Υπάρχει πραγματικά το ιδανικό χάρτινο καλαμάκι;

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη διάσπαση του;

    Στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου για τη βιώσιμη ανάπτυξη, το 2020 ψηφίστηκε στην Ελλάδα ο νόμος, που θα έδινε τέλος σε κάθε πλαστική συσκευασία, που θα ίσχυε μεταξύ άλλων και για πλαστικά καλαμάκια. Δόθηκε μια παράταση στις επιχειρήσεις για τα αποθέματα που διέθεταν έως και τα μέσα του 2022, και έκτοτε συναντάμε μόνο χάρτινα καλαμάκια μιας χρήσης στα καταστήματα (θεωρητικά).

   Από την μια είναι ο περιβαλλοντικός στόχος, τον οποίο σαφώς, ένα χάρτινο καλαμάκι εξυπηρετεί, (αν εξαιρέσεις ότι η βιομηχανία χαρτιού συμβάλλει στην ατμοσφαιρική ρύπανση, στη ρύπανση των υδάτων, στην αποψίλωση των δασών του πλανήτη και τις υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου) και από την άλλη η χρηστικότητα. Αξίζει σε αυτό το σημείο να αναφέρουμε πως το 2019, το Γραφείο Προστασίας Καταναλωτών και Κτηνιατρικών Υποθέσεων στην Ελβετία βρήκε χάρτινα καλαμάκια μολυσμένα με χλωροπροπανόλες, υδρογονάνθρακες ορυκτελαίων και φωτοεκκινητές… Μερικά περιέχουν γλουτένη, όπως προειδοποίησε τους φοιτητές το Πανεπιστήμιο του Rhode Island, ενώ αποτελούν δυνητικά και κίνδυνο πνιγμού, όπως προειδοποίησαν οι Αρχές Ασφάλειας Τροφίμων της Ολλανδίας και της Φινλανδίας οι οποίες έχουν δεχθεί χιλιάδες καταγγελίες, για κίνδυνο μικρών παιδιών. 

Όσον αφορά τώρα στη χρηστικότητα, η πλειοψηφία των καταναλωτών κατακεραυνώνουν την όλη κίνηση για λόγους χρηστικότητας, αλλά και για την πολύ δυσάρεστη αίσθηση που αφήνουν στο στόμα και συνεχίζουν να ζητούν από τα καταστήματα πλαστικά καλαμάκια μιας χρήσης. Ο βασικός λόγος είναι πως το χάρτινο καλαμάκι είναι σχεδιασμένο να διασπάται φυσικά, αφού έχει ολοκληρωθεί ή χρήση του και όχι κατά τη διάρκειά της, φαινόμενο που συμβαίνει κατά κόρον. Οι αντιδράσεις αυτές δεν είναι παράλογες και μάλιστα έχουν αποδειχθεί και επιστημονικά. Έρευνα του NC STATE UNIVERSITY έδειξε, ότι όλα τα καλαμάκια χαρτιού που αξιολογήθηκαν έχασαν το 70% έως 90% της αντοχής τους, αφού ήρθαν σε επαφή με το υγρό για λιγότερο από 30 λεπτά. Επιπλέον, τα χάρτινα καλαμάκια απορρόφησαν υγρό στο 30% περίπου του βάρους του καλαμιού μετά από έκθεση σε υγρό για 30 λεπτά.

Το πλαστικό καλαμάκι από την άλλη, εξυπηρετεί με επιτυχία το λόγο ύπαρξης του, ωστόσο μπορεί να χρειαστεί περισσότερους από δυο αιώνες για να αποσυντεθεί και να διασκορπιστεί στο περιβάλλον, διάστημα κατά το οποίο αποτελεί απειλή για τη θαλάσσια ζωή (μεταξύ άλλων). Το 2015, το κοινό ευαισθητοποιήθηκε από τις τραγικές εικόνες που έγιναν viral και αποτύπωναν ένα πλαστικό καλαμάκι στη μύτη μια θαλάσσιας χελώνας. 

    Και τόσο οι καταναλωτές όσο και οι επιχειρήσεις εστίασης, αναρωτιόνται εάν τελικά υπάρχει πραγματικά ένα ιδανικό καλαμάκι τόσο βιώσιμο και συνάμα χρηστικό; Στην ερώτηση αυτή απαντά στο Inverse, ο Petros Pappalas που κατασκευάζει χάρτινα καλαμάκια για την Coasty. “Υπάρχουν τόσα πολλά μικρά βήματα που οι άνθρωποι δεν θα σκέφτονταν, από το πώς συμπεριφέρονται τα χάρτινα καλαμάκια μετά την κατασκευή τους, μέχρι τον τρόπο αποθήκευσης τους”, λέει. Σύμφωνα με τον ίδιο εξαρτάται από το υλικό, το περιβάλλον και την υγρασία που έχει απορροφήσει, από εμάς τους ίδιους και το πως τα χειριζόμαστε κ.α

   Όσον αφορά το υλικό, υπάρχουν επιλογές χαρτιού kraft, χαρτιού μπαμπού καθώς και ανακυκλωμένου. Ορισμένα καλαμάκια μπορεί επίσης να χρησιμοποιούν χαρτί κεριού ή άλλα επικαλυμμένα χαρτιά. Μια αδιάβροχη επίστρωση βελτιώνει την ανθεκτικότητα, αλλά καθιστά το καλαμάκι μη βιοδιασπώμενο, ουσιαστικά καταστρέφοντας το λόγο για τον οποίο δημιουργήθηκε εξ αρχής. Μάλιστα ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι χημικές ουσίες από την αδιάβροχη αυτή επίστρωση, μπορούν να διαρρεύσουν στο ποτό σε διάφορες θερμοκρασίες, καθιστώντας κάθε γουλιά υψηλό κίνδυνο, σύμφωνα με το thesugarcanestraw.Το χαρτί kraft, από το οποίο παρασκευάζονται τα πιο δυνατά καλαμάκια, δημιουργείται από ένα ξυλοπολτό και έχει υποστεί επεξεργασία μόνο μια φορά. Δηλαδή μόλις το ξύλο γίνεται πολτός, συμπιέζεται κατευθείαν σε χαρτί. Το ανακυκλούμενο χαρτί από την άλλη, επειδή μπορεί να έχει εξυπηρετήσει επαναλαμβανόμενες χρήσεις, είναι αρκετά πιο μαλακό. Η πρόσθετη επεξεργασία οδηγεί σε μικρότερες, πιο αδύναμες ίνες σε σύγκριση με το Kraft. Υπολείμματα υλικών επίσης από προηγούμενες χρήσεις, θα μειώσουν ακόμη την αντοχή τους.“Εάν το χαρτί στο εξωτερικό στρώμα είναι πολύ παχύ, θα αρχίσει να ξετυλίγεται. Αν είναι πολύ λεπτό, θα μουσκέψει”, εξηγεί. Τα χάρτινα καλαμάκια φτιάχνονται από μια λουρίδα χαρτιού και τυλίγονται κατά τον ίδιο τρόπο με το χαρτί υγείας. Αυτά τα καλαμάκια έχουν πολλαπλά στρώματα και συνήθως κατασκευάζονται από χαρτί 2 ή 3 στρώσεων. Ο κ. Pappalas τονίζει ωστόσο, πως εάν το μηχάνημα δεν ρυθμιστεί ακριβώς για το πάχος του χαρτιού, η κόλλα θα μπορούσε να συμπιεστεί κατά την κύλιση, δημιουργώντας μια αδύναμη σφράγιση.

   Για να είναι αποτελεσματικά τα καλαμάκια θα πρέπει να διαθέτουν αντοχή στο νερό. Η αντοχή καθορίζεται από το είδος του ροφήματος που εξυπηρετεί και όχι από την πίεση που εμείς του ασκούμε. Το χάρτινο καλαμάκι δεν είναι φτιαγμένο για να ανακατεύουμε τα ροφήματα αναδέψουμε, (προσθέτοντας του επιπλέον πίεση), ή για να το μασάμε.

Όσον αφορά την ανοχή στο νερό, η διαδικασία σκλήρυνσης είναι απαραίτητη. Αφού τυλιχτούν, τα καλαμάκια θερμαίνονται και στεγνώνουν για να φύγει καλά όλο το νερό από το χαρτί. “Το θερμαντικό στοιχείο που χρησιμοποιείται μετά την κατασκευή τους, πρέπει να έχει τη σωστή θερμοκρασία και να έχει ρυθμιστεί στη σωστή ταχύτητα για να τραβήξει όλη την υγρασία έτσι ώστε το χάρτινο καλαμάκι να σκληρύνει πλήρως και να του δώσει ένα ωραίο ελαστικό φινίρισμα”, λέει ο Pappalas. Ο λόγος φυσικά έχει να κάνει με το γεγονός πως κατά βάση τα μόρια νερού έλκονται από μόρια νερού. Σε ένα καλαμάκι που ήδη έχει υγρασία, θα εισέλθει το νερό και θα το μαλακώσει πολύ πιο εύκολα.

Ομοίως η μεταφορά και η αποθήκευση μπορεί να λειτουργήσουν ως πηγές υγρασίας για το καλαμάκι. Για παράδειγμα όταν τα καλαμάκια μεταφέρονται από χώρα σε χώρα μέσω φορτηγών πλοίων, και δεν τοποθετούνται σε ειδικά σχεδιασμένα κουτιά, η υγρασία από τη θάλασσα θα διεισδύσει στα καλαμάκια.

    Τα χάρτινα καλαμάκια μπορεί να μην είναι η ιδανική λύση για το σκοπό που εξυπηρετούν, όμως λειτουργούν καλά σε σχέση με το αποτύπωμα που αφήνουν. Ποιο το νόημα άλλωστε άμα το κόστος είναι μεγαλύτερο από την αξία τους;