Η λήψη προληπτικών μέτρων είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση της εξάπλωσης της νόσου.
Ο άνθρακας είναι μια ζωονοσογόνος νόσος, δηλαδή μια ασθένεια που μπορεί να μεταδοθεί μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Προκαλείται κυρίως από το παθογόνο βακτήριο Bacillus anthracis (B. anthracis), το οποίο εντοπίζεται στο έδαφος.
Το βακτήριο αυτό επηρεάζει κυρίως ζώα που βόσκουν, όπως τα φυτοφάγα, αλλά μπορεί να μολύνει και τον άνθρωπο μέσω διαφόρων οδών μετάδοσης. Ο άνθρακας είναι ενδημικός σε περιοχές όπως η Λατινική Αμερική, η Ασία και η Αφρική, ιδιαίτερα σε θερμά κλίματα, ενώ ανιχνεύεται λιγότερο συχνά στις ευρωπαϊκές χώρες. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, έχουν καταγραφεί σποραδικά κρούσματα σε μηρυκαστικά.
Το Bacillus anthracis ανήκει στο γένος Bacillus και είναι ένα θετικό κατά Gram, σπορογόνο βακτήριο που μπορεί να αναπτυχθεί τόσο παρουσία οξυγόνου (αερόβια) όσο και χωρίς αυτό (αναερόβια). Στις κατάλληλες συνθήκες του περιβάλλοντος, σχηματίζει εξαιρετικά ανθεκτικά σπόρια.
Αυτά τα σπόρια μπορούν να επιβιώσουν για δεκαετίες σε αντίξοες συνθήκες, όπως η ξηρότητα, η κατάψυξη και η χρήση κοινών απολυμαντικών. Όταν ένα μολυσμένο ζώο πεθάνει, τα σπόρια σχηματίζονται από τα σωματικά υγρά του και παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλα χρονικά διαστήματα, καθιστώντας την εξάλειψή τους ιδιαίτερα δύσκολη.
Ο άνθρωπος μπορεί να μολυνθεί από τον Bacillus anthracis με διάφορους τρόπους. Ο δερματικός άνθρακας προκαλείται όταν το δέρμα έρχεται σε άμεση επαφή με μολυσμένα υλικά, όπως γούνα, δέρματα, όργανα ή οστά ζώων. Αυτή η μορφή είναι η πιο συνηθισμένη και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση βλατίδων που εξελίσσονται σε νεκρωτικά έλκη με μαύρη κρούστα.
Η πνευμονική μορφή της νόσου εμφανίζεται όταν εισπνευστούν σπόρια μέσω σκόνης ή αερολυμάτων και είναι ιδιαίτερα σοβαρή, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε συστηματική λοίμωξη, πνευμονική ανεπάρκεια και σηψαιμία. Η εντερική μορφή εμφανίζεται συνήθως μετά την κατανάλωση μολυσμένου κρέατος ή μολυσμένου νερού και προκαλεί συμπτώματα όπως πυρετό, έντονο κοιλιακό άλγος και αιματηρή διάρροια. Σπάνια, μπορεί να εμφανιστεί και ενέσιμος άνθρακας, ο οποίος έχει συνδεθεί με την ενδοφλέβια χρήση μολυσμένων ναρκωτικών ουσιών, όπως η ηρωίνη.
Οι εκδηλώσεις της νόσου, ανεξάρτητα από τη μορφή της, μπορεί να περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, αδυναμία, καρδιαγγειακές διαταραχές και σε σοβαρές περιπτώσεις, σηπτικό σοκ. Ο άνθρακας μπορεί επίσης να προκαλέσει μηνιγγίτιδα, μια σπάνια αλλά επικίνδυνη επιπλοκή, που συνοδεύεται από ξαφνικούς πονοκεφάλους, υψηλό πυρετό και σύγχυση.
Τα φυτοφάγα ζώα, όπως τα μηρυκαστικά, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στον άνθρακα, καθώς συχνά προσλαμβάνουν τα σπόρια από το μολυσμένο έδαφος μέσω των τροφών τους. Στην περίπτωση των σαρκοφάγων ζώων, όπως οι σκύλοι και οι γάτες, η μόλυνση μπορεί να συμβεί εάν καταναλώσουν σφάγια μολυσμένων ζώων. Στις τελευταίες δεκαετίες, μεμονωμένα κρούσματα άνθρακα έχουν παρατηρηθεί σε βοοειδή στη Γερμανία, τα οποία συνδέονται συνήθως με την κατανάλωση ζωοτροφών μολυσμένων από σπόρια.
Η μόλυνση των τροφίμων με Bacillus anthracis είναι πιθανή, αλλά οι περιπτώσεις είναι εξαιρετικά σπάνιες. Το βακτήριο και τα σπόριά του μπορεί να μεταφερθούν σε κρέας ή προϊόντα κρέατος από μολυσμένα ζώα. Παρ’ όλα αυτά, οι ποσότητες του παθογόνου είναι συνήθως πολύ χαμηλές όταν τα ζώα σφάζονται χωρίς κλινικά συμπτώματα.
Η θέρμανση και η επεξεργασία των τροφίμων, όπως το μαγείρεμα και η οξίνιση, μειώνουν την πιθανότητα επιβίωσης του βακτηρίου. Εξάλλου, η ποσότητα του Bacillus anthracis που απαιτείται για να μολύνει τον άνθρωπο μέσω της διατροφής θεωρείται πολύ υψηλή.
Η αντιμετώπιση του Bacillus anthracis είναι δύσκολη λόγω της ανθεκτικότητας των σπορίων του. Τα φυτικά βακτήρια μπορούν να θανατωθούν εύκολα με το μαγείρεμα και με κοινές μεθόδους απολύμανσης. Ωστόσο, τα σπόρια απαιτούν έντονη θερμική επεξεργασία, όπως βρασμό στους 100°C για 15 λεπτά ή χρήση σποροκτόνων απολυμαντικών. Η έκθεση σε έντονη ηλιακή ακτινοβολία για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί επίσης να μειώσει τον αριθμό των σπορίων.
Άτομα που εργάζονται σε σφαγεία, κτηνοτροφικές μονάδες ή επεξεργάζονται δέρματα και γούνες ζώων από μολυσμένα κοπάδια ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Αν και οι λοιμώξεις στον άνθρωπο είναι πολύ σπάνιες στις βιομηχανικές χώρες, η λήψη προληπτικών μέτρων, όπως η σωστή διαχείριση των ζώων και των τροφίμων, είναι απαραίτητη για την ελαχιστοποίηση της εξάπλωσης της νόσου.
Ακολουθήστε το Cibum 
