Το 2011 η επιστημονική ομάδα για τις μολυσματικές προσμίξεις στην τροφική αλυσίδα (CONTAM) της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) εξέδωσε επιστημονική γνώμη σχετικά με τους κινδύνους που ενέχει η παρουσία τοξινών των μυκήτων του γένους Alternaria στα τρόφιμα για την υγεία των ζώων και τη δημόσια υγεία.
Επίσης, η EFSA δημοσίευσε πιο πρόσφατα επιστημονική έκθεση για την αξιολόγηση της διατροφικής έκθεσης του ευρωπαϊκού πληθυσμού στις τοξίνες Alternaria. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εκτιμώμενη χρόνια έκθεση στις τοξίνες Alternaria αλτερναριόλη, μονομεθυλαιθέρα αλτερναριόλης και τενουαζονικό οξύ μέσω της διατροφής υπερβαίνει το σχετικό όριο των τοξικολογικών επιφυλάξεων, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη για πρόσθετα δεδομένα τοξικότητας όσον αφορά συγκεκριμένες ενώσεις.
Έκρινε δε σκόπιμο να προταθεί η παρακολούθηση των τοξινών Alternaria στα τρόφιμα και ο προσδιορισμός των παραγόντων που οδηγούν στα υψηλά επίπεδά τους σε ορισμένα τρόφιμα.
Με βάση όλα τα παραπάνω, η Επιτροπή εξέδωσε την Σύσταση (ΕΕ) 2022/553, η οποία αναφέρει:
- Τα κράτη μέλη, σε στενή συνεργασία με τους υπευθύνους των επιχειρήσεων τροφίμων, θα πρέπει να παρακολουθούν τις τοξίνες Alternaria αλτερναριόλη, μονομεθυλαιθέρα αλτερναριόλης και τενουαζονικό οξύ στα τρόφιμα, ιδίως στα επεξεργασμένα προϊόντα ντομάτας, τη σκόνη πάπρικας, τους σπόρους σησαμιού, τους ηλιόσπορους, το ηλιέλαιο, τους καρπούς με κέλυφος, τα αποξηραμένα σύκα και τις τροφές με βάση τα δημητριακά για βρέφη και μικρά παιδιά. Επίσης, εάν είναι δυνατόν, θα πρέπει να αναλυθούν και άλλες τοξίνες Alternaria και τα αποτελέσματα να αναφερθούν στην EFSA.
- Τα κράτη μέλη πρέπει να ακολουθούν τις σχετικές διαδικασίες δειγματοληψίας που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 401/2006 της Επιτροπής 23ης Φεβρουαρίου 2006, για να εξασφαλιστεί ότι τα δείγματα είναι αντιπροσωπευτικά. Για τα επεξεργασμένα προϊόντα ντομάτας, η διαδικασία δειγματοληψίας πρέπει να διενεργείται σύμφωνα με τους κανόνες που καθορίζονται στο μέρος Η (υγρά προϊόντα) ή στο μέρος Ι (στερεά προϊόντα) του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 401/2006. Στις περιπτώσεις όπου η διαδικασία δειγματοληψίας που εφαρμόζει ο υπεύθυνος της επιχείρησης τροφίμων αποκλίνει από τη διαδικασία που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 401/2006, το δείγμα θα πρέπει να παραμένει αντιπροσωπευτικό της παρτίδας.
- Για τον προσδιορισμό της αλτερναριόλης και του μονομεθυλαιθέρα αλτερναριόλης, το ΟΠΠ δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 2 μg/kg στα τρόφιμα με βάση τα δημητριακά για βρέφη και μικρά παιδιά και τα 4 μg/kg σε άλλα τρόφιμα. Για τον προσδιορισμό του τενουαζονικού οξέος, το ΟΠΠ δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 20 μg/kg σε όλα τα τρόφιμα.
- Τα κράτη μέλη, με την ενεργό συμμετοχή των υπευθύνων των επιχειρήσεων τροφίμων, θα πρέπει να διεξάγουν έρευνες για τον προσδιορισμό των παραγόντων που οδηγούν σε επίπεδα που υπερβαίνουν τα ενδεικτικά και για τις επιπτώσεις της επεξεργασίας στο επίπεδο των συγκεκριμένων τοξινών Alternaria, όπως προβλέπεται στο παράρτημα της παρούσας σύστασης.
- Τα κράτη μέλη και οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων θα πρέπει να παρέχουν στην EFSA τα δεδομένα για το προηγούμενο έτος έως τις 30 Ιουνίου κάθε έτους προκειμένου να συγκεντρώνονται σε ενιαία βάση δεδομένων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις που περιέχονται στις κατευθυντήριες γραμμές της EFSA σχετικά με την τυπική περιγραφή δείγματος για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές και τις επιπρόσθετες ειδικές απαιτήσεις για την υποβολή εκθέσεων της EFSA.
Όπως αναφέρεται στο παράρτημα της Σύστασης, ορίζονται κάποια ενδεικτικά επίπεδα για την αλτερναριόλη, τον μονομεθυλαιθέρα αλτερναριόλης και το τενουαζονικό οξύ σε ορισμένα τρόφιμα με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία στη βάση δεδομένων της EFSA, που σε περίπτωση υπέρβασης των εν λόγω επιπέδων θα πρέπει να διεξαχθούν έρευνες σχετικά με τους παράγοντες που οδηγούν στην παρουσία τοξινών Alternaria ή με τα αποτελέσματα της επεξεργασίας τροφίμων. Τα ενδεικτικά επίπεδα δεν είναι τα επίπεδα ασφάλειας τροφίμων.
Τι είναι οι μυκοτοξίνες Alternaria
Το Alternaria είναι ένα από τα σημαντικότερα μυκοτοξιογόνα μυκητιακά γένη με περισσότερους από 70 αναφερόμενους μεταβολίτες. Οι μυκοτοξίνες Alternaria παρουσίασαν κυρίως τοξικότητα, όπως μεταλλαξιογένεση, καρκινογένεση, επαγωγή διάσπασης σκέλους DNA, διαταραχή μεταβολισμού σφιγγολιπιδίων ή αναστολή της δραστηριότητας των ενζύμων και φωτοφωσφορυλίωση.
Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες για την παρουσία τους στα φρούτα, τα λαχανικά και τα παράγωγα προϊόντα —κυρίως ντομάτα και μήλα— ενώ τα δημητριακά και τα υποπροϊόντα δημητριακών αντιπροσώπευαν το 38%.
Έρευνες έδειξαν πως τα υψηλότερα επίπεδα αλτερναριόλης και μεθυλαιθέρας αλτερναριόλης βρέθηκαν σε φακές, ελαιούχους σπόρους, ντομάτες, καρότα, χυμούς, κρασιά και δημητριακά. Τα υψηλότερα επίπεδα του τενουαζονικού οξέος εντοπίστηκαν σε δημητριακά και μπύρα, ενώ αλτερναριόλη, μεθυλαιθέρας αλτερναριόλης, τενουαζονικό οξύ και τεντοξίνη εντοπίστηκαν σε όσπρια, ξηρούς καρπούς και ελαιούχους ομοιώματα.
Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη τη Σύσταση της Επιτροπής πιο κάτω
Ακολουθήστε το Cibum 
