Θερμίδες στα μενού: Νέα μελέτη αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα της επισήμανσης τους

Η επισήμανση των θερμίδων δεν βοήθησε συμμετέχοντες σε μελέτη να κρίνουν τα τρόφιμα με μεγαλύτερη ακρίβεια

Η επισήμανση των θερμίδων στα τρόφιμα, αν και συχνά προβάλλεται ως εργαλείο διατροφικής διαφάνειας και ενίσχυσης της δημόσιας υγείας, ενδέχεται τελικά να δημιουργεί περισσότερη σύγχυση παρά καθοδήγηση. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Retailing, η γνώση των θερμίδων δεν βοηθά απαραίτητα τους καταναλωτές να εκτιμήσουν πόσο υγιεινό είναι ένα τρόφιμο, αντιθέτως, μπορεί να τους αποπροσανατολίσει.

Η μελέτη, βασισμένη σε εννέα πειράματα με περισσότερους από 2.000 συμμετέχοντες, κατέδειξε ότι η προβολή των θερμίδων οδηγεί σε μετριοπαθέστερες εκτιμήσεις για την υγιεινή αξία τόσο των υγιεινών όσο και των ανθυγιεινών τροφίμων. Όταν οι συμμετέχοντες έβλεπαν μόνο την εικόνα ενός φαγητού, όπως μια σαλάτα ή έναν τσίζμπεργκερ, ήταν σε θέση να κάνουν πιο αποφασιστικές και διακριτές αξιολογήσεις. Όμως, όταν τους παρείχαν και τις θερμιδικές πληροφορίες, γίνονταν λιγότερο σίγουροι για τις κρίσεις τους, μια μορφή «μεταγνωστικής αβεβαιότητας», όπως χαρακτηρίζουν οι ερευνητές το φαινόμενο.

Αυτή η αβεβαιότητα φαίνεται να είναι χαρακτηριστική μόνο των θερμίδων, καθώς δεν παρατηρήθηκε το ίδιο όταν οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν τρόφιμα με βάση το λίπος ή τους υδατάνθρακες. Η εξοικείωση του κοινού με τις θερμίδες φαίνεται να γεννά μια ψευδαίσθηση κατανόησης, μια αίσθηση ότι «γνωρίζουμε τι σημαίνει αυτός ο αριθμός», που όμως καταρρέει όταν προσπαθούμε να τον χρησιμοποιήσουμε κριτικά.

Οι ερευνητές ονομάζουν αυτό το φαινόμενο ψευδαίσθηση ευχέρειας των θερμίδων. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι καταλαβαίνουν τι σημαίνουν οι αριθμοί θερμίδων, αλλά στην πραγματικότητα μπερδεύονται και τελικά καταλήγουν σε λιγότερο ακριβείς και λιγότερο αποφασιστικές αξιολογήσεις για το πόσο υγιεινό είναι ένα τρόφιμο. Η μελέτη θέτει σε αμφισβήτηση θεμελιώδεις υποθέσεις στις οποίες βασίζονται πολλές πολιτικές δημόσιας υγείας και στρατηγικές marketing, οι οποίες θεωρούν ότι η απλή παροχή πληροφοριών για τις θερμίδες θα οδηγήσει αυτόματα σε πιο συνειδητές επιλογές. Ωστόσο, τα ευρήματα δείχνουν ότι η διαφάνεια χωρίς πλαίσιο μπορεί να είναι ανεπαρκής, ή ακόμη και επιβλαβής.

Συστήματα όπως η χρωματική κωδικοποίηση τύπου «φωτεινού σηματοδότη» ή οι συνολικές διατροφικές βαθμολογίες, που εφαρμόζονται ήδη σε χώρες της Ευρώπης, θα μπορούσαν να δώσουν στους καταναλωτές καλύτερη εικόνα της συνολικής διατροφικής αξίας ενός προϊόντος. Εναλλακτικά, η ένδειξη των θερμίδων σε σχέση με τις συνιστώμενες ημερήσιες θερμιδικές ανάγκες θα μπορούσε να βοηθήσει στην παροχή πρακτικών σημείων αναφοράς.