Παγωτό: Τι κρύβεται πραγματικά πίσω από το “Πάγωσε ο εγκέφαλος μου”

Ο μηχανισμός πίσω από τον ξαφνικό πονοκέφαλο από το παγωτό.

Αν έχετε νιώσει έναν ξαφνικό και έντονο πονοκέφαλο ενώ τρώτε παγωτό ή πίνετε ένα πολύ κρύο ρόφημα, τότε έχετε βιώσει το γνωστό «πάγωμα του εγκεφάλου». Το φαινόμενο αυτό, το οποίο στην ιατρική ορολογία ονομάζεται σφηνοπαλατιδική γαγγλιονευραλγία, προκαλείται από την απότομη έκθεση του ουρανίσκου και του λαιμού σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

Όταν το στόμα έρχεται ξαφνικά σε επαφή με πολύ κρύα τρόφιμα ή ποτά, η θερμοκρασία του ουρανίσκου πέφτει απότομα, προκαλώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση στο κυκλοφορικό σύστημα.

Τα αιμοφόρα αγγεία στον ουρανίσκο και τον λαιμό συστέλλονται για να περιορίσουν την απώλεια θερμότητας, αλλά αμέσως μετά διαστέλλονται ξανά για να αποκαταστήσουν τη ροή του αίματος και να επαναφέρουν τη φυσιολογική θερμοκρασία.

Η διαστολή των αιμοφόρων αγγείων προκαλεί ένα σήμα πόνου, το οποίο μεταδίδεται στον εγκέφαλο μέσω του τριδύμου νεύρου. Το τρίδυμο νεύρο είναι υπεύθυνο για τη μετάδοση αισθητηριακών πληροφοριών από το πρόσωπο, το στόμα και το κεφάλι στον εγκέφαλο.

Καθώς ο εγκέφαλος λαμβάνει το σήμα πόνου, δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια την πηγή του, με αποτέλεσμα να το «ανακατευθύνει» στην περιοχή του μετώπου και των κροτάφων, όπου νιώθουμε τον χαρακτηριστικό πονοκέφαλο του «παγώματος του εγκεφάλου».

Παρόλο που μπορεί να είναι ξαφνικό και ενοχλητικό, το «πάγωμα του εγκεφάλου» δεν αποτελεί κίνδυνο για την υγεία. Ο πονοκέφαλος που προκαλεί διαρκεί από μερικά δευτερόλεπτα έως το πολύ δύο λεπτά και υποχωρεί από μόνος του, χωρίς να χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή ή ξεκούραση.

Το φαινόμενο αυτό δεν συνδέεται με άλλες μορφές πονοκεφάλων, όπως οι ημικρανίες ή οι πονοκέφαλοι τάσης. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα που υποφέρουν από ημικρανίες είναι πιο επιρρεπή στο «πάγωμα του εγκεφάλου», πιθανώς επειδή το αγγειακό τους σύστημα είναι πιο ευαίσθητο στις ξαφνικές μεταβολές της ροής του αίματος.

Τι μπορείτε να κάνετε αν σας συμβεί;

Αν βιώσετε το «πάγωμα του εγκεφάλου», υπάρχουν μερικοί απλοί τρόποι για να το σταματήσετε πιο γρήγορα:

• Πιέστε τη γλώσσα σας στον ουρανίσκο: Η θερμότητα από τη γλώσσα θα βοηθήσει να ζεσταθεί η περιοχή και να περιοριστεί η διαστολή των αγγείων.
• Πιείτε ένα ζεστό ή χλιαρό ρόφημα: Ένα υγρό σε θερμοκρασία δωματίου μπορεί να βοηθήσει στη σταδιακή αποκατάσταση της θερμοκρασίας του ουρανίσκου.
• Αποφύγετε να συνεχίσετε να τρώτε το παγωμένο τρόφιμο για λίγα δευτερόλεπτα: Η παύση θα επιτρέψει στο σώμα σας να ρυθμίσει τη θερμοκρασία και να σταματήσει τη διαστολή των αγγείων.

Πώς να προλάβετε το «πάγωμα του εγκεφάλου»

Επειδή το φαινόμενο αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο, υπάρχουν μερικές απλές προφυλάξεις που μπορείτε να πάρετε για να το αποφύγετε:

• Τρώτε το παγωτό ή τα κρύα ροφήματα πιο αργά: Δίνοντας χρόνο στο στόμα σας να προσαρμοστεί στη χαμηλή θερμοκρασία, μειώνετε τον κίνδυνο απότομης αγγειακής διαστολής.
• Κρατήστε το παγωμένο τρόφιμο στο μπροστινό μέρος του στόματος πριν το καταπιείτε: Αυτό επιτρέπει στη θερμοκρασία να ανέβει σταδιακά πριν φτάσει στο πίσω μέρος του λαιμού, όπου είναι πιο ευαίσθητο.
• Αποφύγετε να τρώτε παγωμένα τρόφιμα σε ζεστά περιβάλλοντα: Οι μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας επιδεινώνουν το φαινόμενο, γι’ αυτό το «πάγωμα του εγκεφάλου» είναι πιο πιθανό να συμβεί σε καλοκαιρινές συνθήκες ή σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία.

Μια ενδιαφέρουσα πτυχή του φαινομένου είναι ότι ανήκει στην κατηγορία του «αναφερόμενου πόνου». Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τον πόνο σε μια διαφορετική περιοχή από εκείνη όπου πραγματικά προκαλείται.

Παρόμοια φαινόμενα παρατηρούνται σε περιπτώσεις καρδιακής προσβολής, όπου οι πάσχοντες συχνά αισθάνονται πόνο στον αυχένα, τους ώμους ή την πλάτη αντί για το στήθος. Ο εγκέφαλος, λόγω της διασύνδεσης των νευρικών οδών, ερμηνεύει λανθασμένα την πηγή του ερεθίσματος, προκαλώντας πόνο στο μέτωπο, ακόμα κι αν η αιτία βρίσκεται στον ουρανίσκο.