Νέα στοιχεία δείχνουν πως φωτίζουν το ίσιο σημείο του εγκεφάλου.
Το αν τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα όπως τα γλυκά σνακ (βλ. Μπισκότα,πατάτες, οι πίτσες κ.α) είναι εθιστικά για τον ανθρώπινο οργανισμό όπως τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ, είναι σημείο ενδιαφέροντος τα τελευταία χρόνια στους επιστημονικούς κύκλους αλλά και σημείο αντικρουόμενων απόψεων. Αν και η απάντηση δεν είναι σαφής, νέα στοιχεία υπογραμμίζουν τα κοινά σημεία μεταξύ των δυο, όχι ως προς την ιδια την ουσία που προκαλεί τον εθισμό αλλά ως προς την επίδραση στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου.
Η λαχτάρα για νόστιμα γεύματα (κατά βάση επεξεργασμένα τρόφιμα) οπως και η ζαχαρη, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες “φωτίζει” τον εγκέφαλο ακριβώς όπως η λαχτάρα για κοκαΐνη. Τα επιχειρήματα υπέρ του εθισμού στα τρόφιμα υποδηλώνουν ότι εάν οι υδατάνθρακες και τα λίπη αναμειχθούν σε αφύσικα μεγάλες δόσεις, δημιουργείται ένα γρήγορο «σύστημα παροχής» θρεπτικών συστατικών που έχει ως αποτέλεσμα φυσιολογικές επιδράσεις στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου που μοιάζουν με εκείνα που παράγονται από την κοκαΐνη ή τη νικοτίνη.
Προκειμένου να εξετάσουν πώς αυτό επηρεάζει τις πραγματικές συμπεριφορές, οι ερευνητές ανέπτυξαν το 2009 την κλίμακα εθισμού στο φαγητό του Yale, για να εξετάσουν την ισχυρή έλξη που ασκούν στους ανθρώπους τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Χρησιμοποιώντας αυτή την τεχνική μέτρησης, μια μετα-ανάλυση του 2022 έδειξε ότι το 20% των ενηλίκων είναι εθισμένοι στα τρόφιμα. Τα άτομα αυτής της ομάδας καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποκτήσουν τα αγαπημένα τους φαγητά και συχνά τρώνε σε σημείο να αισθάνονται σωματικά άρρωστοι. Τέτοιου είδους εθισμός στο φαγητό είναι ο πιο κοντινός ξάδερφος της διαταραχής υπερφαγίας, λέει η Alexandra DiFeliceantonio, νευροεπιστήμονας στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικής Έρευνας Fralin στο Virginia Tech Carilion. Και τα δύο προκαλούν στους ανθρώπους έλλειψη ελέγχου στον τρόπο κατανάλωσης των τροφίμων, αλλά ο ορισμός της διαταραχής χρήσης ουσιών περιλαμβάνει επίσης πόθους, συμπτώματα στέρησης και συνεχιζόμενη χρήση παρά τις αρνητικές συνέπειες.
Μελέτη του 2021 έδειξε, για παράδειγμα, ότι τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας καταναλώνουν αποκλειστικά υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. Η πρώιμη έρευνα σε αρουραίους πρότεινε ότι η σακχαρόζη κρατά τα ζώα αγκιστρωμένα. «Θέλουν όλο και περισσότερα και περισσότερα. Κάθε μέρα, θα δείχνουν σημάδια λαχτάρας», λέει η Nicole Avena, νευροεπιστήμονας στο Icahn School of Medicine στο Όρος Σινά. Αυτό που έχει σημασία, υποστηρίζουν οι επιστήμονες, είναι η δοσολογία και η ταχύτητα απορρόφησης μιας ουσίας.
Όταν πρόκειται για υπερεπεξεργασμένα σνακ, η ζάχαρη συχνά συνδυάζεται με το λίπος, ένας συνδυασμός που θα μπορούσε να κάνει τέτοια τρόφιμα ακόμα πιο εθιστικά. Μελέτη του 2018 από την DeFeliceantonio και τους συνεργάτες της έδειξε ότι, σε σύγκριση με τροφές με ίδιες θερμίδες που περιέχουν μόνο λίπος ή μόνο υδατάνθρακες, αυτές που παρασκευάζονται και με τα δύο συστατικά είναι πολύ πιο αποτελεσματικές στην ενεργοποίηση του τμήματος του κέντρου ανταμοιβής του εγκεφάλου που εμπλέκεται με τους εθισμούς.
Για μια μελέτη του 2023, η DeFeliceantonio και οι συνεργάτες της ανέθεσαν τυχαία σε 82 άτομα να τσιμπολογήσουν είτε γιαούρτια με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και ζάχαρη είτε γιαούρτια με χαμηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και χαμηλά λιπαρά για οκτώ εβδομάδες. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν όχι μόνο ότι η προτίμηση της πρώτης ομάδας για τα πιο υγιεινά γιαούρτια μειώθηκε μετά τη δοκιμή, αλλά ότι άλλαξαν και τα πρότυπα ενεργοποίησης του εγκεφάλου τους. Όταν δοκίμασαν λιπαρά, ζαχαρούχα μιλκσέικ, όσοι είχαν επιδοθεί σε σνακ με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και ζάχαρη είχαν αυξημένη ανταπόκριση στα κυκλώματα ανταμοιβής τους, συμπεριλαμβανομένου του ραβδωτού σώματος. «Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα κλέβουν τον εγκέφαλο με τρόπο που θα βλέπατε με τον εθισμό στα ναρκωτικά», λέει η Avena.
Η ισχύς μιας λιπαρής, ζαχαρούχου λιχουδιάς στην ενεργοποίηση αυτής της απελευθέρωσης επισημάνθηκε από μια μελέτη του 2023 στην οποία οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων σε ένα μικρό δείγμα εθελοντών. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η απόλαυση των μιλκσέικ οδηγεί σε σημαντική απελευθέρωση ντοπαμίνης σε υγιείς ανθρώπους, που μπορεί να είναι περίπου το ένα τρίτο αυτής που συνήθως παρατηρείται με τις αμφεταμίνες, μια ομάδα εξαιρετικά εθιστικών διεγερτικών φαρμάκων, όπως το “speed”.
Ωστόσο, η δυνατότητα εθισμού των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων μπορεί να μην σχετίζεται μόνο με την ντοπαμίνη. Μια μελέτη του 2023 αποκάλυψε τη σημασία του υποδοχέα κανναβινοειδών 2 (CB2) στο να κολλάμε σε ορισμένα τρόφιμα (στη συγκεκριμένη περίπτωση, σφαιρίδια με γεύση σοκολάτας, επειδή τα υποκείμενα ήταν ποντίκια). Τα τρωκτικά που δεν έχουν αυτούς τους υποδοχείς στον εγκέφαλο δεν είναι μόνο λιγότερο πιθανό να εθιστούν στην κοκαΐνη ή το αλκοόλ, έδειξε η έρευνα, αλλά και λιγότερο επιρρεπή στον εθισμό στα τρόφιμα, ένα εύρημα που μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους για τη θεραπεία της υπερφαγίας.
Η έρευνα για τα φάρμακα για την απώλεια βάρους παρέχει περαιτέρω στοιχεία ότι η υπερκατανάλωση τροφής και η κατάχρηση ουσιών μπορεί να έχουν κοινές εγκεφαλικές διεργασίες. Η σεμαγλουτίδη (που πωλείται με τις εμπορικές ονομασίες Ozempic και Wegovy) προκαλεί απώλεια βάρους μιμούμενη την ορμόνη του εντέρου που αυξάνει την ινσουλίνη γλυκαγόνη πεπτίδιο-1 (GLP-1) και θα μπορούσε ενδεχομένως να βοηθήσει όσους παλεύουν με διάφορους εθισμούς. Πειράματα σε ζώα υποδηλώνουν, για παράδειγμα, ότι μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από την κοκαΐνη και τα οπιοειδή.
Όταν οι ερευνητές έδειξαν φωτογραφίες κοκαΐνης σε τοξικομανείς ή φωτογραφίες ντόνατς σε υγιείς ανθρώπους, οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου, από το κοιλιακό ραβδωτό σώμα και την αμυγδαλή έως την παρεγκεφαλίδα, φωτίστηκαν και στις δύο ομάδες. Και όσο ισχυρότερη ήταν η αναφερόμενη λαχτάρα των εθελοντών, τόσο πιο έντονη ήταν και η νευρική τους απόκριση.
Τα συμπτώματα στέρησης, ένα άλλο κλασικό χαρακτηριστικό του εθισμού, φαίνεται να είναι επίσης παρόντα σε σχέση με τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. Αν και είναι απίθανο κάποιος να βιώσει σωματικούς σπασμούς από τη διακοπή των μπισκότων, οι γονείς που προσπαθούν να περιορίσουν την κατανάλωση ροφημάτων με ζάχαρη από τα παιδιά τους έχουν αναφέρει συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, ευερεθιστότητα και κοινωνική απόσυρση. Ομοίως, οι έφηβοι που έλαβαν οδηγίες να απέχουν από την υψηλή πρόσληψη αναψυκτικών για τρεις ημέρες παραπονέθηκαν για μειωμένο κίνητρο και ικανότητα συγκέντρωσης, μαζί με αυξημένους πονοκεφάλους.
Το 2022 οι Ashley Gearhardt, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο τμήμα ψυχολογίας του Πανεπιστήμιο Michigan των ΗΠΑ και DiFeliceantonio δημοσίευσαν ένα άρθρο γνώμης στο περιοδικό Addiction υποστηρίζοντας ότι τα εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα πρέπει να ταξινομηθούν ως εθιστικά με βάση μια έκθεση του 1988 Surgeon General για τα προϊόντα καπνού. Αυτό το έγγραφο περιέγραφε επιστημονικά στοιχεία πίσω από την εθιστική φύση των τσιγάρων, συμπεριλαμβανομένων των ψυχοδραστικών τους επιδράσεων και της πιθανότητας να προκαλέσουν καταναγκαστική χρήση. Παρόμοια στοιχεία, υποστηρίζουν οι επιστήμονες, υπάρχουν ήδη για υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. «Αν εφαρμόσουμε τα ίδια κριτήρια σε αυτή τη συγκεκριμένη κατηγορία τροφίμων, πληροί κάθε μεμονωμένο πλαίσιο ελέγχου», λέει ο Gearhardt.
https://www.scientificamerican.com/article/food-can-be-literally-addictive-new-evidence-suggests/
Ακολουθήστε το Cibum 
