Οι ειδικοί επισημαίνουν μια ακόμη λύση.
Σε ανοδική πορεία βαδίζει εδώ και καιρό η εγκληματικότητα τροφίμων, η οποία φαίνεται να μας κοστίζει τόσο οικονομικά όσο και στην υγεία. Αυτό καθώς η ομπρέλα είναι μεγάλη και περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως η εσφαλμένη επισήμανση ενός προϊόντος, η αντικατάσταση ενός τροφίμου ή συστατικού με ουσία κατώτερης ποιότητας, ακόμη και δηλητηρίαση. Σύμφωνα με ειδικούς του χώρου, απαιτείται η χρήση της τεχνολογίας για την αντιμετώπιση της απάτης, αφού παράγοντες όπως η πολυπλοκότητα των αλυσίδων εφοδιασμού τροφίμων, η παγκοσμιοποίηση των αγορών τροφίμων και η έλλειψη διαφάνειας, εντείνουν την ευπάθεια του τομέα των τροφίμων.
Μάλιστα το πρόβλημα είναι αρκετά κοντά μας, καθώς η Ευρώπη κατέχει μια ικανή λίστα εγκλημάτων τροφίμων, αφού ένα χρόνο πριν κατασχέθηκαν περίπου 6 εκατομμύρια λίτρα παράνομων αλκοολούχων ποτών, κρασιού και μπύρας και 8.000 τόνοι παράνομων προϊόντων. Στην επιχείρηση διαπιστώθηκε ότι, η σχετικά νέα τάση της επανασήμανσης των ληγμένων τροφίμων έχει φτάσει σε πρωτοφανή κλίμακα. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, εγκληματικές οργανώσεις προσεγγίζουν εταιρείες διάθεσης απορριμμάτων και αγοράζουν τρόφιμα που θα έπρεπε να είχαν καταστραφεί. Πιο πρόσφατα, η ΕΕ δημοσίευσε τα στοιχεία για «μη συμμόρφωση με υποψίες απάτης» τροφίμων διασυνοριακής φύσης που εντοπίστηκαν και κοινοποιήθηκαν μεταξύ μελών του Δικτύου Προειδοποίησης και Συνεργασίας (ACN). Οι ειδοποιήσεις για φρούτα και λαχανικά έγιναν για υψηλή περιεκτικότητα σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων κυρίως σε προϊόντα από χώρες εκτός ΕΕ, ενώ η ίδια αιτία ήταν για τα βότανα, τα μπαχαρικά.
Τα εγκλήματα σχετικά με τα τρόφιμα προκαλούν πλέον ζημιές 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων παγκοσμίως κάθε χρόνο. Η Υπηρεσία Προτύπων Τροφίμων του Ηνωμένου Βασιλείου ορίζει το έγκλημα τροφίμων ως «σοβαρή απάτη και συναφή εγκληματικότητα στις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων».
Για τους Adrian Gepp, Καθηγητή Data Analytics στο Πανεπιστήμιο Bangor και Milind Tiwari, Λέκτορα στις Σπουδές Απάτης και Οικονομικού Εγκλήματος στο Πανεπιστήμιο Charles Sturt, τα πράγματα είναι απλα: “Η βιομηχανία τροφίμων είναι ιδιαίτερα ελκυστική για τους απατεώνες λόγω των δυνατοτήτων της να είναι πολύ κερδοφόρα”. Η απάτη, όπως λένε οι ειδικοί στο TheConversation, αποδίδεται μέσω της στόχευσης σε χαμηλού κόστους καθημερινά τρόφιμα, όπως το εμφιαλωμένο νερό ή το ελαιόλαδο, επειδή εμπλέκουν μεγάλο ποσοστό καταναλωτών, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη.
Για παράδειγμα, μια ισπανική και ιταλική έρευνα το 2023 οδήγησε στην κατάσχεση 260.000 λίτρων ελαιολάδου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ελαιόλαδο με την ένδειξη «παρθένο» ή «εξαιρετικό παρθένο» είχε αραιωθεί με μια παραλλαγή χαμηλής ποιότητας. Πιο πρόσφατα κατασχέθηκαν 36.000 λίτρα ελαιολάδου για απάτη στη γειτονική Ιταλία, ενώ μεταξύ άλλων αποκαλύφθηκαν πλαστογραφίες πιστοποιητικών.
Ένα άλλο παράδειγμα ήταν το σκάνδαλο με το κρέας αλόγου το 2013, όταν τα προϊόντα βοείου κρέατος σε όλη την Ευρώπη βρέθηκαν να περιέχουν κρέας αλόγου, το οποίο ήταν περισσότερο από τέσσερις φορές φθηνότερο στην παραγωγή. Σχεδόν δέκα χρόνια μετά, επιβλήθηκε έως δυο χρόνια φυλάκιση σε επαγγελματίες διαφόρων χωρών, επειδή είχαν εισάγει κρέας ακατάλληλο για κατανάλωση στην τροφική αλυσίδα.
Στο μεταξύ δεν είναι μόνο τα “ανώδυνα” περιστατικά που αντικαθίσταται ένα προϊόν με ένα φθηνότερο ή ένα κατώτερης ποιότητας, αλλά και αυτά που μπορεί να απειλούν τη δημόσια υγεία. Λίγες μέρες πριν εντοπίστηκε παράνομη χρήση θειωδών αλάτων σε παρασκευάσματα κρέατος και κιμά, μετά από καταγγελίες καταναλωτών για αλλεργικές αντιδράσεις από την κατανάλωση κρέατος που νόμιζαν ότι ήταν «καθαρό».
Οι ειδικοί αναδεικνύουν την μηχανική μάθηση ως τη λύση για την απάτη στα τρόφιμα, αφού μπορεί να αναλύσει δεδομένα, να εντοπίσει ύποπτη δραστηριότητα καθώς και να μάθει και να προσαρμοστεί καθώς γίνονται διαθέσιμες νέες πληροφορίες. “Στο πλαίσιο του εγκλήματος τροφίμων, αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την επισήμανση συγκεκριμένων τοποθεσιών, ατόμων ή επιχειρήσεων που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο”, τονίζουν. Μάλιστα η Ένωση Πιστοποιημένων επιθεωρητών απάτης, ένας διεθνής οργανισμός κατά της απάτης, διαπίστωσε ότι το 91% των οργανισμών παγκοσμίως έχουν χρησιμοποιήσει τεχνολογία ανάλυσης δεδομένων ως απάντηση σε αυξανόμενους κινδύνους οικονομικού εγκλήματος.
Επίσης, αναφερόμενοι στην τεχνολογία blockchain, υπογραμμίζουν πως θα μπορούσε να δώσει τη δυνατότητα στους καταναλωτές να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις όταν αγοράζουν τρόφιμα. Η τεχνολογία αυτή προσφέρει τη δυνατότητα σε όλους, από αλυσίδες σούπερ μάρκετ έως μεμονωμένους καταναλωτές, να παρακολουθούν το “ταξίδι” του φαγητού τους πίσω στην προέλευσή του, με ευκολία και σιγουριά. “Φανταστείτε ότι μπορείτε να κάνετε συνειδητές επιλογές στο κατάστημα, γνωρίζοντας ακριβώς από πού προέρχεται το φαγητό σας”, σημειώνουν.
Οι ίδιοι καταλήγουν πως ενώ η νέα τεχνολογία προσφέρει υπόσχεση για την καταπολέμηση του εγκλήματος στα τρόφιμα, υπάρχουν εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Η εφαρμογή blockchain σε ολόκληρη την παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει προκλήσεις, όπως η έλλειψη διεθνών προτύπων και η δυσκολία χειρισμού τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων. Ακόμη απαιτεί πρόσθετη τεχνολογία, καθιστώντας την ακριβή για τους μικρούς παραγωγούς τροφίμων.
Έτσι, το κλειδί για την αντιμετώπιση της απάτης στα τρόφιμα βρίσκεται στη συνεργασία. Από τις αρχές επιβολής του νόμου, επαγγελματίες του κλάδου, οργανισμούς όλων των μεγεθών και ακαδημαϊκούς, ο καθένας με την κατάλληλη ηθική επίβλεψη από τα ιδρύματά του για μια συνεργασία στην αντιμετώπιση της απάτης.
Ακολουθήστε το Cibum 
