Χρειάζεται μόνο ένα ή δύο ποτά για να προκαλέσει το αλκοόλ ευφορία…
Αν έχετε αναθεωρήσει τις συνήθειές σας στο αλκοόλ, σίγουρα δεν είστε οι μόνοι. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε η εταιρεία μάρκετινγκ μέσων ενημέρωσης NC Solutions, το 41% των Αμερικανών ενηλίκων που ερωτήθηκαν δήλωσε ότι στόχος του είναι να πίνει λιγότερο κρασί, μπύρα και αλκοολούχα ποτά το 2024.
Αυτό είναι λογικό, δεδομένου ότι η συνειδητή κατανάλωση αλκοόλ – το να αποκτάτε μεγαλύτερη επίγνωση της κατανάλωσης αλκοόλ – βρίσκεται σε άνοδο, με σχεδόν το 35% των ερωτηθέντων να αυτοπροσδιορίζονται ως συνειδητοί πότες.
Ωστόσο, μπορεί να είναι δύσκολο να περιορίσετε τη χρήση αλκοόλ και να περιοριστείτε σε ένα ποτήρι ροζέ ανά ημέρα ή περίσταση, ακόμη και για όσους έχουν θέσει προηγουμένως όρια. Ένας από τους κύριους λόγους: Το αλκοόλ έχει άμεση επίδραση σε διάφορες οδούς του εγκεφάλου.
«Το αλκοόλ πυροδοτεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης, μιας χημικής ουσίας στον εγκέφαλο που σας κάνει να αισθάνεστε καλά», λέει η Heather Hausenblas, επιστημονική ερευνήτρια με ειδίκευση στην ψυχολογία της υγείας.
Ο Aaron White, νευροεπιστήμονας και ανώτερος επιστημονικός σύμβουλος στο Εθνικό Ινστιτούτο κατάχρησης αλκοόλ και αλκοολισμού (NIAAA), συμφωνεί. «Χρειάζεται μόνο ένα ή δύο ποτά για να προκαλέσει το αλκοόλ ευφορία ενεργοποιώντας το κέντρο ευχαρίστησης στον εγκέφαλο, καθώς και να μειώσει το άγχος ηρεμώντας μια περιοχή που ονομάζεται αμυγδαλή».
Το GABA (γάμμα-αμινοβουτυρικό οξύ) είναι ένας νευροδιαβιβαστής ή χημικός αγγελιοφόρος στον εγκέφαλο που βοηθά στο μπλοκάρισμα των σημάτων που στέλνει το νευρικό σύστημα, το οποίο, με τη σειρά του, παράγει μια αίσθηση ηρεμίας. «Το αλκοόλ αυξάνει τις επιδράσεις του GABA, ενώ μειώνει το γλουταμικό, το οποίο είναι διεγερτικό», εξηγεί η Hausenblas. Μαζί με την πρόκληση χαλάρωσης, η ενεργοποίηση των υποδοχέων του GABA επιβραδύνει επίσης την εγκεφαλική δραστηριότητα, ενθαρρύνοντας να πίνουμε περισσότερο ποτό, προσθέτει η ίδια.
Το να βρίσκεται κανείς υπό την επήρεια αλκοόλ έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει την κρίση και μειώνει τις αναστολές. «Το αλκοόλ μπορεί επίσης να αυξήσει την επιθυμία για κοινωνικοποίηση, ενώ διαταράσσει τα κυκλώματα στους μετωπιαίους λοβούς που εμπλέκονται στον έλεγχο των παρορμήσεων και στη λήψη αποφάσεων», λέει ο White. «Συνήθως αναφέρεται ως “κοινωνικό λιπαντικό”, επειδή μπορεί να αυξήσει την επιθυμία για κοινωνική συναναστροφή και να μειώσει το άγχος για την κοινωνικοποίηση, ακόμη και με αγνώστους».
Η χρήση αλκοόλ (και άλλων ουσιών) για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του κοινωνικού άγχους συνδέεται με αυξημένη χρήση ουσιών και περισσότερες συνέπειες μεταξύ των νέων ενηλίκων, σύμφωνα με μελέτη του NIAAA.
Η κοινωνική πίεση μπορεί επίσης να παίζει ρόλο στο να νιώθει κανείς την “ανάγκη” να πιει περισσότερο από ένα κοκτέιλ. «Αν κάποιος σχεδιάζει να πιει μόνο ένα ποτό, αλλά δέχεται πίεση από τους φίλους του να πιει περισσότερο, αυτό μπορεί να τον οδηγήσει στο να αλλάξει γνώμη και να συνεχίσει να πίνει», λέει ο White.
Ορισμένα κοινωνικά πρότυπα μπορεί να κάνουν την κατανάλωση μερικών ποτών κατά τη διάρκεια μιας εξόδου αποδεκτή, «ακόμη και αναμενόμενη», αναφέρει η Hausenblas. «Πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις περιλαμβάνουν κατανάλωση αλκοόλ, κάνοντας το να φαίνεται φυσιολογικό ή απαραίτητο να πίνει κανείς περισσότερο σε αυτές τις καταστάσεις. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίζουν το FOMO (φόβος ότι θα χάσουν κάτι), ενώ άλλοι μπορεί να επηρεάζονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης».
«Οι διαφημίσεις και οι ταινίες δείχνουν συχνά το ποτό ως διασκεδαστικό και γοητευτικό, γεγονός που μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να πίνουν περισσότερο για να έχουν παρόμοιες εμπειρίες», προσθέτει ο Hausenblas.
Στρατηγικές για τον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ
Για αρχή, ο White συμβουλεύει να εξετάσετε προσεκτικά τους πιθανούς λόγους για την κατανάλωση περισσότερων από ένα προγραμματισμένο ποτό. Είτε οι βαθύτερες αιτίες προέρχονται από την πλήξη, την ανασφάλεια ή το άγχος, το επόμενο βήμα είναι να βρείτε τρόπους να καταπολεμήσετε αυτά τα ζητήματα χωρίς να καταφύγετε στο αλκοόλ.
«Για παράδειγμα, προσπαθήστε να εντοπίσετε υγιείς, βιώσιμους τρόπους αντιμετώπισης του στρες και του άγχους», εξηγεί. «Στη συνέχεια, φτιάξτε ένα σχέδιο για να μειώσετε ή να κόψετε το ποτό και να αρχίσετε να ασχολείστε με αυτές τις πιο υγιεινές εναλλακτικές λύσεις».
Η Hausenblas προτείνει τον καθορισμό ορίων, την τήρηση ημερολογίου των συνηθειών κατανάλωσης και την αποφυγή των υπερβολών. «Μείνετε μακριά από καταστάσεις ή ανθρώπους που σας κάνουν να θέλετε να πιείτε», συνιστά. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων προτείνουν να κάνετε παρέα με τους συναδέλφους σας στη δουλειά το μεσημέρι αντί για το happy hour και να απομακρύνετε το αλκοόλ από το σπίτι.
Όταν φτάσετε στο όριο του ενός ποτού, η Hausenblas ενθαρρύνει να παραγγείλετε (ή να φτιάξετε) ένα μη αλκοολούχο ποτό, όπως ανθρακούχο νερό ή ένα mocktail. «Είχα φίλους που έφεραν ένα πακέτο γεύσης που πρόσθεσαν στο νερό τους αντί να παραγγείλουν ένα αλκοολούχο ποτό», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Τόσο η Hausenblas όσο και ο White τονίζουν τη σημασία του να στηρίζεστε σε αγαπημένα πρόσωπα για παρακίνηση και υπευθυνότητα. «Ενημερώστε τους φίλους και την οικογένειά σας για το σχέδιό σας να μειώσετε ή να σταματήσετε να πίνετε, καθώς μπορεί να είναι πιο εύκολο να κάνετε αλλαγές στη συμπεριφορά σας όταν ξέρετε ότι υποστηρίζεστε από τους κοντινούς σας ανθρώπους», λέει ο White.
Επίσης, δώστε προσοχή σε τυχόν θετικές αλλαγές στη σωματική, συναισθηματική – ακόμη και οικονομική – υγεία σας, όπως το να βιώνετε καλύτερο ύπνο ή να έχετε περισσότερα χρήματα στην τράπεζα. «Όταν παρατηρείτε οφέλη, σημειώστε τα, καθώς αυτό μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσετε τη δυναμική σας», σημειώνει ο White.
Ακολουθήστε το Cibum 
