Υδροπονικές καλλιέργειες: ναι μεν, αλλά…

Η υδροπονική καλλιέργεια (hydroponics) είναι μια προηγμένη τεχνική καλλιέργειας φυτών, όπου αυτά αναπτύσσονται χωρίς τη χρησιμοποίηση εδάφους ή εδαφικών μιγμάτων. Αποτελεί μια επεκτεινόμενη δραστηριότητα, που σκοπό έχει και το επιτυγχάνει, την αύξηση των αποδόσεων των φυτών και τη βελτίωση της ποιότητας των παραγόμενων προϊόντων. Επιπρόσθετα, δίνει τη δυνατότητα καλλιέργειας φυτών σε εδάφη κακής ποιότητας. Στην υδροπονική καλλιέργεια οι ρίζες αναπτύσσονται εξ’ ολοκλήρου εκτός του εδάφους με τέτοιον τρόπο, ώστε να έχουν στην διάθεσή τους αρκετό νερό, ώστε να επιτελούνται όλες οι  απαραίτητες λειτουργίες για την ζωή του φυτού. Συχνά αναφέρεται και ως καλλιέργεια εκτός εδάφους (soilless culture). Ο όρος υδροπονία προέρχεται από το συνδυασμό δύο ελληνικών λέξεων, ύδωρ και πόνος (εργασία) και αρχικά εισήχθη από τον Δρ Geriche το 1937.

Οι ρίζες αναπτύσσονται:

–  είτε απευθείας σε θρεπτικό διάλυμα, υδατικό διάλυμα δηλαδή, ανόργανων αλάτων τα οποία χρησιμοποιούνται από το φυτό ως θρεπτικά στοιχεία,

–   είτε σε υποστρώματα, δηλαδή πορώδη στερεά υλικά τα οποία διαβρέχονται τακτικά με θρεπτικό διάλυμα στο πλαίσιο της άρδευσης των φυτών.

Στο θρεπτικό διάλυμα, όλα τα απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών, θρεπτικά στοιχεία, βρίσκονται διαλυμένα σε νερό κατά κανόνα ως ιόντα ανόργανων αλάτων. Το διάλυμα οδηγείται απευθείας στις ρίζες του φυτού και με αυτό τον τρόπο αντλεί νερό και θρεπτικά στοιχεία.

Τα υποστρώματα είναι φυσικά ή προερχόμενα από βιομηχανική επεξεργασία πορώδη υλικά, που δεν προκαλούν φυτοτοξικότητα και χρησιμοποιούνται για αντικατάσταση του φυσικού εδάφους ως μέσο ανάπτυξης του ριζικού συστήματος και στήριξης του φυτού. Συνήθως χρησιμοποιούνται αδρανή υλικά, τα οποία δεν αποδίδουν θρεπτικά στοιχεία στο θρεπτικό διάλυμα και δεν δεσμεύουν ιόντα που υπάρχουν σε αυτό. Συνήθη υποστρώματα που χρησιμοποιούνται είναι ο πετροβάμβακας, ο βερμικουλίτης, ο περλίτης, το χαλίκι, η άμμος και η ελαφρόπετρα.