Της Κατερίνας Κουδούνα*
Η νέα τάση της εποχής στις δίαιτες ακούει στο όνομα “Flexitarianism”. Αν δε σας παραπέμπει κάπου, να σας πούμε ότι πρόκειται για μία ημιχορτοφαγική διατροφή, που βασίζεται στη λήψη φυτικών προϊόντων, περιλαμβάνει όμως και την κατανάλωση ζωικών προϊόντων, σε περιορισμένη ποσότητα και συχνότητα.
Ο λέξη Flexitarian είναι μίξη δύο λέξεων, Flexible (ευέλικτος) και vegetarian (χορτοφάγος). Ο όρος αυτός επινοήθηκε το 2009, από την διαιτολόγο Dawn Jackson Blatner.
Γιατί να γίνει κάποιος flexitarian και να ακολουθήσει ημιχορτοφαγική διατροφή; Οι λόγοι που οδηγούν έναν καταναλωτή σε αυτή την απόφαση μπορεί να είναι πολλοί. Αρκετές φορές η δίαιτα αυτή είναι ένα μεταβατικό στάδιο για να περάσει κάποιος στην vegan ή vegetarian διατροφή. Άλλοι λόγοι μπορεί να είναι η διαχείριση του βάρους, ζητήματα που σχετίζονται με την ευημερία των ζώων, την προστασία του περιβάλλοντος ή τη μείωση της χρήσης πόρων, θρησκευτικοί περιορισμοί, συγκεκριμένα ζητήματα υγείας ή μπορεί να υιοθετηθεί στα πλαίσια της προσπάθειας για καλή διατροφή και υγεία γενικότερα.
Η δίαιτα flexitarian μπορεί να είναι η προεπιλεγμένη διατροφή για ένα μεγάλο μέρος του κόσμου, όπου τα γεύματά του βασίζονται σε φυτικά υλικά, τα οποία είναι η κύρια πηγή ενέργειας. Σε πολλές χώρες αυτό οφείλεται συχνά σε οικονομικούς λόγους. Μια εκτίμηση είναι ότι το 14% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι flexitarian.
Στις ΗΠΑ η δίαιτα Flexitarian έχει ψηφιστεί ως:
- Η 2η καλύτερη δίαιτα συνολικά
- Η 2η καλύτερη δίαιτα με βάση τα φυτικά τρόφιμα
- Η 12η καλύτερη δίαιτα για γρήγορη απώλεια βάρους
- Η 1η δίαιτα για απώλεια βάρους γενικώς
- Η 4η καλύτερη δίαιτα για καλή υγεία της καρδιάς
- Η 1η καλύτερη δίαιτα για άτομα που πάσχουν από διαβήτη
- Η 3η καλύτερη δίαιτα για υγιεινή διατροφή
- Η 3η καλύτερη δίαιτα ως προς την ευκολία να την ακολουθήσει κάποιος
Σε μια frexitarian δίαιτα, δηλαδή ημιχορτοφαγική διατροφή, καταναλώνονται κυρίως φυτικά προϊόντα, χωρίς να αποκλείονται και οι ζωικές πρωτεΐνες (χωρίς αυστηρό περιορισμό) από 1 έως 3 φορές την εβδομάδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτές μπορούν να μεταφραστούν σε ψάρι, κοτόπουλο ή ακόμα και κόκκινο κρέας. Είναι όντως αρκετά ευέλικτη ως προς την ποικιλία των τροφών που περιέχει, αλλά βασίζεται περισσότερο στην προετοιμασία τροφών στο σπίτι, συνεπώς αυτό αποτελεί ένα μειονέκτημα για τον σύγχρονο εργαζόμενο άνθρωπο, που δεν έχει την άνεση του χρόνου που απαιτείται.
Σύμφωνα με το Global Panel on Agriculture and Food Systems for Nutrition, μια ανθυγιεινή διατροφή είναι η σημαντικότερη αιτία των ασθενειών που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, ακόμα περισσότερο από την κατανάλωση αλκοόλ ή το κάπνισμα. Είναι γνωστό ότι το 40% των νεοπλασματικών ασθενειών μπορεί να προληφθεί μέσω ενός υγιεινού τρόπου ζωής, που περιλαμβάνει τακτική άσκηση, υγιές σωματικό βάρος, υγιεινή και ποικίλη διατροφή.
Μια έρευνα σχετικά με την επίδραση των διαφόρων τύπων δίαιτας στο σωματικό βάρος, που κυκλοφόρησε το 2017, έδειξε πως ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΖ) των καταναλωτών που ακολουθούσαν μια μη χορτοφαγική διατροφή ήταν ο υψηλότερος, ακολουθούσε ο ΔΜΖ όσων ακολουθούσαν flexitarian δίαιτα, και τον χαμηλότερο δείκτη είχαν οι vegeterians.
Για τον καλύτερο έλεγχο του σωματικού βάρους, αλλά και την πλήρη αξιοποίηση των οφελών που φέρει μια flexitarian δίαιτα στην υγεία, οι ειδικοί συνιστούν ταυτόχρονα την καθημερινή μέτρια άσκηση για 30 λεπτά την ημέρα και για 5 ημέρες την εβδομάδα.
Σε μια πρόσφατη ανασκόπηση του 2020 που δημοσιεύθηκε στο British Medical Journal, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η αντικατάσταση ορισμένων ζωικών πρωτεϊνών με φυτικές πηγές πρωτεϊνών μπορεί να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες, ειδικά τις καρδιακές παθήσεις.
Τα οφέλη για την υγεία δε σταματούν εδώ. Πρόσφατη έρευνα συνέδεσε τις φυτικές δίαιτες και με την πρωτογενή πρόληψη του διαβήτη τύπου 2. Αυτό μπορεί να συμβαίνει και λόγω του καλύτερου έλεγχου του σωματικού βάρους που οι δίαιτες αυτές προσφέρουν στον οργανισμό.
Το 30% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και το 70% της χρήσης φρέσκου νερού οφείλονται στην παραγωγή τροφίμων. Η καλλιέργεια κρέατος απαιτεί τη μεγαλύτερη αξιοποίηση πόρων (σε γη και νερό) και εκπέμπει τα περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου σε σύγκριση με την καλλιέργεια άλλων τροφίμων.
Επίσης, η ενθάρρυνση περισσότερων φυτικών διατροφών είναι μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική, όχι μόνο για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αλλά και για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι μια στροφή σε flexitarian δίαιτες θα μείωνε τις γεωργικές εκπομπές αμμωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά 33%, δημιουργώντας σημαντικά συν-οφέλη για την ποιότητα του αέρα και την ανθρώπινη υγεία.
Σχετικά με τις επιλογές τροφίμων που μπορούν να ενσωματωθούν σε μια flexitarian δίαιτα, αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν δημητριακά ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά, γαλακτοκομικά, ξηρούς καρπούς, εναλλακτικές πρωτεΐνες κρέατος, και φυσικά – λίγες φορές την εβδομάδα – ζωικές πρωτεΐνες. Αυτή η δίαιτα δεν αποκλείει εντελώς κάποιο τρόφιμο, αλλά περισσότερο έχει να κάνει με τη συνολική εικόνα της διατροφής. Υπερισχύουν οι φυτικές τροφές και περιορίζονται αρκετά οι ζωικές.
Η flexitarian δίαιτα μπορεί να τροποποιηθεί κατάλληλα ώστε να έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι, να είναι gluten-free, Halal ή Kosher, ανάλογα με τις ανάγκες του καταναλωτή.
Λόγω της μεγάλης ευελιξίας που προσφέρει αυτή η διατροφή, οι flexitarians έχουν ομαδοποιηθεί περαιτέρω σε flexitarians και pro-flexitarians, με τους πρώτους να είναι πιο φειδωλοί στην ποσότητα και τη συχνότητα κατανάλωσης κρέατος, και τους δεύτερους να μην δηλώνουν ανοιχτοί σε μια επιπλέον μείωση των ζωικών πρωτεϊνών που προσλαμβάνουν. Αυτό αποδεικνύει ότι οι flexitarians δεν είναι μια ενιαία ομάδα, ούτε ακολουθούν συνολικά μια αυστηρή δίαιτα, αλλά διέπονται από μια ευρύτερη διατροφική αντίληψη με κοινά στοιχεία, βασισμένη σε διάφορα κίνητρα.
Το ζητούμενο της δίαιτας flexitarian είναι μια καλή ισορροπία της διατροφής, η οποία θα έχει ένα καλό αντίκτυπο και αρκετά οφέλη για την υγεία του οργανισμού.
Να σημειωθεί βέβαια πως η δίαιτα αυτή έχει δεχθεί αρκετή κριτική από τους vegans και vegetarians, οι οποίοι τη θεωρούν όμοια με την κοινή παμφαγία, παρά τις διαφοροποιήσεις της.
Πηγές:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3967195/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6089671/
https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2738784
https://www.researchgate.net/publication/333783903_Flexitarian_diet_to_the_rescue
https://health.usnews.com/best-diet/flexitarian-diet
https://www.bmj.com/content/370/bmj.m2412
*Κατερίνα Κουδούνα Τεχνολόγος Τροφίμων, MSc Διαχείριση Ποιότητας Τροφίμων, ΜSc Νομοθεσία Τροφίμων και Ποτών
Ακολουθήστε το Cibum 
