Επιστημονική μελέτη για τους χρόνους έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, που απαιτούνται για τη διατήρηση της επάρκειας σε επίπεδα βιταμίνης D.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν σημαντικά επίπεδα ανεπάρκειας βιταμίνης D σε πολλούς πληθυσμούς και ηλικιακές ομάδες, συμβάλλοντας σε μια σειρά προβλημάτων υγείας.Η βιταμίνη D παίζει ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση ενός υγιούς μυοσκελετικού συστήματος και όχι μόνο. Οι αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και νευροπροστατευτικές ιδιότητές της, είναι ευεργετικές για τη γενική υγεία και υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι παίζει ρόλο σε μια σειρά άλλων ασθενειών όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, καθώς επίσης υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει δύο πηγές βιταμίνης D: με κατάποση μέσω διατροφής ή συμπληρωμάτων ή με δερματική σύνθεση κατά την έκθεση του απροστάτευτου δέρματος στην ακτινοβολία UVB στο ηλιακό φως.
Η σύγχρονη διατροφή είναι γενικά φτωχή πηγή βιταμίνης D, αυτό σημαίνει για την πλειοψηφία των ανθρώπων ότι η κύρια πηγή είναι ο ήλιος. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι μεγάλα ποσοστά του πληθυσμού έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D.
Δεδομένης της συχνά αναφερόμενης εκτίμησης ότι το 90% της παροχής βιταμίνης D του σώματος συντίθεται στο δέρμα, τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, σημαίνουν πως υπάρχει σημαντική έλλειψη έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία στο ηλιακό φως. Ωστόσο, η ενθάρρυνση μεγαλύτερης έκθεσης στον ήλιο έρχεται σε αντίθεση με τις μακροχρόνιες εκστρατείες για την υγεία, τουλάχιστον σε πληθυσμούς με λευκή επιδερμίδα. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί εθνικοί φορείς δημόσιας υγείας έχουν λάβει την απόφαση να εμπλουτίσουν ορισμένα τρόφιμα, ή να συστήσουν συμπληρώματα βιταμίνης D για μέρος ή για όλο τον πληθυσμό. Ωστόσο, για πολλούς πληθυσμούς, η διαθεσιμότητα σημαντικής UVB καθώς και η έλλειψη τοπικών υπηρεσιών υγείας και η διαθεσιμότητα συμπληρωμάτων βιταμινών υποδηλώνουν ότι απαιτούνται συμβουλές για τον προσδιορισμό του τρόπου ασφαλούς λήψης/διατήρησης επάρκειας βιταμίνης D χρησιμοποιώντας «λίγη και συχνά» έκθεση στον ήλιο, με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγονται οι κίνδυνοι για την υγεία από ηλιακά εγκαύματα και καρκίνο του δέρματος.
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients προσπάθησε να παράσχει ενδεικτικούς χρόνους πρόσληψης και διατήρησης της βιταμίνης D.
Στόχος των ερευνητών ήταν να δώσουν πληροφορίες για τις εθνικές κατευθυντήριες γραμμές διατροφής για τη βιταμίνη D, παρουσιάζοντας τη δυνατότητα διατήρησης της κατάστασης της βιταμίνης D μέσω της έκθεσης στον ήλιο σε συνάρτηση με το γεωγραφικό πλάτος, την εποχή του χρόνου και τον τύπο δέρματος. Αυτό θα επιτρέψει μια πιο διαφοροποιημένη και στοχευμένη προσέγγιση όσον αφορά τον εθνικό εμπλουτισμό τροφίμων, τις εθνικές πολιτικές συμπληρωμάτων και την καθοδήγηση για την έκθεση στον ήλιο, με βάση τη διαθεσιμότητα ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας και μετριασμένη από τα χαρακτηριστικά και τις κουλτούρες του τοπικού πληθυσμού.
Η ικανότητα διατήρησης της κατάστασης της βιταμίνης D με την έκθεση στον ήλιο γίνεται μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ της τοποθεσίας (γεωγραφικό πλάτος και κλίμα), των προσωπικών χαρακτηριστικών (τύπος δέρματος) ακόμα και την κουλτούρα και τις παραδόσεις ενός τόπου. Οι τύποι δέρματος διακρίνονται με βάση το χρώμα σε I: πολύ ανοιχτό χρώμα, II: ανοιχτό, III: όχι ιδιαίτερα ανοιχτό, IV: Σταρένιο, V: μελαχρινό και VI: Μαύρο.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δορυφορικό εξοπλισμό με δεδομένα της παγκόσμιας κάλυψης της επιφανειακής υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) και αρχικά κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως ένας πρωταρχικός περιορισμός στη διατήρηση της κατάστασης της βιταμίνης D μέσω της έκθεσης στον ήλιο είναι η έλλειψη ηλιακής ακτινοβολίας κατά τη χειμερινή περίοδο. Επίσης η έκθεση στον ήλιο μπορεί να επιτευχθεί οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, αν και κοντά στην ανατολή και τη δύση του ηλίου οποιαδήποτε στιγμή και μέρος, όταν ο ήλιος είναι χαμηλά στον ουρανό, θα ξεκινήσει αμελητέα σύνθεση βιταμίνης D. Μακριά από τη μεσημεριανή ώρα, η ηλιακή ακτινοβολία μειώνεται, επομένως οι εκθέσεις που λαμβάνονται άλλες ώρες της ημέρας θα πρέπει να είναι μεγαλύτερες χρονικά από το μεσημέρι.
Μια πιθανή λύση θα ήταν να αυξήσετε τους χρόνους έκθεσης (χωρίς να καείτε από τον ήλιο) ή να αυξήσετε την περιοχή του δέρματος που εκτίθεται, τους καλοκαιρινούς μήνες ώστε να καλυφθεί η ακολουθούμενη χειμερινή μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας. Έχει αποδειχθεί ότι αυτό είναι δυνατό για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά μόνο για ορισμένους τύπους δέρματος. Μια εναλλακτική είναι η ενθάρρυνση της χρήσης συμπληρωμάτων σε ορισμένες περιόδους του έτους ή η αύξηση της βασικής διατροφικής πρόσληψης ολόκληρου του πληθυσμού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στόχος που θα συνεπαγόταν τον εμπλουτισμό των τροφίμων.
Σύμφωνα με τη μελέτη για τύπο δέρματος VI που αντιπροσωπεύει αυτά με το πιο βαθιά χρωματισμένο δέρμα η διατήρηση των επιπέδων βιταμίνης D είναι πιο δύσκολη μέσω της έκθεσης στον ήλιο, ιδιαίτερα με τον σύγχρονο τρόπο ζωής που έχει αντικαταστήσει τις υπαίθριες, γεωργικές ασχολίες με εσωτερικές, βιομηχανικές και υπηρεσίες. Το τελευταίο ζήτημα της αλλαγής του τρόπου ζωής ισχύει για όλους τους τύπους δέρματος, αλλά οι σύγχρονες πρακτικές επιδεινώνουν το γεωγραφικό αποτέλεσμα πιο έντονα σε άτομα με σημαντική συστατική μελάγχρωση. Για τον τύπο δέρματος VI, η διατήρηση της βιταμίνης D με μεσημεριανή έκθεση στον ήλιο λιγότερο από 30 λεπτά την ημέρα (με 35% εκτεθειμένη επιφάνεια δέρματος) δεν μπορεί να επιτευχθεί όλο το χρόνο στους ±30 βαθμούς γεωγραφικό πλάτος για τον τύπο δέρματος VI, σε ±40 μοίρες γεωγραφικό πλάτος για τον τύπο δέρματος V, ακόμη και σε μερικούς μήνες όταν υπάρχει επαρκής ήλιος, και σε γεωγραφικό πλάτος ±40 μοίρες και υψηλότερο για τους τύπους δέρματος I–IV λόγω του της ηλιακής ακτινοβολίας. Να σημειωθεί ότι το γεωγραφικό πλάτος της Ελλάδας είναι μεταξύ 35ο -42ο μοίρες. Εάν η έκθεση στον ήλιο περίπου 15 λεπτών ή λιγότερο το μεσημέρι είναι το μόνο που μπορεί να επιτευχθεί, τότε η ζώνη γεωγραφικού πλάτους μειώνεται κατά 10 μοίρες γεωγραφικού πλάτους για κάθε τύπο δέρματος εκτός από τους τύπους δέρματος I–IV.
Ακολουθούν οι πίνακες της μελέτης με τους χρόνους έκθεσης στον ήλιο σε λεπτά, για την διατήρηση των επιπέδων βιταμίνης D για διάφορους τύπους δέρματος.
Για να διαβάσετε ολόκληρη τη μελέτη πατήστε ΕΔΩ
Αναφορά: Kift RC, Webb AR. Globally Estimated UVB Exposure Times Required to Maintain Sufficiency in Vitamin D Levels. Nutrients. 2024; 16(10):1489. https://doi.org/10.3390/nu16101489
Ακολουθήστε το Cibum 
