Της Κατερίνας Κουδούνα*
Το “clean eating” ή καθαρή διατροφή, είναι στην ουσία ένας τρόπος διατροφής. Αλλά είναι επίσης και ένας τρόπος ζωής που προσφέρεται για τη βελτίωση της υγείας και της ευημερίας.
Η καθαρή διατροφή περιλαμβάνει μερικές βασικές αρχές που ευθυγραμμίζονται με τις βασικές αρχές της υγιεινής διατροφής:
- Φάτε περισσότερα αληθινά φαγητά. Ένα από τα δόγματα της δίαιτας Mayo Clinic είναι να καταναλώνουμε περισσότερα «πραγματικά» τρόφιμα και λιγότερα επεξεργασμένα ή εξευγενισμένα τρόφιμα.
- Φάτε για θρέψη. Φάτε κανονικά, ισορροπημένα γεύματα και υγιεινά σνακ που είναι θρεπτικά. Τρώτε στο σπίτι πιο συχνά και προετοιμάστε τα τρόφιμα με υγιεινούς τρόπους. Συσκευάστε τα τρόφιμα για να τα πάρετε εκτός σπιτιού, στην εργασία ή στις δραστηριότητες. Όταν τρώτε έξω, επιλέξτε με σύνεση.
- Φάτε περισσότερα φυτικά τρόφιμα. Καταναλώστε περισσότερες φυτικές πρωτεΐνες, όπως φασόλια, φακές και μπιζέλια, και δημητριακά ολικής αλέσεως υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, όπως κινόα, κριθάρι και φαγόπυρο.
- Καθαρίστε και το σώμα με άσκηση. Υιοθετήστε έναν καθαρότερο τρόπο ζωής με αφθονία στη σωματική δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της ημέρας, αρκετό ύπνο τη νύχτα και διαχείριση του στρες με υγιείς τρόπους. Συναντηθείτε με άτομα που απολαμβάνετε – μιλήστε, γελάστε, μοιραστείτε ένα γεύμα, κάντε μια βόλτα ή παίξτε ένα παιχνίδι.
Πολλοί υποστηρικτές αυτής της έννοιας υπόσχονται οφέλη όπως απώλεια βάρους, λαμπερό δέρμα και βελτιωμένη ενέργεια. Πολλοί food bloggers, influencers και σχετικά περιοδικά την προτείνουν ανοιχτά.
Ωστόσο, υπάρχει διαμάχη στην έρευνα πίσω από αυτήν, καθώς ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές διαταραχές.
Η λήψη απόφασης για μια “καθαρή” προσέγγιση στο φαγητό, μπορεί να οδηγήσει σε έναν συνολικά υγιεινό τρόπο ζωής και μια καλή διαχείριση βάρους. Αποτελεί ένα κίνημα που έχει αυξηθεί ραγδαία σε δημοτικότητα την τελευταία δεκαετία.
Παρά το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι δεσμεύονται να «καθαρίσουν» το φαγητό για να γίνουν πιο υγιείς και να χάσουν βάρος, δεν υπάρχει σαφής ορισμός της καθαρής διατροφής. Ορισμένες ερμηνείες της, μπορεί να οδηγήσουν σε ανθυγιεινές συνέπειες.
Αν και ο όρος πιθανότατα προέκυψε με καλές προθέσεις, η έλλειψη σαφήνειας γύρω από αυτό το θέμα, αφήνει ανοιχτό το παράθυρο για ποικίλες ερμηνείες, πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι εύκολα κάποιος θα μπορούσε να το …παρατραβήξει.
Για παράδειγμα, μερικοί μπορεί να επιλέξουν μια λιγότερο περιοριστική προσέγγιση και να ακολουθήσουν ένα καθαρό διατροφικό μοτίβο παρόμοιο με αυτό που περιγράφεται στις κοινά αποδεκτές οδηγίες καλής διατροφής. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την κατανάλωση περισσότερων φρούτων και λαχανικών, φασολιών και πρωτεϊνών υψηλής ποιότητας, περιορίζοντας παράλληλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Ωστόσο, άλλοι μπορεί να είναι πιο περιοριστικοί στην προσέγγισή τους, και να εξαλείψουν τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, η γλουτένη και η ζάχαρη. Μπορούν επίσης να περιορίσουν τον αριθμό των συστατικών των τροφίμων και να αποφύγουν τα τρόφιμα που υποβάλλονται σε επεξεργασία με αντιβιοτικά, φυτοφάρμακα και αυξητικές ορμόνες.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrients, εξέτασε τις αντιλήψεις της καθαρής διατροφής μεταξύ ενός μεγάλου, ποικίλου δείγματος εφήβων και πρώιμων ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αν και οι ορισμοί που δόθηκαν διέφεραν μεταξύ των ερωτηθέντων, οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες ταξινόμησαν την καθαρή διατροφή ως κατανάλωση ολόκληρων ή μη επεξεργασμένων τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των ωμών, των φυσικών και των τροφίμων χωρίς τεχνητά αρωματικά ή πρόσθετα.
Στο πλαίσιο των ερωτηθέντων, το 70,8% προσδιόρισε την καθαρή διατροφή ως «υγιεινή». Αντίθετα, το 18% προσδιόρισε τόσο ευεργετικά όσο και επιβλαβή στοιχεία, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να προκαλέσει πρότυπα διαταραχών διατροφής.
Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο ίδιο περιοδικό, πραγματοποιήθηκε σε 762 γυναίκες από την Αυστραλία ηλικίας 17-55 ετών. Διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες που ακολούθησαν διατροφικές συμβουλές από ιστότοπους καθαρής διατροφής, ήταν πιο πιθανό να πληρούν τις διατροφικές οδηγίες για φρούτα, κρέας και υποκατάστατα κρέατος — όπως όσπρια, αυγά, ξηρούς καρπούς και σπόρους — σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν τηρούσαν τις συμβουλές των ιστοσελίδων.
Είναι επίσης αβέβαιο εάν οι συμβουλές που δόθηκαν προερχόταν από αξιόπιστη πηγή ή αν ακολουθούσαν τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές.
Επιπλέον, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Περιοδικό Διατροφικών Διαταραχών, διαπίστωσε ότι το καθαρό φαγητό αντιμετωπίζεται ευνοϊκά από τους φοιτητές με έδρα τις ΗΠΑ.
Όλες οι παραπάνω μελέτες δείχνουν την ανάγκη για πιο εκτεταμένη έρευνα για να αποσαφηνιστούν οι πιθανοί κίνδυνοι και τα οφέλη της καθαρής διατροφής.
Τα πιθανά οφέλη της καθαρής διατροφής
Η εστίαση σε μια καθαρή διατροφή μπορεί να είναι ευεργετική επειδή μειώνει το νάτριο, τα ζαχαρούχα ποτά και τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Μια έκδοσή της που περιλαμβάνει μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, γεμάτη με δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και καλή πρωτεΐνη, μπορεί να θρέψει επαρκώς το σώμα, υποστηρίζοντας παράλληλα τη συνολική διαχείριση της υγείας και του βάρους ενός ατόμου.
Μια μεγάλη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο BMJ, διαπίστωσε ότι η αυξημένη κατά 10% κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων, αύξησε τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου, αγγειοεγκεφαλικής νόσου και καρδιαγγειακών παθήσεων κατά τουλάχιστον 10%.
Τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα στη μελέτη περιελάμβαναν ανασυσταμένα προϊόντα κρέατος, αλμυρά σνακ και κατεψυγμένα δείπνα.
Επιπλέον, τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, δείχνουν ότι οι συνολικές δυσκολίες στην παρακολούθηση μιας ισορροπημένης διατροφής, συμπεριλαμβανομένης της υπερβολικής κατανάλωσης ζαχαρούχων ποτών, νατρίου και επεξεργασμένων τροφίμων, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο χρόνιας νόσου.
Οι πιθανοί κίνδυνοι της καθαρής διατροφής
Έρευνα υποδηλώνει ότι η καθαρή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικό περιορισμό των τροφίμων, με αποτέλεσμα ελλείψεις θρεπτικών ουσιών και απώλεια κοινωνικών σχέσεων. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε ψυχική δυσφορία.
Η έλλειψη σαφήνειας του κινήματος της καθαρής διατροφής γύρω από τις διατροφικές συστάσεις, μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να κατηγοριοποιούν ορισμένα τρόφιμα ως “κακά” και άλλα τρόφιμα ως “καλά” χωρίς ισχυρά στοιχεία.
Αυτό ασκεί πίεση στα άτομα που την ακολουθούν, να τρώνε με συγκεκριμένο τρόπο και μπορεί να οδηγήσει σε επιβλαβή εμμονή με την υγιεινή διατροφή.
Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Διατροφικών Διαταραχών, η καθαρή διατροφή, αυξάνει τον κίνδυνο για νευρική ορθορεξία, δηλαδή την αυστηρή αποφυγή των τροφίμων που ένα άτομο θεωρεί ανθυγιεινά. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τα πρόσθετα, τα συμβατικά (μη βιολογικά) και τα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα λόγω ηθικών, θρησκευτικών ή υγειονομικών λόγων, άλλοι, με ορθορεξία, έχουν εμμονικές σκέψεις σχετικά με τις διατροφικές τους συνήθειες.
Όσο το διατροφικό πρότυπο ενός ατόμου περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφίμων, μπορεί να μην υπάρχει λόγος ανησυχίας, όπως επισημαίνει το Medical News Today. Μια υγιεινή, ισορροπημένη διατροφή είναι η καλύτερη προσέγγιση, ανεξάρτητα από το ποιο διατροφικό πρότυπο ακολουθεί ένα άτομο.
Πηγές:
*Κατερίνα Κουδούνα Τεχνολόγος Τροφίμων, MSc Διαχείριση Ποιότητας Τροφίμων, ΜSc Νομοθεσία Τροφίμων και Ποτών υπεύθυνη ανάπτυξης cibum.gr
Ακολουθήστε το Cibum 
