Της Βίκης Τουτζιαράκη*
Με αφορμή το μεγαλεπίβολο σχέδιο της Ε.Ε. για μείωση των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης στο πλαίσιο του Green deal, στις 27 Μαΐου 2021, η Ευρωπαϊκή Οργάνωση Καταναλωτών (BEUC), κοινοποίησε αποτελέσματα από έρευνα σχετικά με τη χημική επιμόλυνση σε 57 φυτικής προέλευσης (plant-based) επιτραπέζια σκεύη μιας χρήσης από 4 Ευρωπαϊκές χώρες.
Ομάδες καταναλωτών και από τις 4 χώρες αγόρασαν μπολ και πιάτα από μορφοποιημένες φυτικές ίνες ή φύλλα φοινικοειδών καθώς και καλαμάκια από χαρτί και στη συνέχεια έστειλαν τα υλικά συσκευασίας σε εργαστήριο για έλεγχο σε υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS – μια ομάδα χημικών ουσιών με αρκετές καρκινογενείς ιδιότητες), χλωροπροπανόλες και υπολείμματα παρασιτοκτόνων.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το 53% των plant-based συσκευασιών που μελετήθηκε περιείχε τουλάχιστον μια από τις ανεπιθύμητες χημικές ουσίες σε συγκεντρώσεις άνω του μέγιστου ορίου, ενώ το 21% περιείχε χημικές ουσίες κοντά στο προτεινόμενα όρια.
Κάθε πιάτο κατασκευασμένο από φυτικές ίνες περιείχε είτε PFAS είτε χλωροπροπανόλες πάνω από το επιτρεπόμενο όριο που έχουν θεσπίσει αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία, Δανία κλπ.).
Με πολλά πλαστικά υλικά μιας χρήσης να οδεύουν προς κατάργηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούλιο του 2021, οι βιομηχανίες και οι καταναλωτές στρέφονται σε διάφορες εναλλακτικές μορφές πρώτων υλών όπως το μπαμπού, το χαρτί ή τα φοινικοειδή.
Σε αντίθεση με τα πλαστικά υλικά, η ασφάλεια αυτών των υλικών δεν ελέγχεται όσο θα έπρεπε από την ΕΕ καθώς δεν υπάρχουν ακόμα οι αναλυτικές οδηγίες και οι ειδικές ρυθμιστικές διατάξεις.
Τα ευρήματα επίσης υποδηλώνουν πως τα φερόμενα «πράσινα» διαπιστευτήρια διαφόρων διάσημων εναλλακτικών έναντι του πλαστικού ενδεχομένως να παραπλανούν τους καταναλωτές. Αρκετά από τα προϊόντα που αναλύθηκαν υποστηρίζεται πως είναι βιο-αποικοδομήσιμα ή κατάλληλα για κομποστοποίηση. Όμως, οι εργαστηριακές αναλύσεις κατέδειξαν την ύπαρξη χημικών ουσιών οι οποίες δεν μπορούν να αποικοδομηθούν πλήρως στη φύση για εκατοντάδες χρόνια, μεταναστεύοντας στο περιβάλλον και με αποτέλεσμα τη συσσώρευση τους στο χώμα, το νερό και του ζωντανούς οργανισμούς.
Η έκθεση της BEUC δεν είναι η πρώτη που αναφέρει την ύπαρξη χημικών ουσιών που προκαλούν ανησυχία σε εναλλακτικές συσκευασίες φυτικής προέλευσης. Οι PFAS είναι εμμένουσες χημικές ουσίες που βιο-συσσωρεύονται μέσω της τροφικής αλυσίδας ενώ συχνά χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία για να κάνουν τα προϊόντα ανθεκτικά σε νερό.
Πρόσφατη έρευνα (Bowden et al.) που δημοσιεύθηκε στο Chemosphere κατέδειξε την ύπαρξη PFAS σε 36 από 38 χάρτινα καλαμάκια ενώ παράλληλα μια άλλη ερευνητική ομάδα (Zimmerman et al.) όπως αναφέρει στο Environment International τα επίπεδα τοξικότητας των βιο-αποικοδομήσιμων οικολογικών συσκευασιών ήταν παρόμοια με αυτά των πλαστικών συσκευασιών.
Σύμφωνα με τη BEUC, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δε διαθέτει επαρκείς κανονισμούς και ρυθμιστικές διατάξεις σχετικά με τις χημικές ουσίες στις εναλλακτικές συσκευασίες τροφίμων έναντι των πλαστικών υλικών που προορίζονται για επαφή με τρόφιμα (FCMs – Food Contact Materials).
Μέχρι σήμερα 9 κράτη-μέλη έχουν ρυθμιστικές διατάξεις σχετικά με τα χάρτινα FCMs μιας χρήσης, όμως είναι αρκετά λίγοι οι κανονισμοί που αναφέρουν άλλα υλικά συσκευασίας φυτικής προέλευσης.
Η ισχυρή σύσταση της BEUC είναι πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει άμεσα να θεσπίσει νέους αυστηρούς κανόνες για όλα τα υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των υλικών «φυσικής προέλευσης», όπως μπαμπού, χαρτί, bagasse, φύλλα φοινικοειδών κλπ.
ΠΗΓΗ: https://www.beuc.eu
* Η Βίκη Τουτζιαράκη είναι Επιστήμονας Υλικών, MSc Βιολογικά Συστήματα, Τεχνολόγος Συσκευασίας / Υπεύθυνη Διαχείρισης Ποιότητας Ε. ΠΑΙΡΗ ΑΒΕΕ.
Ακολουθήστε το Cibum 
