Σύσταση για περιορισμό των νανοϋλικών που χρησιμοποιούνται σε πολλά προϊόντα διατροφής για τη βελτίωση της εμφάνισης και της γευστικότητάς τους ή για τη διευκόλυνση της απορρόφησης ορισμένων θρεπτικών συστατικών.
Οι συμβατικές μεθοδολογίες δεν είναι πάντα κατάλληλες για την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων για την υγεία των καταναλωτών από νανοϋλικά που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμα. Ως εκ τούτου, το 2021, ο Γαλλικός Οργανισμός για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων ANSES πρότεινε μια «νανοειδική» μεθοδολογία αξιολόγησης κινδύνου, την οποία μόλις δοκίμασε στο πρόσθετο τροφίμων E171 διοξείδιο του τιτανίου (TiO2), το οποίο είναι το πιο ευρέως μελετημένο νανοϋλικό.
Η χρήση του στα τρόφιμα έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη από τον Αύγουστο του 2022. Αυτή η πρακτική εφαρμογή έχει δείξει τόσο την εγκυρότητα της μεθόδου όσο και την έκταση της έλλειψης δεδομένων για τη διεξαγωγή επαρκούς αξιολόγησης κινδύνου των νανοϋλικών στα τρόφιμα.
Μια «νανοειδική» προσέγγιση είναι απαραίτητη
Τα νανοϋλικά χρησιμοποιούνται σε πολλά προϊόντα διατροφής για τη βελτίωση της εμφάνισης και της γευστικότητάς τους ή για τη διευκόλυνση της απορρόφησης ορισμένων θρεπτικών συστατικών. Είναι πολύ μικρά υλικά 10.000 φορές μικρότερα από το πάχος μιας ανθρώπινης τρίχας. Αυτό το μικρό μέγεθος τους δίνει φυσικές και χημικές ιδιότητες διαφορετικές από αυτές των «παραδοσιακών» υλικών. Λόγω των χαρακτηριστικών τους (μέγεθος, μορφολογία κ.λπ.), τα νανοϋλικά μπορούν να εξαπλωθούν στο σώμα και να συσσωρευτούν σε ορισμένα όργανα με τη μορφή σωματιδίων νανοκλίμακας. Για το λόγο αυτό, απαιτείται μια «νανοειδική» προσέγγιση για την αξιολόγηση των πιθανών κινδύνων για την υγεία που συνδέονται με την κατάποσή τους. Το 2021, η ANSES δημοσίευσε έναν επιστημονικό οδηγό για την ειδική αξιολόγηση του κινδύνου για την υγεία που σχετίζεται με το κλάσμα νανοϋλικών σε νανοϋλικά σε προϊόντα διατροφής .
Τα νανοϋλικά που χρησιμοποιούνται ως πρόσθετα τροφίμων είχαν προηγουμένως αξιολογηθεί χρησιμοποιώντας τυπικές μεθοδολογίες, που όμως δεν έλαβαν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της νανοκλίμακας. Πράγματι, εάν δεν διαλυθούν στο πεπτικό σύστημα, τα νανοσωματίδια έχουν διαφορετικές ιδιότητες και συμπεριφορά στον οργανισμό μας, από αυτές που παρατηρούνται με τις συμβατικές ουσίες. Η νανοειδική προσέγγιση που προτείνεται από τον ANSES επιτρέπει να ληφθούν υπόψη αυτές οι ιδιαιτερότητες για να εξασφαλιστεί μια πιο προσαρμοσμένη αξιολόγηση.
Πρώτη δοκιμή που εφαρμόστηκε στο πρόσθετο τροφίμων E171
Η μεθοδολογία που αναπτύχθηκε το 2021 μόλις δοκιμάστηκε στο πρόσθετο τροφίμων E171 ή αλλιώς διοξειδιο του Τιτανίου (TIO2), το νανοϋλικό για το οποίο υπάρχουν τα περισσότερα δεδομένα. Αυτή η δοκιμή επιβεβαίωσε τη συνάφεια της μεθοδολογίας του ANSES και την ανάγκη για μια νανοειδική προσέγγιση. Η μεθοδολογία επέτρεψε τον υπολογισμό των επιπέδων έκθεσης για διαφορετικούς πληθυσμούς και οδήγησε στον εντοπισμό πολλών πιθανών επιπτώσεων στην υγεία.
Η εφαρμογή σε ένα συγκεκριμένο νανοϋλικό έδειξε επίσης ότι πρέπει να γίνει πολλή δουλειά για να ληφθούν όλα τα τοξικολογικά δεδομένα που απαιτούνται για τη σωστή αξιολόγηση ενός νανοϋλικού. Πράγματι, δεν κατέστη δυνατή η ολοκλήρωση της αξιολόγησης κινδύνου του πρόσθετου E171 επειδή έλειπαν ορισμένα δεδομένα. «Οι ειδικοί εντόπισαν όλα τα δεδομένα που θα χρειαστεί να παραχθούν σε αυτό το νανοϋλικό· αφορούν τη γενική τοξικότητα, τη γονοτοξικότητα, την καρκινογένεση, τη νευροτοξικότητα και την αναπαραγωγική και αναπτυξιακή τοξικότητα» εξηγεί ο Bruno Teste, συντονιστής της αξιολόγησης εμπειρογνωμόνων και Επιστημονικός Επικεφαλής του προγράμματος Food Risk του ANSES.
Αποφύγετε τη χρήση νανοϋλικών στα τρόφιμα
Με βάση τα ευρήματά του ο ANSES επαναλαμβάνει τη σύστασή να περιοριστεί η έκθεση των εργαζομένων και των καταναλωτών σε νανοϋλικά μέχρι να αποδειχθεί η ασφάλειά τους και να αποφευχθεί η διασπορά αυτών των σωματιδίων στο περιβάλλον. Για το σκοπό αυτό, ο Οργανισμός συνιστά την προώθηση της χρήσης προϊόντων που δεν περιέχουν νανοϋλικά και είναι ισοδύναμα ως προς τη λειτουργία, την αποτελεσματικότητα και το κόστος.
Εναρμόνιση της μεθοδολογίας αξιολόγησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο
Ο Οργανισμός θα συνεργαστεί με τους ομολόγους του, ιδίως την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), για να προωθήσει τις μεθοδολογίες αξιολόγησης κινδύνου και να εναρμονίσει τα πρωτόκολλα δοκιμών για τον φυσικοχημικό χαρακτηρισμό και την τοξικολογία των νανοϋλικών. Το 2018, η EFSA δημοσίευσε έναν οδηγό για την αξιολόγηση φακέλων για τις νανοεπιστήμες και τις νανοτεχνολογίες σε εφαρμογές όπως πρόσθετα τροφίμων, φυτοφάρμακα και υλικά που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα. Αν και οι μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν από την EFSA και τον ANSES βασίζονται σε παρόμοιες έννοιες και μεθοδολογίες αξιολόγησης κινδύνου, η προσέγγιση του ANSES πρότεινε συγκεκριμένες προσαρμογές που σχετίζονται με τους ρυθμιστικούς ορισμούς των νανοϋλικών, τις μετρήσεις μεγέθους σωματιδίων, τις ιδιότητες διάλυσης και τον προσδιορισμό κινδύνου.
Ακολουθήστε το Cibum 
