Η διατροφική έκθεση στη δισφαινόλη Α αποτελεί ανησυχία για την υγεία των καταναλωτών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Aλλά τι γίνεται με τις εναλλακτικές ουσίες τους και τι συμβαίνει όταν αυτές μεταφέρονται στα τρόφιμα;
Την ικανότητα των εναλλακτικών στην BPA oυσιών, BPS, να μεταφέρεται στα τρόφιμα μέσω της ετικέτας αποκάλυψε πρόσφατα μια καναδική μελέτη.
Η δισφαινόλη Α είναι μια χημική ένωση που χρησιμοποιείται κυρίως στην κατασκευή διαφόρων πλαστικών. Είναι ένα άχρωμο στερεό που είναι διαλυτό στους περισσότερους κοινούς οργανικούς διαλύτες, αλλά έχει πολύ κακή διαλυτότητα στο νερό, προσδίδοντας στο πλαστικό την ανθεκτικότητά του. Βρίσκεται, επίσης, στην επένδυση των κουτιών τροφίμων, στα μπουκάλια νερού και στις χάρτινες αποδείξεις.
Ωστόσο η BPA είναι, παράλληλα, και μια τοξική χημική ουσία που συνδέεται με τον καρκίνο του προστάτη και του μαστού. Η διατροφική έκθεση στη δισφαινόλη Α αποτελεί ανησυχία για την υγεία των καταναλωτών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, όπως επισημαίνουν και οι επιστήμονες της EFSA σε μια φετινή επαναξιολόγηση (αφορμή για τον αναμενόμενο κανονισμό), καθώς εντόπισαν δυνητικά επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία και συγκεκριμένα στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Αν και έχουν ήδη γίνει ορισμένες αντικαταστάσεις της BPA με άλλες ουσίες τόσο στην Ευρώπη όσο και στον Καναδά, σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για χημικές ουσίες που διαταράσσουν τις ορμόνες, όπως η δισφαινόλη S (BPS) ή άλλες δισφαινόλες (B, F…), των οποίων οι αρνητικές επιπτώσεις στον οργανισμό, αλλά και το περιβάλλον οφείλονται στο γεγονός ότι έχουν χημικές δομές παρόμοιες με τη BPA, όπως αναφέρουν επιστημονικά άρθρα των Science και National Geographic.
Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο McGill στον Καναδά αποκαλύπτει την έκθεση των Καναδών σε BPS καθημερινά στα φρέσκα τρόφιμα που τρώνε, καθώς οι χημικές ουσίες BPS μεταναστεύουν από τις ετικέτες στα υλικά συσκευασίας στα τρόφιμα.
«Η BPA είναι μια χημική ουσία που μπορεί να επηρεάσει τις ορμόνες στο ανθρώπινο σώμα και να προκαλέσει δυσμενή αποτελέσματα για την υγεία, όπως καρκίνους, διαβήτη και βλάβες στη γονιμότητα και την ανάπτυξη των βρεφών. Πλέον υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η BPS μπορεί να έχει παρόμοιες επιπτώσεις στην υγεία», λέει ο Stéphane Bayen , Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Γεωργικής Χημείας στον Πανεπιστήμιο που διεξήγαγε τη μελέτη.
«Η μελέτη μας παρέχει στοιχεία, για πρώτη φορά, ότι το BPS και οι εναλλακτικές χημικές ουσίες που βρίσκονται στις ετικέτες των τροφίμων μεταναστεύουν μέσω των υλικών συσκευασίας στα τρόφιμα που τρώνε οι άνθρωποι», εξηγεί η Bayen.
Eξετάζοντας μια ποικιλία συσκευασμένων φρέσκων τροφίμων που πωλούνται στον Καναδά, όπως κρέατα, τυριά, λαχανικά και προϊόντα αρτοποιίας, ακόμα και ψάρια- τοπικά ή εισαγόμενα από τις ΗΠΑ- συνέκριναν έπειτα τις διαφορές μεταξύ των τροφίμων που είναι τυλιγμένα με πλαστικές μεμβράνες με ή χωρίς ετικέτες τροφίμων.
Εντόπισαν σχετικά υψηλές συγκεντρώσεις BPS σε θερμικές ετικέτες τροφίμων, όπως ετικέτες τιμών και αυτοκόλλητα, όπου η θερμότητα χρησιμοποιείται για την εκτύπωση γραμμωτού κώδικα ή τιμών μονάδας. Αντίθετα, βρήκαν ελάχιστη έως καθόλου BPS σε μεμβράνες πλαστικού περιτυλίγματος, τακάκια και δίσκους.
Ενώ στον Καναδά δεν υπάρχει επί του παρόντος κάποια ρύθμιση για την ουσία ΒPS, οι ερευνητές δείχνουν ότι η ποσότητα που βρέθηκε στα τρόφιμα που μελετήθηκαν υπερέβη σημαντικά το όριο που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αφορά στην επιτρεπόμενη ποσότητα ουσιών που απελευθερώνονται από υλικά συσκευασίας που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα.
Ως εκ τούτου, προτείνεται μια πιο διεξοδική αξιολόγηση κινδύνου της BPS και της ικανότητάς της να μεταναστεύει στα τρόφιμα από τη συσκευασία, για να ληφθούν μετέπειτα τα κατάλληλα μέτρα.
Υπενθυμίζεται σε αυτό το σημείο ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων (ECHA) προσδιόρισε την BPA ως ουσία που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHC) σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1907/2006 σχετικά με την καταχώριση, την αξιολόγηση, την αδειοδότηση και τον περιορισμό των χημικών ουσιών (REACH) λόγω πιθανών επιπτώσεων ενδοκρινικής διαταραχής (ED) για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
Aντιδράσεις στην Ευρώπη εν αναμονή του κανονισμού- Τι ισχύει στο μεσοδιάστημα
Η ταξινόμηση της δισφαινόλης Α (BPA), τo 2018, ως ουσία που προκαλεί πολύ μεγάλη ανησυχία (SVHCs), πυροδότησε νωρίτερα φέτος ένα ντόμινο δράσεων και αντιδράσεων από όλους τους πυλώνες της αγοράς.
Οι αντιδράσεις αφορούσαν ως επί τω πλείστω τις τελευταίες αλλαγές στον Κανονισμό για τα Πλαστικά (Κανονισμός (ΕΕ) 0213/2018), που καθορίζουν μείωση του ορίου ειδικής μετανάστευσης για τη BPA, από 0,9mg/kg σε 0,05 mg/kg τροφίμου, καθώς και νέους περιορισμούς των BPA στα FCM, μεταξύ άλλων.
Επειδή επί του παρόντος αναμένεται η νέα νομοθεσία, οι επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στην Ευρώπη θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι εάν πληρούνται τα καθορισμένα όρια ειδικής μετανάστευσης (SML) 0,05 mg/kg τροφής, τα υλικά συσκευασίας που περιέχουν BPA μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια. Βέβαια, εκτός από το καθορισμένο όριο, έχουν τεθεί πρόσθετα μέτρα για τη χρήση της BPA σε υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα για τα βρεφικά παρασκευάσματα, ενώ παράλληλα απαγορεύεται η χρήση της ουσίας για την κατασκευή πολυανθρακικών μπουκαλιών σίτισης για βρέφη (μπιμπερό) και μικρά παιδιά.
Επιπλέον, εν αναμονή του νέου κανονισμού, όλα τα υλικά και τα αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, από τις συσκευασίες των κατασκευαστών έως τα δοχεία αποθήκευσης οικιακής χρήσης, θα πρέπει να ελέγχονται για να διασφαλιστεί ότι είναι ασφαλή για επαφή με τρόφιμα και ότι συμμορφώνονται:
- με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό Πλαίσιο (ΕΚ) Αρ. 1935/2004
- με την ειδική νομοθεσία της Ένωσης που αφορά στο κάθε υλικό (πχ Κανονισμός (ΕΕ)10/2011 για τα πλαστικά, Κανονισμός (ΕΕ) 0213/2018 για τη χρήση BPA σε βερνίκια και επιστρώσεις των FCM)
- θα πρέπει να κατασκευάζονται σύμφωνα με τις Ορθές Κατασκευαστικές Πρακτικές, Κανονισμός (ΕΚ) 2023/2006 της Επιτροπής
Ακολουθήστε το Cibum 
