Τελικά πόσο φυσικός, υγιεινός και εξωτικός είναι ο χυμός που αγοράσατε από το σούπερ μάρκετ;
Σε έναν κόσμο όπου οι καταναλωτές κυνηγούν το φυσικό, το υγιεινό και το εξωτικό, οι ετικέτες στα προϊόντα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατανάλωση. Όμως, πόσο κοντά βρίσκεται η εικόνα που προβάλλεται από τη συσκευασία στην πραγματική σύνθεση του προϊόντος; Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποδεικνύει πως η απάντηση δεν είναι πάντα ενθαρρυντική.
Το Il Fatto Alimentare, ένα ιταλικό ενημερωτικό και δημοσιογραφικό site που ασχολείται με θέματα διατροφής, ασφάλειας τροφίμων, διατροφικής επιστήμης και καταναλωτικής ενημέρωσης πραγματοποίησε εργαστηριακό έλεγχο σε έναν χυμό της μάρκας Innocent, με την πολλά υποσχόμενη ετικέτα: Ανανάς, Φρούτο του Πάθους, Μήλο, Μάνγκο και Πορτοκάλι. Η γεύση ήταν ευχάριστη, δροσερή και ισορροπημένη. Όμως, η μελέτη της ετικέτας αποκάλυψε μια διαφορετική ιστορία: 86% του χυμού αποτελούν μήλο και πορτοκάλι. Ο ανανάς, παρότι εμφανίζεται πρώτος στο όνομα, καταλαμβάνει μόλις 12% της σύνθεσης, ενώ το φρούτο του πάθους περιορίζεται σε… 0,8%.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Αλεύρι μολυσμένο με επικίνδυνο παθογόνο – Ευρωπαϊκή κινητοποίηση για την “κρυμμένη” πληροφορία
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Γατοτροφή με πλαστικά κομμάτια στην αγορά – Κίνδυνος τραυματισμού και ανάγκης χειρουργικής παρέμβασης
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Γιατί απαγορεύτηκε διαφήμιση της σοκολάτας Twix (βίντεο)
Νόμιμο αλλά παραπλανητικό
Το φαινόμενο αυτό, όσο απογοητευτικό και αν είναι, είναι απολύτως νόμιμο. Ο ευρωπαϊκός κανονισμός (ΕΕ) 1169/2011 υποχρεώνει τους παραγωγούς να αναγράφουν τα συστατικά κατά φθίνουσα σειρά βάσει βάρους, όχι όμως και να αντιστοιχούν το όνομα του προϊόντος στις πραγματικές του αναλογίες. Η μόνη απαίτηση είναι η αναγραφή του ποσοστού (QUID) για τα συστατικά που τονίζονται με λέξεις ή εικόνες — κάτι που συχνά γίνεται με μικρή γραμματοσειρά ή δύσκολα ορατό τρόπο.
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Πώς να καθαρίσετε τα κιτρινισμένα μαξιλάρια
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Πώς θα καταλάβετε ότι το μήλο σας είναι γεμάτο φυτοφάρμακα;
Η πρακτική αυτή δεν περιορίζεται σε μία εταιρεία. Η σειρά Santàl Dolce di Natura Arancia, για παράδειγμα, επικαλείται στη συσκευασία φράσεις όπως «100% φυσικής προέλευσης» και «χωρίς προσθήκη ζάχαρης». Στην πραγματικότητα, περιέχει 66% συμπυκνωμένο χυμό (60% πορτοκάλι, 5% σταφύλι, 1% λεμόνι), νερό και πρόσθετα. Αντίστοιχα, το Santàl Arancia Rossa διαθέτει μόλις 20% χυμό κόκκινου πορτοκαλιού, παρά το ισχυρό branding περί «φυσικότητας».
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Επικίνδυνο βακτήριο σε φιλέτο γαλοπούλας – Eνδέχεται να οδηγήσει σε έντονες γαστρεντερίτιδες
- ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ | Το μολυσμένο χέρι εργαζομένου σε κέτερινγκ πίσω από δεκάδες τροφικές δηλητηριάσεις μαθητών
Η χρήση λέξεων όπως φυσικό, 100%, καθαρό, δημιουργεί μια ψευδή εντύπωση για την ποιότητα και τη σύνθεση του προϊόντος. Η πρακτική αυτή ονομάζεται σημασιολογικό κάδρο (framing) και έχει τεκμηριωθεί από πολλές μελέτες: η γλώσσα και οι εικόνες επηρεάζουν δραστικά την προσδοκία του καταναλωτή, συχνά σε αντίθεση με την πραγματικότητα του προϊόντος. Σύμφωνα με έρευνες, μόλις 20-30% των καταναλωτών διαβάζουν προσεκτικά τις ετικέτες, και ακόμα λιγότεροι προσέχουν τη σειρά ή τα ποσοστά των συστατικών. Η πλειονότητα εστιάζει στο όνομα, τις εικόνες και τις μεγάλες φράσεις της συσκευασίας.
Τι σημαίνει «χυμός»;
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε και τις διαφορετικές κατηγορίες προϊόντων:
- 100% χυμός φρούτων: καθαρός χυμός, χωρίς νερό ή προσθήκες ζάχαρης.
- Νέκταρ: περιέχει 25–50% χυμό, νερό και πιθανά προσθήκη ζάχαρης.
- Ροφήματα φρούτων: περιέχουν συνήθως κάτω από 12% χυμό, μαζί με νερό, γλυκαντικά και αρώματα.
Αυτή η ταξινόμηση είναι γνωστή στους ειδικούς, όχι όμως και στους περισσότερους καταναλωτές, που συχνά εξισώνουν όλα τα προϊόντα ως «χυμούς».
Η τιμή της εντύπωσης
Ας πάρουμε ως παράδειγμα το κόστος των συστατικών: τα μήλα κοστίζουν χονδρικά 0,83–0,98 ευρώ το κιλό. Τέσσερα μήλα (δηλαδή περίπου 1 κιλό) κοστίζουν λιγότερο από 1 ευρώ, ενώ το τελικό προϊόν πωλείται στα 3,50 ευρώ. Η διαφορά αυτή δεν αντικατοπτρίζει την ποιότητα, αλλά την “προσλαμβανόμενη αξία” — ότι αγοράζουμε κάτι εξωτικό και φυσικό, ενώ στην πραγματικότητα αγοράζουμε (κυρίως) μήλο. Το ζήτημα δεν είναι νομικό – είναι ηθικό. Όσο οι εταιρείες ακολουθούν το γράμμα του νόμου, αγνοούν το πνεύμα του: την ειλικρίνεια απέναντι στον καταναλωτή. Ο καταναλωτής έχει δικαίωμα να ξέρει – χωρίς να χρειάζεται μεγεθυντικό φακό.
Η επόμενη φορά που θα αγοράσετε έναν “φυσικό” χυμό με εξωτικά φρούτα στο όνομα, ρίξτε μια ματιά στα μικρά γράμματα. Μπορεί να ανακαλύψετε ότι τελικά, απλώς πίνετε μήλο.
Ακολουθήστε το Cibum 
