EFSA: Μεγάλη μείωση της ανώτερης ανεκτής ημερήσιας πρόσληψης σεληνίου – Προκαλεί τριχόπτωση!

Από 300 μg/ημέρα πάει στα 255 μg/ημέρα – H αλωπεκία επιλέχθηκε από την ομάδα της EFSA ως το κρίσιμο τελικό σημείο στο οποίο πρέπει να βασιστεί η ανώτερη ημερήσια πρόσληψη.

Κατόπιν αιτήματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ζητήθηκε από την ομάδα της EFSA για τη διατροφή, τα νέα τρόφιμα και τα αλλεργιογόνα τροφίμων (NDA) να εκδώσει επιστημονική γνώμη σχετικά με το ανεκτό ανώτερο επίπεδο πρόσληψης (UL) για το σελήνιο.

Το σελήνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο, που σημαίνει ότι το σώμα χρειάζεται μόνο μια μικρή ποσότητα από αυτό. Βρίσκεται φυσικά σε τρόφιμα ή ως συμπλήρωμα. Το σελήνιο είναι απαραίτητο συστατικό διαφόρων ενζύμων και πρωτεϊνών, που ονομάζονται σεληνοπρωτεΐνες, που βοηθούν στη δημιουργία DNA και προστατεύουν από κυτταρικές βλάβες και μολύνσεις. Αυτές οι πρωτεΐνες συμμετέχουν επίσης στην αναπαραγωγή και στο μεταβολισμό των θυρεοειδικών ορμονών.

H EFSA διενήργησε συστηματικές ανασκοπήσεις της βιβλιογραφίας για τον εντοπισμό στοιχείων σχετικά με την υπερβολική πρόσληψη σεληνίου και τις κλινικές επιδράσεις και τους πιθανούς βιοδείκτες της επίδρασης, του κινδύνου χρόνιων ασθενειών και της εξασθενημένης νευροψυχολογικής ανάπτυξης στον άνθρωπο.

Οι κυριότερες τροφές με τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε σελήνιο είναι οι ξηροί καρποί, και συγκεκριμένα τα brazil nuts (Bertholletia excelsa), η γαλοπούλα, ο σολομός, το κοτόπουλο, το κόκκινο κρέας (σε οποιαδήποτε μορφή), τα θαλασσινά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Στην αξιολόγηση της πρόσληψης σεληνίου της EFSA στους ευρωπαϊκούς πληθυσμούς, οι κύριες ομάδες τροφίμων που συμβάλλουν στην πρόσληψη σεληνίου βρέθηκαν να είναι το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, το κρέας και τα προϊόντα κρέατος, τα δημητριακά και τα προϊόντα με βάση τα σιτηρά και τα ψάρια και τα προϊόντα ψαριών. Η ομάδα σημειώνει ότι, η εκτιμώμενη πρόσληψη σεληνίου μόνο από την κατανάλωση τροφίμων (δηλ. χωρίς συμπληρώματα διατροφής και εμπλουτισμένα τρόφιμα) είναι έως 48,3 μg/ημέρα σε βρέφη (4 έως < 12 μηνών), έως 61,6 μg/ημέρα στα νήπια (1 έως < 3 ετών), έως 71,5 μg/ημέρα σε άλλα παιδιά (3 έως < 10 ετών), έως 95,5 μg/ημέρα σε εφήβους (10 έως < 18 ετών) και έως 113 μg/ημέρα σε ενήλικες ( ≥ 18 ετών. Οι προσλήψεις είναι ελαφρώς χαμηλότερες στις γυναίκες, κυρίως λόγω των μικρότερων ποσοτήτων τροφής που καταναλώνονται την ημέρα. 

Η αλωπεκία, ως ένα πρώιμο παρατηρήσιμο χαρακτηριστικό και μια καθιερωμένη δυσμενής επίδραση της υπερβολικής έκθεσης σε σελήνιο, επιλέχθηκε από την ομάδα της EFSA ως το κρίσιμο τελικό σημείο στο οποίο βασίζεται ένα UL για το σελήνιο.

Σύμφωνα με τo έγγραφο της EFSA τα σημεία και τα συμπτώματα της οξείας δηλητηρίασης από σελήνιο στον άνθρωπο (μερικές φορές αναφέρεται ως «οξεία σελήνωση») περιλαμβάνουν υπόταση και ταχυκαρδία, ναυτία, έμετο, διάρροια, κοιλιακό άλγος, πνευμονικό οίδημα και νευρολογικές ανωμαλίες όπως τρόμος, μυϊκοί σπασμοί, ανησυχία, σύγχυση, και κώμα. Τα πιο κοινά σημάδια χρόνιας δηλητηρίασης από σελήνιο στους ανθρώπους (μερικές φορές αναφέρεται ως «χρόνια σελήνωση») είναι εύθραυστα, πυκνά νύχια με λευκές κηλίδες και διαμήκεις ραβδώσεις, καθώς και εύθραυστα μαλλιά και τριχόπτωση/αλωπεκία. Άλλα σημάδια περιλαμβάνουν αποχρωματισμό και υπερβολική φθορά των δοντιών, οσμή σκόρδου στην αναπνοή, δερματικές αλλοιώσεις και νευρολογικές ανωμαλίες, όπως κόπωση, αδυναμία, περιφερική παραισθησία, υπεραντανακλαστικότητα, πόνος στα άκρα, ασταθές βάδισμα, παράλυση και μειωμένη γνωστική λειτουργία.

Η ομάδα θεωρεί ότι οι διαθέσιμες μελέτες παρέχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι τα σημεία και τα συμπτώματα της τοξικότητας του σεληνίου εμφανίζονται σε εκθέσεις σε σελήνιο κάτω από το προηγουμένως προσδιορισμένο NOAEL (Το επίπεδο μη παρατηρούμενης ανεπιθύμητης ενέργειας) των 850 μg/ημέρα. Ως εκ τούτου, δικαίως το NOAEL πρέπει να αλλάξει.

Έτσι H EFSA καθορίζει ως ανώτερη ημερήσια πρόσληψη σεληνίου UL τα 255 μg/ημέρα για ενήλικες άνδρες και γυναίκες (συμπεριλαμβανομένων των εγκύων και των γυναικών που θηλάζουν). Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα πρόσληψης, οι ενήλικοι καταναλωτές είναι απίθανο να υπερβούν την UL, με εξαίρεση τους τακτικούς χρήστες συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν υψηλές ημερήσιες δόσεις σεληνίου ή τακτικούς καταναλωτές των ξηρών καρπών Βραζιλίας.

Δεν έχει αναφερθεί κανένας κίνδυνος με τα σημερινά επίπεδα πρόσληψης σεληνίου στις ευρωπαϊκές χώρες από τρόφιμα (εξαιρουμένων των συμπληρωμάτων διατροφής) σε νήπια και παιδιά, και η πρόσληψη σεληνίου που προκύπτει από το φυσικό περιεχόμενο των τροφίμων δεν εγείρει λόγους ανησυχίας. Τα συμπληρώματα που περιέχουν σελήνιο σε νήπια και παιδιά πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή, με βάση τις ατομικές ανάγκες.

Δημιουργούνται οι ακόλουθες UL: