Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν αποφασίζουμε για τα χρήματα ή το φαγητό

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιδρά διαφορετικά στις λεγόμενες πρωταρχικές ανταμοιβές, όπως το φαγητό, παρά στις δευτερεύουσες ανταμοιβές όπως τα χρήματα.

Οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις κάθε μέρα – από το τι θα φορέσουν το πρωί μέχρι το τι θα δουν στην τηλεόραση το βράδυ. Αλλά πώς διαφέρουν οι αποφάσεις όταν πρόκειται για βασικά τρόφιμα και χρήματα; Μια νευροεπιστημονική ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Ρουρ του Μπόχουμ, διερεύνησε αυτό το ερώτημα. Η ομάδα εξέτασε τους μηχανισμούς που διέπουν την ανθρώπινη λήψη αποφάσεων όταν πρόκειται για τις λεγόμενες πρωταρχικές ανταμοιβές όπως το φαγητό σε αντίθεση με τις δευτερεύουσες ανταμοιβές όπως τα χρήματα. Οι επιστήμονες ανέλυσαν επίσης σε ποιες περιοχές του εγκεφάλου μπορούν να εντοπιστούν οι διαφορετικοί μηχανισμοί. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν στις 3 Απριλίου 2024 στο περιοδικό eNeuro.

Πρότυπα συμπεριφοράς και εγκεφαλικές αποκρίσεις στο επίκεντρο της έρευνας

Οι άνθρωποι αποφασίζουν διαφορετικά για τις τηγανιτές πατάτες και το κέικ φράουλας από ό,τι για τα χρήματα; Αυτό ακριβώς διερεύνησαν οι επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Ρουρ στο Μπόχουμ. Παρουσίασαν σε 28 άτομα σύμφωνα με την προτίμησή τους πατάτες τηγανιτές ή σνίτσελ, κέικ φράουλας ή σοκολάτες, καθώς και χρήματα και άφησαν τους συμμετέχοντες να επιλέξουν εάν ήθελαν να λάβουν μια συγκεκριμένη ποσότητα του προϊόντος αμέσως ή μια μεγαλύτερη ποσότητα αργότερα.

Στο πείραμα, οι προτεινόμενοι χρόνοι αναμονής ήταν δύο ημέρες, δύο εβδομάδες, ένας, τρεις και έξι μήνες καθώς και ένα έτος. Όσο περισσότερο αποφάσιζαν να περιμένουν τα υποκείμενα της δοκιμής, τόσο μεγαλύτερη ήταν η ανταμοιβή όσον αφορά το αυξημένο χρηματικό ποσό ή φαγητό. Καθ’ όλη τη διάρκεια της μελέτης, οι συμμετέχοντες τοποθετήθηκαν σε μαγνητικό τομογράφο που κατέγραφε την εγκεφαλική δραστηριότητα.

Η σταθερότητα της αξίας του χρήματος και η φθαρτότητα των τροφίμων επηρεάζουν την επιλογή
«Καταφέραμε να δείξουμε ότι οι αποφάσεις για το φαγητό λαμβάνονται πιο παρορμητικά. Με άλλα λόγια, το φαγητό που είναι άμεσα διαθέσιμο επιλέγεται πιο συχνά από μια μεγαλύτερη ποσότητα του ίδιου φαγητού που είναι διαθέσιμο αργότερα», είπαν οι ερευνητές. Όταν πρόκειται για χρήματα η επιλογή αλλάζει εντελώς καθώς οι άνθρωποι προτιμούν να περιμένουν το μεγαλύτερο χρηματικό ποσό. Αυτό συμβαίνει επειδή τα χρήματα είναι σταθερά σε αξία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ενώ η αξία των τροφίμων συνδέεται με τη φθαρτότητα του τροφίμου.

Οι παρατηρούμενες διαφορές αντικατοπτρίστηκαν επίσης στην ενεργοποίηση του εγκεφάλου κατά τη λήψη αποφάσεων. «Όταν επιλέγετε ένα χρηματικό ποσό, ο ανθρώπινος εγκέφαλος φαίνεται να περιλαμβάνει περιοχές που είναι υπεύθυνες για την παρακολούθηση των ενεργειών. Με το φαγητό, από την άλλη πλευρά, ενεργοποιούνται οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι σημαντικές για αποφάσεις στο κοινωνικό περιβάλλον». Ωστόσο, οι διαφορές στα δίκτυα του εγκεφάλου ήταν λιγότερες από ό,τι περιμέναμε. Αυτό υποδηλώνει ότι οι αποφάσεις για τα τρόφιμα και τα χρήματα ακολουθούν παρόμοια μοτίβα επεξεργασίας στον ανθρώπινο εγκέφαλο» σύμφωνα με τους συγγραφείς της μελέτης.

Διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε σχέση με εθιστική συμπεριφορά

Πολλές μελέτες έχουν ήδη δείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιδρά διαφορετικά στις λεγόμενες πρωταρχικές ανταμοιβές, όπως το φαγητό, παρά στις δευτερεύουσες ανταμοιβές όπως τα χρήματα. Το πώς αυτό αντικατοπτρίζεται στην ανθρώπινη συμπεριφορά έχει ερευνηθεί λιγότερο μέχρι σήμερα. «Βρήκαμε τον “μοχλό” για τη λήψη απόφασης, στην παρορμητικότητα: Οι πρωταρχικές ανταμοιβές όπως το φαγητό οδηγούν σε πιο παρορμητικές αποφάσεις», λέει ο Markmann, ο οποίος εργάζεται ως διδακτορικός φοιτητής στη νευρολογική έρευνα στο Universitätsklinikum Bergmannsheil. «Το αποτέλεσμά μας ταιριάζει με τα ευρήματα άλλων μελετών. Οι παρορμητικοί άνθρωποι έδειξαν ασθενέστερο αυτοέλεγχο και είχαν μεγαλύτερη πρόσληψη θερμίδων και μεγαλύτερη συχνότητα κατανάλωσης. Είχαν επίσης την τάση να είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα smartphone, τα παιχνίδια και τον τζόγο».

Σε αυτό το πλαίσιο, οι ερευνητές από το Μπόχουμ βλέπουν επίσης το επόμενο ενδιαφέρον ερευνητικό ερώτημα σχετικά με την ανθρώπινη λήψη αποφάσεων. Σε άτομα με εθιστική συμπεριφορά, ο αυτοέλεγχος στις κύριες ανταμοιβές είναι ένα κρίσιμο ζήτημα. «Αν μπορούσαν να προσδιορίσουν ποιες συγκεκριμένες διαδικασίες λήψης αποφάσεων παίζουν ρόλο στην εθιστική συμπεριφορά, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες συμπεριφορικές θεραπευτικές παρεμβάσεις.

Για να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη πατήστε ΕΔΩ.