Μια από τις πρώτες νομολογιακές εφαρμογές που σχετίζονται με τις προβλέψεις της νέας ευρωπαϊκής οδηγίας για το «greenwashing».
Σε μια εποχή όπου οι περιβαλλοντικοί ισχυρισμοί αποτελούν βασικό εργαλείο μάρκετινγκ για πολλές επιχειρήσεις, η απόφαση του Εφετείου του Μιλάνου στις 14 Μαρτίου 2024 έρχεται να καθορίσει κρίσιμες νομικές και ηθικές παραμέτρους για τη χρήση τους.
Το ζήτημα που τέθηκε αφορούσε τη νομιμότητα των διαφημιστικών συνθημάτων που χρησιμοποιεί η Grohe SpA, εταιρεία που ειδικεύεται στα οικιακά συστήματα φιλτραρίσματος νερού. Η καταγγελία προήλθε από τη Mineracqua, την Ιταλική Ομοσπονδία Βιομηχανιών Φυσικού Μεταλλικού Νερού, η οποία κατηγόρησε την Grohe για χρήση παραπλανητικών και υποτιμητικών πράσινων ισχυρισμών.
Η υπόθεση εξετάστηκε σε μια καθοριστική χρονική συγκυρία, καθώς στις 26 Μαρτίου τέθηκε σε ισχύ η Οδηγία 2024/825/ΕΕ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η γνωστή και ως «οδηγία για το πράσινο ξέπλυμα (greenwashing)». Η οδηγία αυτή αποσκοπεί στη θέσπιση κανόνων που θα εμποδίζουν τις επιχειρήσεις να προβάλλουν ψευδώς περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα των προϊόντων ή των υπηρεσιών τους, υποχρεώνοντας τα κράτη μέλη να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 27 Μαρτίου 2026.
Στην αγωγή της, η Mineracqua επικέντρωσε την κριτική της σε συγκεκριμένα συνθήματα της Grohe, όπως: «είναι δυνατόν να απολαμβάνει κανείς καθαρό νερό χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την περιβαλλοντική ηθική του», «το νερό είναι επιτέλους ελεύθερο από όλα τα δοχεία», «100% βιώσιμο, ελεύθερο από το μπουκάλι» και «βελτιώστε το περιβαλλοντικό σας αποτύπωμα με το GROHE Blue Home». Ιδιαίτερη ένσταση εκφράστηκε για τη χρήση του όρου «μεταλλικό» και τη συσχέτιση του φιλτραρισμένου νερού με το φυσικό μεταλλικό, καθώς και για την προώθηση του νερού βρύσης ως σαφώς πιο βιώσιμου.
Κατά τη Mineracqua, τα σλόγκαν αυτά υπερέβαιναν τα όρια του θεμιτού μάρκετινγκ, παραβίαζαν τη νομοθεσία περί φυσικών μεταλλικών νερών και παραπλανούσαν τους καταναλωτές μέσω έμμεσων συγκρίσεων, δημιουργώντας την εντύπωση ότι το φιλτραρισμένο νερό ισοδυναμεί με το φυσικό μεταλλικό ως προς την καθαρότητα και τα οφέλη του. Επιπλέον, υποστήριξε ότι προσέβαλλαν εμμέσως τις επιχειρήσεις που εμφιαλώνουν νερό, υπονοώντας πως οι πρακτικές τους συμβάλλουν στην περιβαλλοντική ρύπανση, κυρίως λόγω της χρήσης πλαστικών φιαλών.
Η απόφαση του Εφετείου, ωστόσο, δεν επικύρωσε συνολικά τις αιτιάσεις της Mineracqua. Οι δικαστές έκριναν ότι η χρήση του όρου «καθαρό» από τη Grohe δεν αποτελεί παραβίαση της ειδικής νομοθεσίας που ισχύει για τα φυσικά μεταλλικά νερά, καθώς δεν αναφερόταν με την αυστηρά νομική του έννοια, αλλά στη γενικότερη σημασία του όρου υγιεινό, μη μολυσμένο, απαλλαγμένο από ρύπους. Δεν τεκμηριώθηκε, κατά την κρίση του δικαστηρίου, πρόθεση παραπλάνησης ή επίκληση χαρακτηριστικών αποκλειστικών στα μεταλλικά νερά, όπως η εμφιάλωση στην πηγή και η αποφυγή οποιασδήποτε επεξεργασίας.
Παράλληλα, οι ισχυρισμοί της Grohe περί μειωμένου περιβαλλοντικού αποτυπώματος θεωρήθηκαν αληθείς. Παρότι αναγνωρίστηκε ότι η ανακύκλωση του PET (το πλαστικό των φιαλών) εξαρτάται από τον βαθμό συμμετοχής του καταναλωτή και τις υποδομές συλλογής και επεξεργασίας αποβλήτων, οι δικαστές υπογράμμισαν πως η ίδια η παραγωγή και ανακύκλωση του υλικού φέρει εγγενές περιβαλλοντικό κόστος. Αντιθέτως, η χρήση φιλτραρισμένου νερού από τη βρύση αποφεύγει πλήρως τη χρήση πλαστικού, μειώνοντας την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Έτσι, η θετική προβολή της εν λόγω επιλογής κρίθηκε θεμιτή.
Η απόφαση τόνισε επίσης ότι δεν εντοπίστηκαν δυσφημιστικές εκφράσεις για τις εταιρείες εμφιάλωσης νερού ή υπονοούμενα που να τις παρουσιάζουν ως υπαίτιες ρύπανσης. Το μήνυμα των συνθημάτων της Grohe εστίαζε, σύμφωνα με το δικαστήριο, στα πλεονεκτήματα της δικής της λύσης και όχι στην αποδόμηση των ανταγωνιστών της, οπότε δεν στοιχειοθετείται αθέμιτος ανταγωνισμός.
Το μόνο σύνθημα που κρίθηκε παραπλανητικό και τελικά απαγορεύτηκε ήταν το «Όλα τα πλεονεκτήματα του μεταλλικού νερού απευθείας από τη βρύση της κουζίνας σας». Οι δικαστές έκριναν ότι αυτή η διατύπωση δημιουργεί λανθασμένη εντύπωση ισοδυναμίας με το φυσικό μεταλλικό νερό, το οποίο διέπεται από αυστηρή νομοθεσία και ποιοτικά χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να αναπαραχθούν μέσω φιλτραρίσματος. Η Grohe απέφυγε την καταβολή της αποζημίωσης ύψους 10,7 εκατομμυρίων ευρώ, την οποία ζητούσε η Mineracqua, καθώς δεν προσκομίστηκαν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την υποτιθέμενη οικονομική ζημία.
Ακολουθήστε το Cibum 
