Η ακτινοβόληση τροφίμων είναι μια μέθοδος επεξεργασίας τροφίμων με ιονίζουσα ακτινοβολία που αποσκοπεί στην εξόντωση παθογόνων βακτηρίων
Πείτε τη λέξη «ακτινοβολημένο» και οι περισσότεροι γύρω μας θα ανατριχιάσουν. Αν μάλιστα, συνοδέψετε τη το επίθετο ακτινοβολημένο με το ουσιαστικό τρόφιμο τότε οι αντιδράσεις θα πληθύνουν και θα γίνουν έντονες!
Η ακτινοβόληση τροφίμων είναι μια μέθοδος επεξεργασίας τροφίμων με ιονίζουσα ακτινοβολία που αποσκοπεί στην εξόντωση παθογόνων βακτηρίων (π.χ. Σαλμονέλα, E. coli), στην παράταση διάρκειας ζωής και στην καταστροφή εντόμων ή αναστολή βλάστησης (π.χ. σε πατάτες).
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Jumbo: Μετά το πρόστιμο για την σοκολάτα και νέα παράβαση στο κατάστημα Αμαρουσίου – Καμπάνα 6,000€ από την Περιφέρεια Αττικής
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Βενέτης: Πρόστιμο 3000€ στο υποκατάστημα στου Ψυρρή – Είχε στο ψυγείο του δημοφιλή προϊόντα που είχαν λήξει πριν ένα μήνα!
Ήδη από το 1999, το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ ενέκρινε την ακτινοβόληση ορισμένων τροφίμων ως έναν ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο εξόντωσης παθογόνων όπως E. coli, Salmonella Listeria, Bacillus cereus, Clostridium botulinum, Salmonella, Staphylococcus aureus, Campylobacter jejuini, Cyclospora και Taxoplasma gondii, αλλά και εξόντωσης εντόμων.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Ανακαλούνται πασίγνωστες μπύρες λόγω χημικής μόλυνσης
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Στην Ελληνική αγορά μυρωδικό με επικίνδυνη χημική ουσία – Επείγουσα ειδοποίηση από την Ευρώπη
Η ακτινοβόληση τροφίμων θεωρείται ασφαλής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), τον FAO και την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), όταν γίνεται σωστά και εντός των ορίων. Η ΕΕ επιτρέπει την ακτινοβόληση σε συγκεκριμένα τρόφιμα (όπως βότανα, αποξηραμένα λαχανικά, μαλακά φρούτα, γαρίδες κ.λπ.). Στην πράξη, μόνο λίγες χώρες της ΕΕ χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο σε μεγάλο βαθμό. Για παράδειγμα, το Βέλγιο και η Γαλλία είναι ανάμεσα στις λίγες που εφαρμόζουν συστηματικά την ακτινοβόληση. Πολλές χώρες (όπως η Αυστρία, Δανία, Σουηδία) έχουν πολύ αυστηρή πολιτική ή και απαγόρευση, παρά τις ευρωπαϊκές οδηγίες.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Κρυφή κάμερα «έπιασε» στα πράσα εργαζόμενο να ουρεί σε δεξαμενή μπύρας μεγάλης ζυθοποιίας (βίντεο)
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Κι άλλα μολυσμένα μανιτάρια στην αγορά – Μπορούν αν προκαλέσουν θανατηφόρες λοιμώξεις
Στην Ελλάδα, η χρήση της ακτινοβόλησης τροφίμων είναι εξαιρετικά περιορισμένη και δεν αποτελεί διαδεδομένη πρακτική στη βιομηχανία τροφίμων. Αυτό οφείλεται κυρίως στη χαμηλή αποδοχή από τους καταναλωτές, που συχνά συνδέουν την ακτινοβόληση με αρνητικές εντυπώσεις, παρά την επιστημονική τεκμηρίωση για την ασφάλειά της.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Κατέσχεσαν ζωντανό κατσίκι από την καρότσα αυτοκινήτου και του χάλασαν το Πάσχα: Ο απίθανος λόγος (video)
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Ανακαλούνται καραμέλες με τρεις επικίνδυνες χρωστικές – Οι λόγοι που δεν πρέπει κανείς να τις καταναλώσει
Εγκεκριμένα τρόφιμα για ακτινοβόληση στην ΕΕ
Σύμφωνα με την Οδηγία 1999/2/ΕΚ και 1999/3/ΕΚ, επιτρέπεται η ακτινοβόληση μόνο για συγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων. Αυτή τη στιγμή ο κοινός κατάλογος της ΕΕ περιλαμβάνει:
| Κατηγορία Τροφίμου | Παράδειγμα / Χρήση |
|---|---|
| Αποξηραμένα αρωματικά φυτά | Θυμάρι, ρίγανη, δάφνη |
| Μπαχαρικά | Πιπέρι, πάπρικα, μοσχοκάρυδο |
| Μείγματα καρυκευμάτων | BBQ mix, curry powder |
| Αποξηραμένα λαχανικά | Π.χ. για σούπες στιγμής |
| Μαλακά φρούτα | Φράουλες (σε ορισμένες χώρες) |
| Γαρίδες και καραβίδες | Για εξόντωση παθογόνων |
| Βατράχια (πόδια βατράχου) | Σε ορισμένες γαστρονομίες |
| Πουλερικά (μόνο σε κάποιες χώρες) | Για Salmonella |
Πώς επηρεάζει το τρόφιμο η ακτινοβόληση;
Η ακτινοβόληση είναι μία από τις πιο μελετημένες τεχνολογίες τροφίμων. Δεν αλλοιώνει σημαντικά τη θρεπτική αξία, δεν κάνει το φαγητό επικίνδυνο, και είναι χρήσιμη για την ασφάλεια τροφίμων. Πολλοί άνθρωποι νιώθουν άβολα ή ακόμα και φοβούνται όταν ακούν τη λέξη “ακτινοβολημένο”, παρόλο που δεν σημαίνει κάτι επικίνδυνο όταν μιλάμε για τρόφιμα.
Ενώ βρίσκεται στον θάλαμο, το φαγητό περνά κάτω από μια ακτίνα ακτινοβολίας. Αυτό σκοτώνει τα μικρόβια σπάζοντας τους δεσμούς που συγκρατούν το DNA του μικροβίου μαζί. Μόλις το φαγητό φύγει από τον θάλαμο ακτινοβόλησης, τα περισσότερα από τα μικρόβια καταστρέφονται. Από εκεί το φαγητό πηγαίνει σε παντοπωλεία και εγκαταστάσεις επεξεργασίας τροφίμων.
Οι ερευνητές λένε ότι η ακτινοβολία μπορεί να κάνει πιο ασφαλή τα τρόφιμα που συνήθως καταναλώνονται ωμά, όπως ορισμένα προϊόντα. Μπορεί επίσης να κάνει τα ωμά τρόφιμα όπως ο κιμάς που μαγειρεύονται πιο ασφαλή στο χειρισμό. Αυτό συμβαίνει επειδή η ακτινοβολία σκοτώνει τα περισσότερα από τα μικρόβια στα τρόφιμα πριν τα αγοράσει ο καταναλωτής. Λένε ότι είναι χρήσιμο να σκεφτόμαστε την ακτινοβόληση των τροφίμων ως ένα πρόσθετο στρώμα προστασίας από επιβλαβή μικρόβια που μπορούν να προκαλέσουν τροφιμογενείς ασθένειες.
Οι ερευνητές λένε ότι τα ακτινοβολημένα τρόφιμα είναι γενικά διατροφικά ισοδύναμα με τα μη ακτινοβολημένα τρόφιμα που υποβάλλονται σε κανονική επεξεργασία, όπως το βράσιμο και η κονσερβοποίηση — ακόμα καλύτερα σε ορισμένες περιπτώσεις. Επισημαίνουν επίσης ότι η επεξεργασία με ακτινοβολία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της θρεπτικής αξίας των ακτινοβολημένων φρούτων και λαχανικών, όπως η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C και φαινολικές ενώσεις.
Ωστόσο, η Διεθνής Συμβουλευτική Ομάδα για την Ακτινοβόληση Τροφίμων προειδοποιεί ότι όπως οι βιταμίνες διαφέρουν ως προς την ευαισθησία τους στη θερμότητα, το ίδιο και ως προς την ευαισθησία τους στην ακτινοβολία. Οι βιταμίνες A, F, C, K και B-1 (θειαμίνη) στα τρόφιμα είναι σχετικά ευαίσθητες στην ακτινοβολία, ενώ ορισμένες άλλες βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως η ριβοφλαβίνη, η νιασίνη και η βιταμίνη D είναι πολύ πιο σταθερές.
Γιατί δεν είναι αποδεκτά από τους καταναλωτές τα ακτινοβολημένα τρόφιμα
Η λέξη “ακτινοβολία” από μόνη της έχει αρνητικό φορτίο, καθώς συνδέεται με πυρηνικά ατυχήματα (Τσερνόμπιλ, Φουκουσίμα), καρκίνο, ραδιενέργεια, βλάβες DNA. Ακόμα κι αν πρόκειται για ασφαλή, ελεγχόμενη ιονίζουσα ακτινοβολία, ο όρος προκαλεί φόβο εξαιτίας της σύνδεσης με κάτι επικίνδυνο.
Πολλοί καταναλωτές δεν γνωρίζουν ότι η ακτινοβολία δεν παραμένει στο τρόφιμο. Δεν κάνει το φαγητό “ραδιενεργό”. Η ακτινοβόληση, αν και ήπια και χωρίς χημικά, δίνει την εντύπωση “βιομηχανικής επέμβασης”
Πώς φαίνεται στην ετικέτα ένα ακτινοβολημένο τρόφιμο
Όταν ένα τρόφιμο έχει υποστεί ακτινοβόληση, αυτό υποχρεωτικά πρέπει να αναγράφεται καθαρά στην ετικέτα του, βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας (Οδηγία 1999/2/ΕΚ).
Για συσκευασμένα τρόφιμα είναι υποχρεωτική η φράση: «Ακτινοβολημένο» ή
«Επεξεργασμένο με ιοντίζουσα ακτινοβολία». Για μη προσυσκευασμένα τρόφιμα (π.χ. στο σούπερ μάρκετ στον πάγκο), η ίδια φράση πρέπει να εμφανίζεται στην ταμπελίτσα του προϊόντος ή σε εμφανές σημείο κοντά στο προϊόν.
Ακολουθήστε το Cibum 
