Ο Γιάννης Σαριδάκης του Φορέα Πιστοποίησης EUROCERT προτείνει αλλαγές στον Κανονισμό της ΕΕ 2021/382 λόγω ελλείματος πληροφορίας που οδηγεί σε παρανοήσεις αλλά και λανθασμένης μετάφρασης.
*Του Γιάννη Σαριδάκη
Η κουλτούρα ασφάλειας τροφίμων στις επιχειρήσεις τροφίμων αναγνωρίζεται ως συστατικό της επίδοσης ασφάλειας τροφίμων και μάλιστα θεσμοθετείται από την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία. Με βάση την εμπειρία μου στον ΕΛΟΤ και την διαχείριση προτύπων κάνω την παρούσα παρέμβαση. Για την αποτελεσματική επικοινωνία των κανονιστικών απαιτήσεων καθιέρωσης κουλτούρας ασφάλειας τροφίμων από τις επιχειρήσεις τροφίμων, προτείνονται ορισμένες αλλαγές στην ελληνική έκδοση του σχετικού Παραρτήματος του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 382 του 2021, βλ. http://data.europa.eu/eli/reg/2021/382/oj . Στην συνέχεια παρουσιάζονται προτεινόμενες αλλαγές που συνοδεύονται από δίστηλο στην αγγλική και ελληνική γλώσσα με τις προτεινόμενες αλλαγές.
Οι κύριες προτεινόμενες αλλαγές, λοιπόν είναι:
α) Να χρησιμοποιείται το «πρέπει να» ή «υποχρεούται να» στα κανονιστικά έγγραφα της ΕΕ γενικώς, για λόγους ισοδυναμίας των εκδόσεων στις διαφορετικές γλώσσες, διαφάνειας και διευκόλυνσης αναγνώρισης των υποχρεώσεων, από επιχειρήσεις και ενδιαφερομένους. Η αγνόηση του “shall” που εισάγει την υποχρέωση των επιχειρήσεων τροφίμων στην αγγλική έκδοση συνεπάγεται απόκρυψη του κανονιστικού περιεχομένου στην ελληνική έκδοση του Κανονισμού που οδηγεί σε έλλειμμα πληροφόρησης και άνιση μεταχείριση για τις ελληνικές επιχειρήσεις και πολίτες χρήστες της ελληνικής γλώσσας.
β) “food business operators” νοείται η επιχείρηση τροφίμων, ο υπόχρεος οικονομικός φορέας. Η υποχρέωση θεσπίζεται για την επιχείρηση τροφίμων και όχι για την υπεύθυνο της επιχείρησης.
γ) Η υποχρέωση είναι να καθιερώνει την προσήκουσα επιχειρησιακή κουλτούρα ΑΤ και να παρέχει σχετικά αποδεικτικά στοιχεία. Στην «καθιέρωση» συμπεριλαμβάνεται «ο σχεδιασμός, επικύρωση της αποτελεσματικότητας, εγκατάσταση, διατήρηση, μέτρηση και αξιολόγηση και επικαιροποίηση» μέτρων καλλιέργειας και εμπέδωσης της κουλτούρας ΑΤ. Ασφαλώς, η υποχρέωση ΔΕΝ είναι να «συγκεντρώνουν, διατηρούν και παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για την κατάλληλη νοοτροπία ασφάλειας των τροφίμων». Η προσήκουσα ή κατάλληλη κουλτούρα ΑΤ εξαρτάται από τη φύση των παρεχόμενων προϊόντων και το μέγεθος της επιχείρησης τροφίμων.
δ) Η καθιέρωση προϋποθέτει την εφαρμογή των μέτρων ευαισθητοποίησης στην ασφάλεια τροφίμων που αποσκοπούν στην επίτευξη του ζητούμενου, της «κουλτούρας ασφάλειας τροφίμων». Με την έμφαση στη «λήψη μέτρων/ενεργειών» επίτευξης του αποτελέσματος εστιάζουμε στο τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις προκειμένου να επιτυγχάνουν την κανονιστική συμμόρφωση για εμπέδωση της κουλτούρας ασφάλειας τροφίμων. Τα μέτρα ευαισθητοποίησης περιλαμβάνουν την παροχή τακτικής εκπαίδευσης στους εργαζόμενους σχετικά με τις καλές πρακτικές ασφάλειας τροφίμων, την υγιεινή και τη σημασία της κανονιστικής συμμόρφωσης. Τα προγράμματα ενημέρωσης και κατάρτισης αφορούν νεοπροσλαμβανόμενους και υφιστάμενο προσωπικό. Πρέπει να καθιερώνονται σαφείς και αποτελεσματικοί δίαυλοι επικοινωνίας εντός του Οργανισμού για να διασφαλίζεται ότι όλοι οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τη σημαντικότητα, τις πολιτικές, τις διαδικασίες και τις καλές πρακτικές για την ασφάλεια των τροφίμων.
ε) Η καθιέρωση κουλτούρας ασφάλειας τροφίμων προϋποθέτει τη δέσμευση της Ανώτατης Διοίκησης της επιχείρησης τροφίμων, την ανάληψη ηγετικού ρόλου των διευθυντικών στελεχών στους τομείς ευθύνης τους στην παραγωγή ασφαλών τροφίμων και τη συνεισφορά του προσωπικού στην εφαρμογή καλών πρακτικών για την ασφάλεια των τροφίμων. Πρέπει να ενθαρρύνεται μια ισχυρή δέσμευση για την ασφάλεια των τροφίμων σε όλα τις βαθμίδες του Οργανισμού. Αυτό περιλαμβάνει ενέργειες παρακίνησης και επιβράβευση υπαλλήλων ή τμημάτων της εταιρείας που συνεισφέρουν αποτελεσματικά στην ασφάλεια τροφίμων.
Ο στόχος είναι η παραγωγή και διανομή ασφαλών τροφίμων και όχι η «ασφαλής παραγωγή και διανομή τροφίμων». Η δέσμευση περιλαμβάνει την ανάθεση αρμοδιοτήτων, την εξασφάλιση και κατανομή πόρων για την υποστήριξη του σχεδιασμού, επικύρωσης εγκατάστασης, εφαρμογής, μέτρησης και αξιολόγησης επιδόσεων, διατήρησης και συνεχούς βελτίωσης καθώς και της επικαιροποίησης των μέτρων όταν τα δεδομένα του αρχικού σχεδιασμού των μέτρων αλλάζουν στην επιστήμη, στην τεχνολογία, στις βέλτιστες πρακτικές και στις νομικές και κανονιστικές απαιτήσεις.
| Food Safety Culture | Κουλτούρα ασφάλειας τροφίμων |
| 1. Food business operators shall establish, maintain and provide evidence of an appropriate food safety culture by fulfilling the following requirements: (a) commitment of the management, in accordance with point 2, and all employees to the safe production and distribution of food; (b) leadership towards the production of safe food and to engage all employees in food safety practices; (c) awareness of food safety hazards and of the importance of food safety and hygiene by all employees in the business; (d) open and clear communication between all employees in the business, within an activity and between consecutive activities, including communication of deviations and expectations; (e) availability of sufficient resources to ensure the safe and hygienic handling of food. 2. Management commitment shall include: (a) ensuring that roles and responsibilities are clearly communicated within each activity of the food business; (b) maintaining the integrity of the food hygiene system when changes are planned and implemented; (c) verifying that controls are being performed timely and efficiently and documentation is up to date; (d) ensuring that the appropriate training and supervision are in place for personnel; (e) ensuring compliance with relevant regulatory requirements; (f) encouraging continual improvement of the food safety management system of the business, where appropriate, taking into account developments in science, technology and best practices. 3. The implementation of the food safety culture shall take account of the nature and size of the food business.’ safety culture shall take account of the nature and size of the food business | 1. Οι |
| https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R0382 – ελληνική έκδοση Κανονισμού https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021R0382 – αγγλική έκδοση Κανονισμού | |
Ο ρόλος του Συντονιστή Ασφάλειας Τροφίμων
Από την εμπειρία εφαρμογής των Συστημάτων Διαχείρισης της Ασφάλειας Τροφίμων διαπιστώνουμε ότι τμήμα του προσωπικού (30-60%) έχει λάθος αντιλήψεις, έλλειμμα ή και λάθος πληροφόρηση και στάσεις για την ασφάλεια τροφίμων (ΑΤ) ενώ παράλληλα θεωρεί ότι λειτουργεί σωστά έχοντας ψευδαίσθηση ασφάλειας.
Η καλλιέργεια, εμπέδωση και ενίσχυση της επιχειρησιακής κουλτούρας ΑΤ χρειάζεται προσέγγιση και μέτρα ευαισθητοποίησης προσαρμοσμένα στο κοινωνικό και βιομηχανικό περιβάλλον λειτουργίας της επιχείρησης τροφίμων. Λαμβάνεται υπόψη η φύση των αναγνωρισμένων κινδύνων για την ασφάλεια των παρεχόμενων τροφίμων, η τεχνογνωσία του προσωπικού και κυρίως, η παρουσία επιδραστικού τεχνικού Συντονιστή της ομάδας ΑΤ που καθοδηγεί το προσωπικό που εφαρμόζει και υποστηρίζουν την εφαρμογή καλών πρακτικών για την ΑΤ.
Ο Συντονιστής πρέπει να προωθεί την ενεργό συμμετοχή του προσωπικού στο σχεδιασμό των μέτρων για την ασφάλεια τροφίμων και να εξηγεί τους λόγους λήψης τους προκειμένου να επηρεάζει θετικά την επιχειρησιακή κουλτούρα ασφάλειας τροφίμων και τις συμπεριφορές των εργαζομένων και των άλλων συντελεστών στην αλυσίδα τροφίμων πριν την επιχείρηση και μετά έως τον καταναλωτή του τροφίμου. Οι εργαζόμενοι που νιώθουν αίσθημα ιδιοκτησίας και ευθύνης στα μέτρα είναι πιο πιθανό να τηρούν τα πρωτόκολλα ασφαλείας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη συμπλήρωση από το προσωπικό ειδικού ερωτηματολογίου για την ασφάλεια τροφίμων, τον προγραμματισμό της κυκλικής συμμετοχής όλων των υπαλλήλων σε σεμινάρια και στις συναντήσεις της ομάδας HACCP, την τακτική παρακολούθηση, τη διενέργεια τακτικών ελέγχων, επιθεωρήσεων και ανασκοπήσεων για την αξιολόγηση και τον εντοπισμό σημείων προς βελτίωση.
Ο Συντονιστής αναλαμβάνει την ευθύνη λογοδοσίας, αναφορών, εσωτερικής και εξωτερικής επικοινωνίας, τον ρόλο συντονισμού στη διερεύνηση αποκλίσεων και αστοχιών, την ανάληψη διορθωτικών και προληπτικών ενεργειών και να έχει την ευθύνη για την αποδέσμευση των παρτίδων παραγωγής και τελικών προϊόντων, έναντι του διευθυντή παραγωγής ή της εμπορικής διεύθυνσης.
Ο Συντονιστής ΑΤ πρέπει να διαθέτει εξειδίκευση στην επιστήμη τροφίμων και τεχνογνωσία στους κινδύνους για την ασφάλεια τροφίμων που αντιμετωπίζει η επιχείρηση, σε συνδυασμό με τις παρακάτω διοικητικές ηγετικές δεξιότητες:
- ανάληψης ευθύνης και πρωτοβουλιών,
- διαπραγμάτευσης,
- επικοινωνίας,
- άσκησης επιρροής,
- λήψης απόφασης και υποβολής προτάσεων λήψης αποφάσεων με τεκμηριωμένη αιτιολόγηση,
- ικανότητα επίλυσης διαφορών και προβλημάτων,
- σεβασμού και αξιοποίησης του πλουραλισμού του ανθρώπινου δυναμικού και συμπερίληψη της διαφορετικότητας,
- σχεδιασμού και εκτέλεσης μέτρων και αλλαγών/ επικαιροποίησης, διόρθωσης ή βελτίωσης, και
- αξιοποίησης ευκαιριών και αντιμετώπισης απειλών.
Ορισμοί
(επιχειρησιακή) κουλτούρα ασφάλειας τροφίμων/ Food safety culture κοινές αξίες και πρότυπα εντός του Οργανισμού που επηρεάζουν τη στάση και τις συμπεριφορές του προσωπικού (mind-set) σχετικά με την ασφάλεια τροφίμων
επιδραστικό προσωπικό διευθυντικό στέλεχος που έχει δυναμικό επηρεασμού της συμπεριφοράς, στάσης και δράσης λοιπού προσωπικού ώστε να λειτουργεί ως πρότυπο και καθοδηγητής για την ασφάλεια τροφίμων στην επιχείρηση
Ευχαριστίες στον Διευθυντή Τροφίμων της EUROCERT, Θανάση Μπλάνα
για τη συνεργασία στην καταγραφή των ως άνω προτάσεων για την καλλιέργεια και εμπέδωση κουλτούρας ΑΤ.
* Ιωάννης Χ. Σαριδάκης, Σύμβουλος στην ανάπτυξη νέων σχημάτων πιστοποίησης της EUROCERT S.A.- European Inspection and Certification Company. Χημικός μηχανικός, εργάστηκε σε Βιομηχανία Πλαστικών σωλήνων και κυρίως στον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης. Στον ΕΛΟΤ ανέλαβε συντονιστικό ρόλο στην ανάπτυξη και καθιέρωση προτύπων διαχείρισης όπως της ποιότητας (ISO 9001) και της περιβαλλοντικής διαχείρισης (14001). Στο πεδίο της ασφάλειας τροφίμων, συντόνισε την ανάπτυξη και καθιέρωση του ΕΛΟΤ 1416 με τις απαιτήσεις για τα Συστήματα Διαχείρισης της Ασφάλειας Τροφίμων και συμμετείχε στη συντακτική ομάδα για την έκδοση του Διεθνούς προτύπου ISO 22000.
Ακολουθήστε το Cibum 
