιδίνηση. Η αξία της αποταμίευσης και ιδιαίτερα τα πλεονεκτήματά της φάνηκαν ιδιαίτερα σε αυτές τις δύσκολες στιγμές.   

Μια ιδιαίτερα δημοφιλής ερώτηση αφορά το ιδανικό ποσό που χρειάζεται να αποταμιεύει κάποιος. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό έχει ιδιαίτερη προσωπική χροιά ανάλογα με το εισοδήματα τις ανάγκες και επιθυμία του κάθε πολίτη. Αυτό που είναι σίγουρο ότι μέχρι το ποσό των 100,000 Ευρώ είναι εξασφαλισμένα ενώ από εκεί και πέρα το κράτος μπορεί να δεσμεύσει προς ιδία χρήση οποιοδήποτε ποσό απαιτείται (όπως έγινε στην Κύπρο το Μάρτιο του 2013). Άρα ο καθένας μας οφείλει να το γνωρίζει αυτό.

Ας δούμε όμως κάποιους από τους λόγους για τους οποίους πρέπει να κάνουμε αποταμίευση.

1)            ΥΓΕΙΑ: Η ζωή είναι γεμάτη απρόοπτα και λόγοι Υγείας μπορούν να προκύψουν ανά πάσα στιγμή. Είναι αυτονόητο ότι η αντιμετώπιση της κατάστασης θα είναι πιο αποτελεσματική εάν δεν υπάρχουν οικονομικοί περιορισμοί.

2)            ΣΥΝΤΑΞΗ: Γνωρίζουμε ότι το ασφαλιστικό είναι από τα μεγαλύτερα και διαχρονικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα (το προσδόκιμο ζωής των Ελλήνων έχει αυξηθεί από τα 36 χρόνια το 19ο αιώνα, στα 45 έτη τη χρονική περίοδο 1920-1924, τα 65 έτη και τη χρονική περίοδο 1955-1959, τα 82 το 2020 ενώ η εκτίμηση είναι, ότι θα περάσει ακόμα και τα 90 χρόνια τις επόμενες δεκαετίες). Ένα από τα μέτρα που έχουν κληθεί να λάβουν οι κυβερνήσεις είναι οι διαρκείς μειώσεις των συντάξεων προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί το σύστημα. Είναι εμφανές ότι οι πολίτες θα πρέπει να θωρακιστούν ώστε να διατηρήσουν τη ποιότητα ζωής τους κατά τη συνταξιοδοτική μας περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι είτε θα πρέπει να εξασφαλίσουν επιπρόσθετα εισοδήματα (από επενδύσεις που έχουν κάνει), είτε να έχουν ένα αρκετά ικανοποιητικό ύψος αποταμιεύσεων ώστε να τους διευκολύνει τις δύσκολες ώρες.

3)            ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ: Λέμε διαρκώς ότι μέσα στην κρίση εμφανίζονται οι ευκαιρίες. Δεν επισημαίνουμε όμως ότι για να αξιοποιηθούν αυτές οι ευκαιρίες απαιτείται η ύπαρξη ικανοποιητικού κεφαλαίου σε ρευστοποιήσιμη μορφή ώστε να γίνει αγορά ομολόγων (1) αγορά ακινήτων (2), στην αγορά μετοχικών τίτλων (3) η οποιαδήποτε άλλη επένδυση

4)            ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ: Στο ανταγωνιστικό περιβάλλον το οποίο ζούμε όταν εμφανίζεται μια ευκαιρία υπάρχουν και πολλοί μνηστήρες που την διεκδικούν. Είναι εμφανές ότι το πλεονέκτημα το αποκτά όποιος διαθέτει άμεσα το ποσό και δεν χρειάζεται να ανατρέξει στην τράπεζά προκειμένου να δανειστεί. Με αρκετές αποταμιεύσεις στην άκρη, μπορούμε να κάνουμε αυτό που θέλουμε, όποτε θέλουμε, χωρίς να περιμένουμε και να αγχωνόμαστε.

5)            ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Δεν είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις που οι μεγαλύτεροι σε μια οικογένεια βοηθούν του νεαρότερους να ορθοποδήσουν η να αντιπαρέλθουν μια δυσκολία σε κάποια χρονική στιγμή. Με αυτό τον τρόπο δείχνουν έμπρακτα την αγάπη τους ενώ παράλληλα μια τέτοια κίνηση εκτιμάται από όλο τον οικογενειακό τους κύκλο.

6)            ΣΠΟΥΔΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ: H κουλτούρα της ελληνικής οικογένειας έχει ως βάση την επένδυση στα παιδία μέσω τον ιδανικότερων δυνατών σπουδών. Χιλιάδες Ελληνόπουλα έχουν ξενιτευτεί προκειμένου να εξειδικευτούν σε κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτό απαιτεί μεγάλο κεφάλαιο και μόνο μια στρατηγική αποταμίευσης μπορεί να εξασφαλίσει αυτά τα ποσά όποτε χρειαστούν.

H σκέψη ότι θα πρέπει ένα κομμάτι των εισοδημάτων μας να το αποταμιεύουμε ενισχύει την έννοια της προνοητικότητας. Αυτή η έννοια έχει παράπλευρα οφέλη σε πολλές εκφάνσεις της ζωής μας καθώς όλες οι επιτυχίες απαιτούν ιδιαίτερη προσπάθεια και προγραμματισμό (σε πολλές περιπτώσεις πολυετή). Μια ενεργητική δράση θα μπορούσε να ήταν η στρατηγική μείωσης του πιθανού χρέους μας και ιδιαίτερα των πιστωτικών καρτών, οι οποίες επιβαρύνονται με υψηλές χρεώσεις.

Συμπερασματικά η αποταμίευση είναι ο δύσκολος δρόμος. Θα πρέπει να στερηθούμε κάποιων αγαθών η μια πιο πολυτελούς διαβίωσης προκειμένου να συγκεντρώσουμε κάποιο ποσό. Απαιτεί πειθαρχία για να μην παραστρατήσουμε, αυτοέλεγχο ώστε να είμαστε διαρκώς ενήμεροι για την πορεία της εξοικονόμησης, συνειδητότητα ώστε να κατανοήσουμε του λόγους για του οποίους αποταμιεύουμε και υπομονή προκειμένου να επιτύχουμε το στόχο μας που έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

*Δημήτρης Γουνόπουλους Καθηγητής Χρηματοοικονομικής και Λογιστικής του Πανεπιστημίου του Μπαθ, Μεγάλη Βρετανία.