Πέντε διατροφικές και καταναλωτικές τάσεις από την έρευνα καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ
- 400 χιλ. vegeterians και 1,5 εκατ. flexiterians στην Ελλάδα το 2021
- 1 στους 2 καταναλωτές μειώνει το αλάτι και 1 στους 3 τη ζάχαρη που καταναλώνουν
- 1 στους 2 μαγειρεύει μαζί με το smartphone/tablet
- Το 14% καταναλώνει γαλακτοκομικά φυτικής προέλευσης
- Το 11% θα έτρωγε κρέας εργαστηρίου
- Το 19% του κοινού θεωρεί τις εναλλακτικές Vegan ως πιο υγιεινές.
Το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών αγαθών πραγματοποίησε την περίοδο 5-11 Νοεμβρίου 2021, έρευνα καταναλωτών με δείγμα 1.000 καταναλωτών από όλη την Ελλάδα με θέμα τις διατροφικές και αγοραστικές τάσεις τροφίμων. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο του 12ου συνέδριου ΙΕΛΚΑ MetaFood στις 1 και 2 Δεκεμβρίου 2021. Τα αποτελέσματα αναδεικνύουν πέντε διατροφικές και καταναλωτικές τάσεις οι οποίες αναμένεται να διαμορφώσουν τον κλάδο των σουπερμάρκετ και των προμηθευτών των επόμενων ετών.
Flexiterians και Vegeterians
Οι διεθνείς δημογραφικές εξελίξεις και οι πολιτισμικές αλλαγές σε συνδυασμό με τις παραγωγικές δυνατότητες της παγκόσμιας οικονομίας για παραγωγή ζωικών πρωτεϊνών αποτελούν παράγοντες που συνεισφέρουν στην παγκόσμια αύξηση των καταναλωτών που επιλέγουν την χορτοφαγική δίαιτα. Στην Ελλάδα το ποσοστό των καταναλωτών που δηλώνουν χορτοφάγοι βρίσκεται περίπου στο 4% δηλαδή 400 χιλ. πολίτες, με τους μισούς από αυτούς να αυτοπροσδιορίζονται ως vegans (δεν καταναλώνουν καθόλου ζωϊκά προϊόντα και τους άλλους μισούς ως vegeterians (δεν καταναλώνουν κρέας, ψάρι κλπ). Δίπλα σε αυτή την κατηγορία καταναλωτών υπάρχει η κατηγορία των flexitarians ή ημιχορτοφάγων, καταναλωτών δηλαδή που προσπαθούν να υιοθετήσουν μία πιο χορτοφαγική διατροφή, αλλά όχι ολοκληρωτικά χορτοφαγική. Η κατηγορία αυτή είναι περίπου το 15% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 1,5 εκατ. πολίτες και αποτελεί μία πολύ σημαντική κοινωνική και καταναλωτική ομάδα.
Σχήμα 1: Ταξινόμηση των καταναλωτών βάση του διατροφικού αυτοπροσδιορισμού τους
Plant-based και lab-grown τρόφιμα
Η προαναφερθείσα τάση, αναμένεται να κάνει πιο έντονη την αναζήτηση για εναλλακτικά φυτικά υλικά, τρόφιμα και προϊόντα προκειμένου να καλυφθούν οι υπάρχουσες διατροφικές συνήθειες. Προϊόντα όπως το φυτικό τυρί, τα φυτικά γάλατα, το κρέας εργαστηρίου κλπ υπάρχουν ήδη στην ελληνική αγορά. Υπάρχει άλλωστε ήδη ένα καταναλωτικό κοινό που κάνει τις συγκεκριμένες διατροφικές επιλογές (αν και σε χαμηλότερο ποσοστό σε σχέση με το εξωτερικό). Όπως φαίνεται στο σχήμα 2 τα ποσοστά πλέον των καταναλωτών που υιοθετούν αυτές τις κατηγορίες είναι αξιοσημείωτα. Το 14% καταναλώνει γαλακτοκομικά φυτικής προέλευσης, το 11% θα έτρωγε κρέας εργαστηρίου, ενώ το 19% του κοινού θεωρεί αυτές τις εναλλακτικές ως πιο υγιεινές.
Σχήμα 2: Τάσεις σε σχέση με τις φυτικές εναλλακτικές και τα προϊόντα εργαστηρίου
Μείωση σε ζάχαρη και αλάτι
Η πλειοψηφία των καταναλωτών (και ειδικά οι μεγαλύτερες ηλικίες) αναμένεται να αφιερώνουν όλο και περισσότερο χρόνο για τον σχεδιασμό-προγραμματισμό της διατροφή τους, ως αποτέλεσμα της αύξησης του επιπέδου εκπαίδευσης και του μέσου προσδόκιμου ζωής. Το κοινό θα θέλει να ζει πιο υγιές για όλο μεγαλύτερο χρόνο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι μια από τις τροφές η οποία ενοχοποιείται όλο και περισσότερο στα μάτια του καταναλωτικού κοινού ως ανθυγιεινή είναι η ζάχαρη. Η στροφή προς εναλλακτικές πηγές όπως είναι η ζαχαρίνη και η στέβια φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος με το 26% του κοινού να επιλέγει αυτές τις εναλλακτικές. Παράλληλα ένα 37% του κοινού δηλώνει ότι γενικότερα αποφεύγει την κατανάλωση γλυκών και ζάχαρης. Ακόμα πιο έντονη είναι η τάση για τη μείωση του αλατιού, την οποία επιθυμεί το 48% του κοινού.
Σχήμα 3: Τάσεις μείωσης ζάχαρης και αλατιού
Επίδραση των κοινωνικών δικτύων στη διατροφή
Τα social media όλο και πιο έντονα θα διαμορφώνουν τις επιλογές του καταναλωτικού κοινού με τις αγορές τροφίμων, τη μαγειρική και την κατανάλωση να συνδέονται με το internet όλο και περισσότερο. Το 53% του κοινού (σχήμα 4) μαγειρεύει σήμερα έχοντας ανοιχτό το κινητό δίπλα για να βλέπει συνταγές, ενώ το 26% έχει ρωτήσει ενεργά συμβουλές μέσω των social media. Πλέον το φαγητό δεν αρκεί να είναι νόστιμο, πρέπει να είναι και όμορφο για το 75% του κοινού, κάτι που αποδίδεται στα social media και την αυξημένη χρήση βίντεο και φωτογραφίας για την μαγειρική σε ποσοστά 27% και 33% αντίστοιχα. Οι influencers θα αποχτήσουν πιο ενεργούς ρόλους και επηρεάζουν περισσότερο τις εξελίξεις. Οι ταχύτητες διάδοσης πληροφοριών και υιοθέτησης τάσεων γίνονται όλο και πιο γρήγορες, δημιουργώντας την ανάγκη για τις επιχειρήσεις και να ακολουθούν σε αυτούς του ρυθμούς, αλλά κυρίως να έχουν παρουσία σε αυτά τα μέσα.
Σχήμα 4: Social Media διατροφή και μαγειρική
Σχήμα 5: Τάσεις σε σχέση με την εταιρική και κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων
Κλιματική αλλαγή και βιώσιμη ανάπτυξη
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων. Οι καταναλωτές γίνονται όλο και πιο απαιτητικοί και κριτικοί σε σχέση με τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Τα ποσοστά είναι συγκρίσιμα σε Ελλάδα και εξωτερικό σε σχέση με την πρόθεση αγοράς από επιχειρήσεις που λειτουργούν με ηθικό και με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Συγκεκριμένα η πρόθεση αγοράς με κριτήριο την ειλικρίνεια και διαφάνεια των επιχειρήσεων για τον τρόπο λειτουργίας τους καταγράφεται σε ποσοστό 77% στην Ελλάδα, ενώ το 67% δηλώνει ότι είναι σημαντικό για τους ίδιους τα προϊόντα που καταναλώνουν να παράγονται με φιλικές πρακτικές προς το περιβάλλον. Παρόλα αυτά όμως, είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο μία μειοψηφική αλλά σημαντική μερίδα του κοινού, περί το 32%, είναι διατεθειμένη να πληρώσει υψηλότερη τιμή για προϊόντα που έχουν παραχθεί με προδιαγραφές και διαδικασίες πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Σε αυτό το στοιχείο αποτυπώνεται και οικονομική πίεση του καταναλωτικού κοινού.
Στο άμεσο μέλλον θα διαμορφωθεί μία ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στις επιθυμίες του καταναλωτή και στις δυνατότητες προσφοράς από τις επιχειρήσεις. Οι οργανισμοί που θα καταφέρουν να λειτουργήσουν κοντά σε αυτή τη λεπτή γραμμή θα είναι και αυτές που θα αναδειχθούν την επόμενη δεκαετία.
Ακολουθήστε το Cibum 
