Κρυστάλλινα σκεύη: Σοβαρός κίνδυνος δηλητηρίασης από μόλυβδο

Πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία από το μόλυβδο που απελευθερώνουν κρυστάλλινα είδη σερβιρίσματος – Συμβουλές για ελαχιστοποίηση του κινδύνου.

Το κρύσταλλο παραδοσιακά, δίνει μία αίσθηση πολυτέλειας στο σπίτι και εξυψώνει την διακόσμηση με την απλή αλλά εκθαμβωτική παρουσία του. Είτε ως βάζα, είτε ως κρυστάλλινα μπολ ή φοντανιέρες, είτε ως κανάτες κάνουν αισθητή την παρουσία τους και είναι από τις αθόρυβες πλην εντυπωσιακές πινελιές. Και τι πιο φυσιολογικό για μία νοικοκυρά που έχει κουραστεί για να φτιάξει μελομακάρονα ή κουραμπιέδες, να θέλει να τα στολίσει σε κρύσταλλα για να τα δείξει και να τα αναδείξει. Τα κρυστάλλινα σκεύη όμως, κρύβουν κάποιους κινδύνους που σχετίζονται με την ασφάλεια τροφίμων, όταν μέσα σε αυτά αποθηκεύονται γλυκά, ποτά κτλ.

• Δείτε επίσης: Οι Ιταλοί ανακάλεσαν από την αγορά επικίνδυνη ελληνική φέτα

Τα κρυστάλλινα είδη σερβιρίσματος, όπως κανάτες, καράφες, πιατέλες, πιάτα γλυκού, μπολ παγωτού, φοντανιέρες, κλπ έχουν υποστεί επεξεργασία με μόλυβδο και ενδέχεται να απελευθερώσουν μόλυβδο στα τρόφιμα και τα ποτά με τα οποία έρχεται σε επαφή. Και τα κρυστάλλινα ποτήρια μπορούν επίσης να απελευθερώσουν μόλυβδο κατά την χρήση τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα σε μόλυβδο, τόσο μεγαλύτερη είναι η λάμψη του γυαλιού αλλά ο μόλυβδος είναι ένα βαρύ μέταλλο ιδιαίτερα επιβλαβές για την υγεία. Πολύ πρόσφατα στις ΗΠΑ σήμανε συναγερμός, όταν δεκάδες παιδιά δηλητηριάστηκαν από μόλυβδο σε χυμό μήλου.

Σε μελέτη για την έκλυση μολύβδου (Pb) διαπιστώθηκε πως όταν κρασί που περιείχε 89 μικρογραμμάρια Pb/l τοποθετήθηκε σε καράφες, η περιεκτικότητα σε Pb του κρασιού αυξήθηκε σταθερά στα 3518 μικρογραμμάρια/l μετά από 4 μήνες. Τα κρασιά και τα οινοπνευματώδη ποτά που ήταν αποθηκευμένα σε κρυστάλλινες καράφες για μεγάλο χρονικό διάστημα περιείχαν Pb σε συγκεντρώσεις έως και 21.530 μικρογραμμάρια/λίτρο. Σε ένα βραχυπρόθεσμο πείραμα το λευκό κρασί απελευθέρωσε μικρές ποσότητες Pb από κρυστάλλινα ποτήρια μέσα σε λίγα λεπτά.

• Δείτε επίσης: Πρόστιμο στο σουπερμάρκετ Γαλαξίας για την σπανακόπιτα

Ιστορικό

Τα κρυστάλλινα σκεύη κατασκευάζονται με συνδυασμό λιωμένου χαλαζία με ενώσεις μολύβδου και εκτιμώνται για τη λάμψη και τη διαύγειά τους. Όταν ένα τρόφιμο ή ποτό τοποθετείται σε κρυστάλλινα σκεύη, μπορεί να απελευθερωθεί μία μικρή ποσότητα μόλυβδου στο φαγητό ή το ποτό.

Ο λόγος για τον οποίο τα υαλουργεία παραδοσιακά χρησιμοποιούν αυτό το βαρύ μέταλλο στην παραγωγή κρυστάλλινων σκευών είναι απλός και καθαρά πρακτικός. Ο μόλυβδος μειώνει τη σκληρότητα του γυαλιού, η οποία στη συνέχεια διευκολύνει την επεξεργασία, τη διακοσμητική λείανση και τη στίλβωση με χημικά. Η προσθήκη μολύβδου παρατείνει επίσης το χρόνο για τον οποίο το κρύσταλλο μπορεί να δεχτεί επεξεργασία, ενώ λιώνει καλύτερα και σε χαμηλότερες θερμοκρασίες. Επομένως ο μόλυβδος είναι ιστορικά συνυφασμένος με την παραγωγή κρυστάλλινων σκευών διακόσμησης και χρήσης.  

• Δείτε επίσης: Ικαρία: Τα πικρά χόρτα είναι το μυστικό της μακροζωίας; Ευρήματα επιστημονικής μελέτης

Η ποσότητα του βαρέως αυτού μετάλλου που απελευθερώνεται κατά την χρήση του εξαρτάται από την ποσότητα μολύβδου που περιέχει αρχικά το σκεύος, το είδος του φαγητού ή του ποτού που φιλοξενεί και το χρονικό διάστημα που έρχονται σε επαφή μεταξύ τους.

Τα όξινα τρόφιμα και ποτά όπως τουρσιά, χυμοί φρούτων, αναψυκτικά, κρασί και διάφορα λικέρ αυξάνουν την ποσότητα του μολύβδου που απελευθερώνεται. Με λιγότερο όξινα τρόφιμα και ποτά, όπως τυρί, ξηροί καρποί, γάλα, ουίσκι και βότκα, απελευθερώνεται λιγότερος μόλυβδος. Ο κίνδυνος απελευθέρωσης μολύβδου είναι μικρότερος εάν το κρυστάλλινο σκεύος χρησιμοποιείται μόνο κατά τη διάρκεια ενός γεύματος και όχι ως σκεύος φύλαξης. Οι δοκιμές δείχνουν ότι η ποσότητα μολύβδου τόσο στα αλκοολούχα όσο και στα μη αλκοολούχα ποτά όταν καταναλώνεται από ένα κρυστάλλινο ποτήρι κατά τη διάρκεια ενός γεύματος είναι συνήθως πολύ κάτω από 0,2ppm. Ωστόσο, συγκεντρώσεις μολύβδου έως και 20ppm – 100 φορές υψηλότερες από το όριο – έχουν βρεθεί σε κρασιά και ποτά που φυλάσσονται για εβδομάδες σε κρυστάλλινες καράφες.

Πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία από το μόλυβδο των κρυστάλλινων ειδών σερβιρίσματος

Ο μόλυβδος που απορροφάται στο σώμα σας ταξιδεύει στο αίμα στους μαλακούς ιστούς όπως ο εγκέφαλος, το συκώτι και τα νεφρά. Όσος μόλυβδος δεν αποβληθεί από το σώμα, αποθηκεύεται στα οστά και τα δόντια, όπου μπορεί να παραμείνει για δεκαετίες. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του θηλασμού, της σοβαρής ασθένειας, της προχωρημένης ηλικίας ή μετά από σπάσιμο ενός οστού, ο μόλυβδος μπορεί να απελευθερωθεί εκ νέου στο αίμα και στους μαλακούς ιστούς. Στην εγκυμοσύνη, ο μόλυβδος μπορεί να μεταφερθεί στο αναπτυσσόμενο έμβρυο.

Η δηλητηρίαση από μόλυβδο δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωριστεί. Μπορεί να μην έχετε συμπτώματα ή να έχετε συμπτώματα παρόμοια με τη γρίπη, όπως απώλεια όρεξης, πονοκέφαλο, αδυναμία, κόπωση, πόνο στις αρθρώσεις, ναυτία, κοιλιακές κράμπες και έμετο. Η συνεχής έκθεση σε χαμηλές ποσότητες μολύβδου μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα, προκαλώντας λήθη, κατάθλιψη, απώλεια μνήμης και διαταραχές στη σωματική και πνευματική απόδοση. Η έκθεση σε μόλυβδο μπορεί επίσης να προκαλέσει αναιμία (χαμηλός αριθμός ερυθρών αιμοσφαιρίων). Οι υψηλές ποσότητες μολύβδου μπορούν να βλάψουν τον εγκέφαλο και τα νεφρά, να επηρεάσουν την ανδρική γονιμότητα και να αυξήσουν τον κίνδυνο αποβολών, θνησιγένειας και πρόωρων τοκετών σε έγκυες γυναίκες.

• Δείτε επίσης: «Τίγκα» σε χημικό απολυμαντικό η πάπρικα Τουρκίας

Ο κίνδυνος δηλητηρίασης από μόλυβδο είναι υψηλότερος στα παιδιά επειδή το αναπτυσσόμενο σώμα τους απορροφά περισσότερο μόλυβδο, αποβάλλει λιγότερο μόλυβδο και είναι πιο ευαίσθητο στις βλαβερές συνέπειες του μολύβδου. Η έκθεση σε ακόμη και χαμηλές ποσότητες μολύβδου στη μήτρα, κατά τη βρεφική ή την πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερο μέγεθος σώματος, προβλήματα συμπεριφοράς όπως υπερκινητικότητα, μαθησιακές δυσκολίες και μειωμένη νοημοσύνη. Πολύ υψηλές ποσότητες μολύβδου μπορεί να προκαλέσουν σπασμούς, αναστρέψιμη νεφρική βλάβη, μόνιμη εγκεφαλική βλάβη, κώμα και θάνατο.

Ελαχιστοποίηση του κινδύνου

Υπάρχουν βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να μειώσετε την έκθεσή σας σε μόλυβδο από τα κρυστάλλινα είδη σερβιρίσματος:

• Χρησιμοποιήστε τα κρυστάλλινα σκεύη σας μόνο κατά το σερβίρισμα
• Αποφύγετε την παρατεταμένη επαφή τροφίμων με το κρύσταλλο (καράφες με κρασί, πιατέλες με γλυκά, κλπ)
• Στις επόμενες αγορές σας επιλέξτε κρύσταλλα χωρίς μόλυβδο αν θα σερβίρετε τρόφιμα και ποτά σε αυτά (lead free crystal)
• Αποφύγετε την χρήση για όξινα ποτά και τρόφιμα (κρασί, αναψυκτικά τουρσί, σαλάτες, κλπ)
• Μουλιάστε τα νέα κρυστάλλινα σκεύη σε ξύδι για 24 ώρες και ξεπλύντε τα καλά πριν τα χρησιμοποιήσετε
• Πλύνετε τα κρυστάλλινα σκεύη στο χέρι χρησιμοποιώντας ένα ήπιο απορρυπαντικό. τα απορρυπαντικά πλυντηρίων πιάτων μπορεί να βλάψουν την επιφάνεια του κρυσταλλικού σκεύους, προκαλώντας την απελευθέρωση περισσότερου μολύβδου (και καδμίου, εάν υπάρχει) την επόμενη φορά που θα χρησιμοποιηθεί το κρυσταλλικό σκεύος
• Αποφύγετε την χρήση κρυστάλλινων ειδών όταν σερβίρετε παιδιά ή εγκύους

Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή που περιλαμβάνει ασβέστιο, σίδηρο, πρωτεΐνες και ψευδάργυρο. Η καλή διατροφή θα βοηθήσει στη μείωση της ποσότητας μολύβδου που απορροφά το σώμα σας. Εάν ανησυχείτε για την έκθεσή σας σε μόλυβδο ο γιατρός σας μπορεί να κάνει μια εξέταση αίματος για να μετρήσει πόση ποσότητα μπορεί να υπάρχει στο σώμα σας.