Καταγραφή πρόσφατων περιστατικών και ανάλυση για τους λόγους παρουσίας τρωκτικών μέσα σε τρόφιμα ή σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας και σε εστιατόρια και για τους τρόπους εντοπισμού και αντιμετώπισης.
Οι φθινοπωρινές και χειμερινές εποχές φέρνουν νέες προκλήσεις για τις επιχειρήσεις εστίασης ή επεξεργασίας τροφίμων και τις ομάδες που εργάζονται για τη συντήρησή τους. Μία από τις πιο αξιοσημείωτες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν είναι η αυξημένη πίεση από τα τρωκτικά που αναζητούν τροφή και καταφύγιο μέσα σε αυτές τις εγκαταστάσεις όταν πέφτουν οι εξωτερικές θερμοκρασίες.
Μια προσβολή από τρωκτικά μπορεί να είναι εξαιρετικά επιζήμια για μια επιχείρηση, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε κλείσιμο της εγκατάστασης, εάν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και σωστά.
Η παρουσία τρωκτικών είναι εξαιρετικά επικίνδυνη όχι μόνο για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων που εργάζονται στις επιχειρήσεις, αλλά από τα παράσιτα μπορούν επίσης να μεταδώσουν σοβαρές ασθένειες όπως η σαλμονέλα, η οποία μπορεί να μολύνει τα τρόφιμα. Στην πραγματικότητα, τα τρωκτικά είναι γνωστό ότι μολύνουν ή καταναλώνουν περίπου το 20% της παγκόσμιας προσφοράς τροφίμων. Είναι αξιοσημείωτη δε η πρόσφατη καταστροφή φορτίου με ακτινίδια αξίας 19 εκατομμυρίων ευρώ από αρουραίους.
Τα ποντίκια μπορούν να μολύνουν τις προμήθειες τροφίμων με τα ούρα, τα κόπρανα ή κομμάτια του σώματός τους. Τα ποντίκια μαζεύουν μικρόβια, όταν σέρνονται πάνω σε σάπια τρόφιμα και σκουπίδια ή τρώγοντάς τα. Καθώς τα ποντίκια ταξιδεύουν στην κουζίνα τσιμπολογώντας τρόφιμα, ουρώντας και αφήνοντας περιττώματα, τα μικρόβια μεταδίδονται στα τρόφιμα, τους πάγκους τροφίμων, τα ράφια, τα σκεύη κ.λπ.
Πρόσφατα περιστατικά
Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα (προς γνώση και συμμόρφωση) είναι η ανάκληση 100.000 συσκευασιών ψωμί του τοστ στην Ιαπωνία όπου εντοπίστηκαν κομμάτια από μαύρο αρουραίο. Η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου και προκάλεσε ανεπανόρθωτη ζημιά στην μεγάλη αρτοβιομηχανία. Τον Απρίλιο του 2021 η Δανία ενημέρωσε το Ευρωπαϊκό Σύστημα ταχείας ειδοποίησης για τα τρόφιμα RASFF περιττώματα ποντικών σε τυρί προέλευσης Ολλανδίας η οποία νωρίτερα, τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους είχε ενημερώσει 5 χώρες μέσω του RASFF για περιττώματα ποντικιών σε ζυμαρικά. Αξίζει να αναφέρουμε ότι και το 2023 η Δανία είχε ενημερώσει για ακαθαρσίες από ποντίκια σε τσάι που εξαγόταν σε Νορβηγία και Σουηδία.
Τέλος, μόλις σε λίγους μήνες το 2024 είχαμε την επιδρομή ποντικιών σε ένα μαγαζί με κεμπάμπ στην Ουαλία, όπως επίσης και σε έναν φούρνο στην Αγγλία, αλλά και στη Σιγκαπούρη, καθώς φυσικά και το αποτρόπαιο περιστατικό με νεκρά ποντίκια σε κονσέρβες με φασόλια από την Ιταλία, οι οποίες μάλιστα διανέμονταν σε 5 χώρες. Οι αρχές ήδη έχουν αυστηροποιήσει τα μέτρα προστασίας και ελέγχων, είτε με άμεσες ανακλήσεις, είτε επιβάλλοντας “τσουχτερά” πρόστιμα σε επιχειρήσεις, είτε σφραγίζοντας μαζικά τα εστιατόρια που βρέθηκαν έστω και ίχνη παρουσίας τρωκτικών.
Πού ζουν τα ποντίκια
Τα ποντίκια φωλιάζουν σε σκοτεινούς, ζεστούς, ήσυχους χώρους και κοντά σε τροφή. Οι χώροι σε διπλούς τοίχους και οι κλειστές περιοχές κάτω από πάγκους και σε αποθηκευτικούς χώρους αποτελούν ιδανικές τοποθεσίες φωλιάσματος. Τείνουν να είναι πιο δραστήρια τη νύχτα, όταν είναι σκοτεινά και δεν υπάρχει κανείς τριγύρω.
Ο εντοπισμός ποντικιών στη μέση της ημέρας συχνά υποδεικνύει μεγάλη προσβολή της εγκατάστασης. Τα ποντίκια μπορούν να προσαρμοστούν σε στρεσογόνα περιβάλλοντα, καθώς μπορούν να αδρανοποιηθούν για να εξοικονομήσουν ενέργεια κατά τη διάρκεια εξαιρετικά ζεστών ή κρύων συνθηκών. Επιπλέον, μπορούν να επιβιώσουν χωρίς νερό. Τα ποντίκια χρειάζονται μόνο ένα ή δύο χιλιοστόλιτρα νερό κάθε μέρα, το οποίο μπορούν να προσλάβουν από τροφές όπως τα δημητριακά.
Τα σημάδια προσβολής από τρωκτικά
Για να διατηρήσουν τις εγκαταστάσεις τους ασφαλείς, οι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων εστίασης και επεξεργασίας τροφίμων πρέπει να επιθεωρούν τακτικά το κτίριο και τα μηχανήματα για ενδείξεις παρουσίας τρωκτικών. Τα έξι κυριότερα σημάδια προσβολής που πρέπει να προσέξουν περιλαμβάνουν:
- Περιττώματα: Η εύρεση περιττωμάτων ποντικών ή αρουραίων γύρω από την εγκατάσταση είναι ένα από τα πιο συνηθισμένα σημάδια μόλυνσης από τρωκτικά. Αυτά τα σφαιρίδια συχνά μένουν πίσω σε μέρη όπου αποθηκεύονται τρόφιμα, όπως αποθηκευτικοί χώροι, κάτω από νεροχύτες, μέσα σε μασημένα χαρτοκιβώτια, κατά μήκος των σανίδων και στην κορυφή των δοκών του τοίχου.
- Σημάδια ροκανίσματος: Τα τρωκτικά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές υλικές ζημιές μασώντας σχεδόν κάθε είδους υλικό – συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών και μολύβδινων σωλήνων – για να αποκτήσουν τροφή ή νερό. Τα ποντίκια και οι αρουραίοι είναι επίσης γνωστό ότι ροκανίζουν καλώδια πίσω από τοίχους, προκαλώντας μερικές φορές πυρκαγιές.
- Φωλιές: Τα τρωκτικά προτιμούν να φωλιάζουν σε σκοτεινές, απομονωμένες περιοχές όπου υπάρχει μικρή πιθανότητα να τα ενοχλήσουν. Τα ποντίκια, συγκεκριμένα, αρέσκονται να φτιάχνουν τις φωλιές τους από τεμαχισμένα προϊόντα χαρτιού, βαμβάκι, υλικά συσκευασίας, μονώσεις τοίχων και υφάσματα. Εάν οι διαχειριστές των εγκαταστάσεων βρουν αυτά τα υλικά διάσπαρτα στους κοινόχρηστους χώρους, αυτό μπορεί να είναι σημάδι ότι τα τρωκτικά βρίσκονται σε κοντινή απόσταση.
- Ίχνη ή σημάδια από τρίψιμο: Οι αρουραίοι τείνουν να αφήνουν σκούρα σημάδια από λίπος ή χώμα κατά μήκος των τοίχων και των σανίδων του δαπέδου, καθώς ακολουθούν ένα μονοπάτι σε όλο το κτίριο μεταξύ της φωλιάς τους και των πηγών τροφής. Οι ιδιοκτήτες των εγκαταστάσεων θα πρέπει να προσέχουν αυτά τα σημάδια τριβής, τα οποία προκαλούνται από το λιπαρό τρίχωμα των αρουραίων.
- Παράξενοι θόρυβοι: Λαμβάνετε παράπονα ότι οι εργαζόμενοι ακούν παράξενους θορύβους στους τοίχους; Οι πιθανότητες είναι ότι αυτοί οι ήχοι μπορούν να αποδοθούν σε μια οικογένεια τρωκτικών που τριγυρνούν στις εγκαταστάσεις, ανάμεσα στους τοίχους και στις σοφίτες. Τα τρωκτικά αγαπούν ιδιαίτερα τους αποθηκευτικούς χώρους επειδή παρέχουν σκοτεινά, απομονωμένα σημεία για να φτιάξουν φωλιές.
- Ένα πραγματικό τρωκτικό: Τα ποντίκια μπορούν να αναπαραχθούν ταχύτατα, οπότε αν ένας εργαζόμενος ή ένας πελάτης εντοπίσει ένα ποντίκι στο κτίριο, είναι πιθανό να υπάρχουν και άλλα που παίζουν κρυφτό. Στην πραγματικότητα, ένα θηλυκό οικιακό ποντίκι μπορεί να γεννήσει περίπου 6-8 (ή και περισσότερα) μωρά σε δέκα γέννες το χρόνο, δηλαδή περίπου 70 μικρά το χρόνο.
Πως αντιμετωπίζεται το πρόβλημα
Εκτός από την τακτική παρακολούθηση για ενδείξεις προσβολής από τρωκτικά, οι ιδιοκτήτες των χώρων θα πρέπει να εφαρμόζουν συμβουλές πρόληψης για να αποφεύγουν ανεπιθύμητες προσβολές από τρωκτικά:
- Περικόψτε τα δέντρα και τα φυλλώματα κοντά στην εγκατάσταση
- Σφραγίστε τυχόν ρωγμές ή τρύπες στο εξωτερικό του κτιρίου
- Επισκευάστε τυχόν σπασμένα καλύμματα αεραγωγών, χαλαρή επένδυση ή βότσαλα
- Διατηρείτε τους χώρους αποθήκευσης καθαρούς και οργανωμένους για να εξαλείψετε τους πιθανούς χώρους φωλιάσματος
- Αερίζετε σωστά τους χώρους αποθήκευσης και τα μηχανήματα για να αποφύγετε τη συσσώρευση υγρασίας που μπορεί να προσελκύσει παράσιτα
- Διατηρείτε τα τρόφιμα σφραγισμένα και αποθηκευμένα σωστά σε αεροστεγή δοχεία
- Καθαρίζετε συχνά τους χώρους με μεγάλο όγκο εργασιών, συμπεριλαμβανομένων των χώρων διαλείμματος των εργαζομένων, των λουτρών και των χώρων υποδοχής όπου συσσωρεύονται καθημερινά ψίχουλα και σκουπίδια
- Απορρίπτετε τακτικά τα σκουπίδια και τα αποθηκεύετε σε σφραγισμένους κάδους που βρίσκονται σε απόσταση από τις εισόδους του κτιρίου
- Συνεργαστείτε με αδειοδοτημένο επαγγελματία καταπολέμησης παρασίτων για τη διενέργεια τακτικών επιθεωρήσεων και τη σύσταση θεραπείας σε περίπτωση που διαπιστωθεί προσβολή.
Το πιο σημαντικό βήμα που αναφέρεται παραπάνω είναι η διατήρηση ενός τακτικού προγράμματος επιθεώρησης με αδειοδοτημένο συνεργάτη για την καταπολέμηση παρασίτων. Ένας επαγγελματίας μπορεί να εφαρμόσει μια ολιστική και εξατομικευμένη προσέγγιση στον έλεγχο παρασίτων που περιλαμβάνει επιθεώρηση, εντοπισμό και θεραπεία για να διασφαλίσει ότι οι εμπορικές εγκαταστάσεις είναι καθαρές, συμμορφούμενες με τους κανονισμούς ασφαλείας και απαλλαγμένες από παράσιτα.
Αυτές οι επιθεωρήσεις δεν πρέπει να σταματούν στο τέλος της περιόδου αιχμής των παρασίτων ή μετά την αντιμετώπιση ενός προβλήματος. Τα παράσιτα, ιδίως τα τρωκτικά, αποτελούν απειλή για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Ακολουθήστε το Cibum 
